Đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ có thể giảm không ngừng

Đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ đã giảm mạnh từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump. Giới phân tích cho rằng xu hướng này khó có thể đảo ngược trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump - theo hãng tin CNBC.

Trở lại Nhà Trắng lần này, ông Trump mang theo một lập trường cứng rắn với Trung Quốc, bao gồm cảnh báo sẽ áp thuế quan mạnh tay lên hàng hóa Trung Quốc. Dù ông Trump chưa đưa ra tuyên bố thuế quan nào đối với Trung Quốc trong ngày cầm quyền đầu tiên, điều đó không có nghĩa là ông sẽ không thực thi lời cảnh báo này.

“Khó có chuyện ông Trump sẽ tìm cách khuyến khích các công ty Trung Quốc đầu tư vào Mỹ”, nhà kinh tế Rafiq Dossani của tổ chức nghiên cứu RAND có trụ sở Mỹ nhận định. “Giữa hai nước có sự khác biệt về ý thức hệ. Quan điểm ở đây là chỉ mua những sản phẩm cấp thấp của Trung Quốc, và không để Trung Quốc đầu tư vào Mỹ”.

Mấy tuần gần đây, công ty bất động sản khổng lồ Damac của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) cam kết đầu tư 20 tỷ USD để xây trung tâm dữ liệu ở Mỹ. CEO Masayoshi Son của “đế chế” đầu tư công nghệ Nhật Bản SoftBank tuyên bố đầu tư 100 tỷ USD để phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) ở Mỹ trong nhiệm kỳ 4 năm lần này của ông Trump.

Trong khi đó, các vụ đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ đã giảm mạnh - theo dữ liệu mới nhất từ Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI). Trong 6 tháng đầu năm ngoái, chỉ có 860 triệu USD vốn đầu tư từ Trung Quốc rót vào Mỹ, sau lượng vốn 1,66 tỷ USD trong năm 2023. Những con số này đã giảm chóng mặt từ mức 46,86 tỷ USD vào năm 2017, khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ đầu tiên.

Ở thời kỳ sôi động, các công ty Trung Quốc đã thực thi nhiều vụ mua lại đình đám ở Mỹ, như vụ mua khách sạn Waldorf Astoria ở New York. Tuy nhiên, nhà chức trách của hai bên đã triển khai nhiều biện pháp nhằm kiểm soát dòng vốn đầu tư này.

“Đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ đã giảm mạnh kể từ khi Bắc Kinh bắt đầu siết chặt kiểm soát đối với dòng vốn đi ra từ nước này vào năm 2017, tiếp đến là một loạt chính sách giám sát của Mỹ nhằm chặn đầu tư của Trung Quốc vào một số lĩnh vực nhất định ở nước này”, nhà phân tích Danielle Goh của công ty Rhodium Group nhận xét.

Trong tương lai gần, bà Goh cho rằng đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ sẽ không thể phục hồi về mức đỉnh như hồi năm 2016-2017. Theo vị chuyên gia này thay vì mua lại, các công ty Trung Quốc đã chuyển sang thiết lập liên doanh nhỏ với doanh nghiệp Mỹ hoặc đầu tư dạng greenfield - xây dựng cơ sở sản xuất, kinh doanh hoàn toàn mới tại nước sở tại.

Chẳng hạn, công ty sản xuất pin EVE Energy của Trung Quốc là đối tác công nghệ nắm cổ phần 10% trong một liên doanh với ba doanh nghiệp Mỹ, gồm bộ phân Accelera của công ty động cơ Cummin, Daimler Truck và PACCAR. Tháng 6/2024, các công ty này tuyên bố sẽ khởi động kế hoạch xây dựng một nhà máy pin ở bang Mississippi dự kiến đi vào sản xuất vào năm 2027 và tạo hơn 2.000 việc làm.

Các tiểu bang của Mỹ cũng ngày càng thận trọng hơn với vốn đầu tư từ Trung Quốc. Đầu năm ngoái, trang Politico đưa tin hơn 20 bang sẽ thông qua hạn chế mới đối với công dân và doanh nghiệp Trung Quốc mua đất, hoặc cập nhật các quy định đang có về vấn đề này.

Ông Trump từng phát tín hiệu rằng thuế quan có thể sẽ được sử dụng như một biện pháp để thúc đẩy doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào Mỹ. Trong bài phát biểu nhận sự đề cử của Đảng Cộng hòa cho vị trí ứng cử viên của đảng này trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng năm 2024, ông nói: “Tôi sẽ đưa việc làm trong ngành ô tô quay trở lại Mỹ, thông qua việc sử dụng hợp lý các công thuế, thuế quan và các ưu đãi, và sẽ không cho phép các nhà máy sản xuất ô tô quy mô lớn được xây dựng ở Mexico, Trung Quốc hay các quốc gia khác”.

“Muốn bán được sản phẩm của họ ở Mỹ, họ phải sản xuất ở Mỹ và chỉ ở Mỹ. Cách này sẽ tạo ra nhiều việc làm và sự thịnh vượng cho đất nước chúng ta”, ông Trump nhấn mạnh.

Hồi tháng 11, hãng pin CALT của Trung Quốc tuyên bố sẽ xây một nhà máy ở Mỹ nếu ông Trump cho phép.

Dù vậy, chuyên gia cấp cao Derek Scissors của AEI nói ngay cả khi ông Trump hoan nghênh đầu tư từ Trung Quốc, hoặc thúc đẩy dòng vốn đó bằng thuế quan, thì các dự án đầu tư lớn là quy trình không thể diễn ra nhanh chóng. Ngoài ra, còn có nhiều điều khó lường trong chính sách của ông Trump.

“Ông Trump nói Mỹ mở cánh cửa cho các công ty Trung Quốc trong năm 2025, nhưng chẳng có gì đảm bảo cho năm 2029 cả”, ông Scissors phát biểu.