Sáng 30/6, Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) chính thức công bố báo cáo Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) Quý II năm 2025. Báo cáo phản ánh một bức tranh kinh tế đang chuyển động nhanh chóng, trong đó các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam vẫn kiên trì thích ứng.

LẠC QUAN CÓ KIỂM SOÁT TRƯỚC BẤT ỔN TOÀN CẦU 

BCI quý này ghi nhận mức 61,1 điểm – giảm nhẹ so với quý trước trong bối cảnh bất ổn toàn cầu gia tăng. Tuy nhiên, xu hướng chung vẫn là sự lạc quan có kiểm soát.

Báo cáo chỉ rõ bất chấp những biến động ngày càng phức tạp trên thị trường quốc tế, niềm tin của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam vẫn được duy trì vững vàng. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu tiếp tục leo thang và chuỗi cung ứng đối mặt với nhiều áp lực rủi ro, cộng đồng doanh nghiệp châu Âu vẫn ghi nhận rõ năng lực phục hồi của Việt Nam, vẫn duy trì niềm tin mạnh mẽ vào tiềm năng tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế Việt Nam.

Một trong những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến tâm lý thị trường hiện nay là sự bất định xoay quanh các biện pháp thuế đối ứng từ phía Hoa Kỳ. Các phản hồi từ khảo sát BCI quý này ghi nhận mối quan tâm sâu sắc của doanh nghiệp đối với những diễn biến liên quan đến chính sách thuế quan.

Sau vòng đàm phán thương mại thứ ba giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong tháng 6 vừa qua chưa đạt được kết quả cụ thể, lo ngại về những điều chỉnh thuế quan khó lường tiếp tục tạo áp lực lên các kế hoạch trung và dài hạn – đặc biệt đối với những doanh nghiệp có chuỗi cung ứng xuyên biên giới.

Nhiều doanh nghiệp nhấn mạnh rằng trong bối cảnh hiện nay, đây là yếu tố cần được theo dõi sát sao và phân tích kỹ lưỡng nhằm ứng phó kịp thời với các thay đổi chính sách quốc tế.

Dù bối cảnh chính trị - địa chính trị tiếp tục biến động, song cho đến nay, tác động trực tiếp đến hoạt động của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam vẫn tương đối hạn chế.

70% không ghi nhận tác động tài chính cụ thể nào, trong khi 5% thậm chí báo cáo mức lợi nhuận ròng tích cực tính đến thời điểm khảo sát. Chỉ 15% số doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ đã phải chịu ảnh hưởng tài chính tiêu cực – bao gồm các khoản phạt do vi phạm hợp đồng, đơn hàng bị chậm hoặc hủy, hay phải tái đàm phán giá cả. 

Tuy nhiên, báo cáo cũng cho thấy các lo ngại về chiến lược tìm nguồn cung ứng và khả năng ứng phó của chuỗi cung ứng đang gia tăng.

“Các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam vẫn giữ vững niềm tin vào môi trường đầu tư nơi đây,” Chủ tịch EuroCham, ông Bruno Jaspaert, chia sẻ. “Gần ba phần tư lãnh đạo doanh nghiệp (72%) cho biết họ sẵn sàng giới thiệu Việt Nam là điểm đến đầu tư – một xu hướng nhất quán qua những kỳ BCI gần đây. Xu hướng này chứng tỏ một niềm tin sâu sắc đặt vào tiềm năng dài hạn của nền kinh tế Việt Nam".

CẦN XÂY DỰNG MỘT KHUÔN KHỔ PHÁP LÝ MINH BẠCH

Báo cáo cũng cho thấy một trong những công cụ then chốt giúp doanh nghiệp duy trì khả năng phục hồi trong bối cảnh thương mại toàn cầu phức tạp chính là Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) – một tài sản chiến lược không chỉ đảm bảo quyền tiếp cận ưu đãi thuế quan, mà còn là nền tảng củng cố niềm tin với các đối tác quốc tế.

Theo khảo sát BCI, 56% doanh nghiệp – chủ yếu là các tập đoàn quy mô lớn cho biết họ nộp chứng từ C/O hàng tháng. Trong khi phần lớn doanh nghiệp nhận được C/O trong khoảng 3–5 ngày làm việc, vẫn còn 12% phản ánh tình trạng chậm trễ kéo dài hơn một tuần, có thể dẫn tới gián đoạn chuỗi cung ứng và gia tăng chi phí hoạt động.

Ở chiều ngược lại, 5% doanh nghiệp cho biết đã nhận được C/O trong vòng 24 giờ – một tín hiệu tích cực cho thấy hiệu quả đang được cải thiện ở một số khâu trong quy trình hải quan.

Ngoài ra, dù Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng ghi nhận trong cải cách kinh tế vĩ mô, thực tế vận hành hàng ngày của nhiều doanh nghiệp vẫn đang chịu ảnh hưởng đáng kể từ các thủ tục hành chính rườm rà. Đây tiếp tục là rào cản lớn nhất đối với hoạt động kinh doanh, được 63% doanh nghiệp tham gia khảo sát BCI xác định.

Qua nhiều kỳ khảo sát BCI, hiệu quả hành chính thấp luôn nổi lên như một lực cản chính trong môi trường kinh doanh. Bên cạnh đó, việc thực thi pháp luật thiếu nhất quán (44%), quy trình hải quan còn phức tạp (34%) và sự không chắc chắn trong khuôn khổ pháp lý tiếp tục cản trở doanh nghiệp trong việc xây dựng chiến lược dài hạn tại Việt Nam.

Trong số các rào cản hành chính hiện hữu, thủ tục xin giấy phép lao động cho lao động nước ngoài tiếp tục là vấn đề nổi cộm, được 33% doanh nghiệp tham gia khảo sát nêu rõ. Cùng với đó, các quy định về phòng cháy chữa cháy (28%), đăng ký đầu tư và doanh nghiệp (28%), hoạt động xuất nhập khẩu (28%), thuế (26%), quy định thị thực (21%) và quyền sở hữu đất đai (16%) cũng là những thủ tục hành chính đang gây khó khăn trong thực tiễn triển khai.

Những vướng mắc chồng chéo này không chỉ kéo dài thời gian xử lý, làm gián đoạn hoạt động kinh doanh, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình ra quyết định đầu tư và hoạch định chiến lược dài hạn của doanh nghiệp.

Việc triển khai số hóa thủ tục hành chính thông qua hệ thống VNeID dành cho doanh nghiệp là một bước tiến tích cực, hướng tới mô hình "một cửa" hiệu quả cho cả nhà đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp. Nhưng một số vướng mắc kỹ thuật vẫn còn.

Đơn cử, đối với khối doanh nghiệp FDI, các đại diện pháp lý nước ngoài chưa thể đăng ký tài khoản VNeID vì chưa có cơ chế phù hợp. Thực tế này cho thấy tầm quan trọng của việc thử nghiệm kỹ lưỡng, tham vấn đầy đủ các bên liên quan và áp dụng lộ trình triển khai phù hợp, nhất là đối với các hệ thống số hóa quy mô toàn quốc.

“Tháo gỡ những điểm nghẽn này không chỉ dừng lại ở cải cách hành chính, mà cần hướng tới việc xây dựng một khuôn khổ pháp lý minh bạch, một định hướng chính sách nhất quán và có thể dự đoán, cùng với sự phân công rõ ràng và trách nhiệm giải trình đầy đủ từ các cơ quan chức năng", Chủ tịch EuroCham nhận định.