Định chế hoá thị trường vốn

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam 2007 vừa được tổ chức tại Hà Nội ngày 30/5, định chế hoá thị trường vốn và phát triển thị trường trái phiếu là hai trong những điểm nhấn nổi bật được xoáy sâu bởi Nhóm thị trường vốn tham gia diễn đàn.

Mặc dù hầu hết các nhà đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực vốn đều tỏ ra lạc quan trước sự "hứng khởi" của thị trường này thời gian vừa qua, nhưng cho đến nay, vẫn chưa thấy yên tâm về mức độ an toàn trên thị trường vốn nói chung cũng như biện pháp thích hợp nhằm hạn chế những rủi ro có thể xảy ra từ cơ quan Chính phủ.

Trong thời gian vừa qua thị trường trái phiếu có những thành công khá ấn tượng, đặc biệt ở thị trường trái phiếu chính phủ, rõ ràng nhất là Kho bạc Nhà nước đã phát hành trái phiếu Chính phủ 5 năm theo phương thức phát hành lô lớn và một số định chế trong và ngoài nước cùng kết hợp với nhau để thực hiện một chức năng tạo lập thị trường nhằm đảm bảo trái phiếu chính phủ lúc nào cũng có thanh khoản. Như vậy, một việc hết sức quan trọng của thị trường trái phiếu chính phủ là xác định lãi suất phi rủi ro tại Việt Nam về cơ bản đã bắt đầu hình thành.

Trên cơ sở thành công đó, Nhóm thị trường vốn kiến nghị Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nghiên cứu môi trường để khuyến khích cho các công ty phát hành các trái phiếu doanh nghiệp. Hiện đã có một số doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu nhưng chủ yếu là doanh nghiệp Nhà nước còn các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trong đó có ngân hàng cổ phần (niêm yết và chưa niêm yết) không thể phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Vấn đề khác được Nhóm thị trường vốn quan tâm đề cập liên quan đến quá trình định chế hoá thị trường vốn. Trong vòng 12 tháng trở lại đây, Ủy ban Chứng khoán đã khảo sát hơn 100 định chế tài chính các loại liên quan đến hoạt động của thị trường vốn bao gồm công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ. Đây là việc được các doanh nghiệp đánh giá cao.

Tuy nhiên, theo ông Dominic Scriven, một nhà quản lý quỹ có thâm niên tại Việt Nam, có hai vấn đề đặt ra. Một là làm sao đảm bảo rằng những định chế này được xây dựng lên, được điều hành và giám sát một cách phù hợp nhằm đảm bảo quyền lợi của những người tham gia trên thị trường.

Liên quan đến vấn đề này, Nhóm khuyến nghị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nên đưa ra những khoản phạt có ý nghĩa đối với những người vi phạm. Thứ hai về định chế hoá các hoạt động trên thị trường, Nhóm kiến nghị Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nghiên cứu làm sao khuyến khích các đơn vị có thể huy động vốn thực sự dài hạn.

Ông Dominic nhắc đến hai loại hình, một là quỹ đầu tư mở và quỹ hưu trí bổ sung. Nhà sáng lập Dragon Capital này nhận xét đó là một trong những loại hình định chế rất phổ biến trên thế giới và đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trên thị trường trái phiếu chính phủ. Ông cho rằng điều quan trọng là nghiên cứu một chế độ thích hợp về ưu đãi thuế để khuyến khích người ta góp vốn vào những loại hình định chế này.

Câu trả lời về trái phiếu của Chính phủ Việt Nam cụ thể và rõ ràng. Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà khẳng định thị trường trái phiếu đã phát hành lô lớn đối với trái phiếu chính phủ đã thực hiện khá thành công. Điều này tạo điều kiện cho hình thành đường cong lãi suất chuẩn. Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ đa dạng hoá hơn các loại kỳ hạn của trái phiếu: 3, 5, 7, 10 năm, thậm chí dài hơn nữa, để đường cong đó hình thành một cách chuẩn mực hơn.

Ông Hà cho biết quan điểm của Bộ Tài chính là mong muốn các ngân hàng thương mại cổ phần cổ phần và các doanh nghiệp khác có thực hiện việc huy động vốn thông qua hình thức phát hành trái phiếu này, thông qua phát hành chứng khoán ra công chúng và nếu phát hành riêng lẻ thì thực hiện theo Nghị định 52. Về định chế hoá thị trường vốn, ông Hà cũng đồng tình với ý kiến của Nhóm cho rằng cần phải nâng cao năng lực về tài chính hơn nữa đối với các định chế này và năng lực của cán bộ.

Thống kê của Bộ Tài chính cho biết, hiện có khoảng 80 định chế tài chính là công ty chứng khoán và quản lý quỹ được thành lập ở Việt Nam. Vấn đề đảm bảo giám sát hoạt động của các tổ chức này đang được Bộ Tài chính quan tâm. Theo quyết định mới của Chính phủ đã cho phép hình thành các ban giám sát của Ủy ban Chứng khoán trong đó tách ban giám sát về công ty chứng khoán riêng và giám sát về công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư chứng khoán riêng, và hình thành ban giám sát thị trường riêng.

Ông Hà giải thích rằng điều này tạo điều kiện cho việc phân định rõ ràng chức năng giám sát và quy trình giám sát trong hoạt động của thị trường. "Quan điểm của chúng tôi khi phát hiện sai phạm đều có xử phạt và xử nghiêm khắc để tạo điều kiện cho thị trường hoạt động công khai minh bạch và các nhà đầu tư tin tưởng vào hoạt động của thị trường này", ông Hà khẳng định.