Chiều 16/3, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh chủ trì Hội nghị thúc đẩy tiến độ “Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam  (VnSAT ) - Hợp phần lúa gạo”.

Dự án VnSAT được thực hiện từ năm 2015 đến tháng 6/2022 tại 8 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long, gồm: Tiền Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Sóc Trăng, Hậu Giang, Cần Thơ, An Giang. Trong đó, giai đoạn từ 2021 trở về sau là giai đoạn gia hạn, chủ yếu thực hiện các hoạt động đầu tư cơ sở hạ tầng, thiết bị hỗ trợ nông dân.

HƠN 200 NGHÌN NÔNG DÂN ĐƯỢC HƯỞNG LỢI

Ông Lê Văn Hiến, Trưởng Ban quản lý các dự án nông nghiệp, kiêm Giám đốc Dự án VnSAT, cho biết Dự án được Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ vốn để thúc đẩy chuyển đổi hai ngành hàng là cà phê và lúa gạo. Đến nay, sau 6 năm thực hiện, các chỉ tiêu của Dự án đã cơ bản hoàn thành và vượt 20%.

Cả chương trình tái canh cà phê cũng như các quy trình "3 giảm 3 tăng", "1 phải 5 giảm" đối với hợp phần lúa gạo đều được WB đánh giá rất cao, là một trong các dự án điển hình. Sau khi Dự án kết thúc, giá trị gia tăng đối với cà phê đạt gần 20%, đối với lúa gạo là 25% so với trước khi triển khai Dự án.

"Dự án VnSAT đã tác động rất lớn đối với việc thay đổi tập quán canh tác của khoảng 200 nghìn hộ nông dân trồng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long và 150 nghìn hộ nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên", ông Hiến đánh giá.

Đối với hợp phần lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long, có 155.000 nông dân được đào tạo kỹ thuật sản xuất lúa "3 giảm, 3 tăng" để canh tác 175.400 ha lúa; hơn 104.400 nông dân được đào tạo quy trình sản xuất lúa "1 phải 5 giảm" với diện tích trên 146.800 ha lúa.

Qua thống kê của các địa phương, tỷ lệ áp dụng sau đào tạo đạt hơn 80%. Ngoài ra, các tổ chức nông dân tham gia dự án còn được đào tạo kỹ năng quản lý hợp tác xã, kỹ thuật luân canh, nhân giống lúa xác nhận, sản xuất lúa VietGAP...

Theo Ban quản lý Dự án VnSAT, giai đoạn 2021 - 2022, có tổng số 86 tiểu dự án đầu tư công tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (chia làm 87 gói thầu) với tổng vốn đầu tư trên 1.094 tỷ đồng. Hầu hết các gói thầu đã được trao hợp đồng và triển khai từ tháng 10 năm ngoái.

Do ảnh hưởng mùa mưa tại Nam Bộ và dịch bệnh Covid-19 nên đến cuối tháng 11/2021, các Ban quản lý Dự án VnSAT địa phương và nhà thầu mới có thể đẩy nhanh tiến độ thi công các gói thầu xây dựng công thủy lợi, giao thông, kho bảo quản lúa, các thiết bị thu hoạch, bảo quản, sơ chế lúa gạo…

Đến nay, cơ bản các gói thầu thi công đạt từ 40% đến 50% khối lượng hợp đồng; một số tỉnh như Sóc Trăng, Tiền Giang tiến độ đạt từ 60% đến 70% khối lượng hợp đồng.

THỜI GIAN GẤP RÚT, KHỐI LƯỢNG VIỆC PHẢI LÀM CÒN RẤT NHIỀU

Đại biểu các tỉnh, thành vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã nêu những khó khăn tồn đọng và các giải pháp khắc phục để đẩy nhanh tiến độ dự án VnSAT. Theo đó, xây dựng cơ sở hạ tầng còn chậm do dịch bệnh Covid-19, giá cả vật liệu tăng cao, vốn đối ứng khó khăn... 

Một số tiểu dự án hỗ trợ tổ chức nông dân giai đoạn trước còn dang dở chưa hoàn thiện. Đơn cử tại tỉnh Kiên Giang, ông Từ Thanh Long, Phó Giám đốc Ban quản lý Dự án VnSAT tỉnh Kiên Giang, cho biết có 3 tiểu dự án cơ sở hạ tầng hỗ trợ tổ chức nông dân chưa hoàn thành và phải sử dụng vốn đối ứng để hoàn thiện.

“Trong số các dự án phân bổ giai đoạn 2021-2022 có 2 tiểu dự án chậm tiến độ, mới đạt 10% và 24%, rất đáng lo. Nguyên nhân do mới giao thầu trong tháng 2/2022. Tuy nhiên, địa phương cam kết đạt tiến độ trong thời hạn cho phép đến 30/6 năm nay”, ông Long thông tin.

Một số tỉnh chưa hoàn thành việc lắp đặt máy sấy (phần vốn đối ứng) gồm: Tiền Giang 4 máy, Long An 3 máy, Sóc Trăng 2 máy.  Một số Ban quản lý Dự án VnSAT địa phương chưa quyết liệt, một số nhà thầu năng lực yếu dẫn đến tiến độ thi công một số công trình còn chậm so với kế hoạch đề ra.

Bên cạnh đó, giá cả vật liệu tăng cao (xăng dầu, cát, đá, sắt thép….) ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thi công công trình.

Đồng Tháp cũng là một trong các tỉnh chậm tiến độ, nguy cơ không hoàn thành đúng hạn rất cao. Hiện, tổng tiến độ các tiểu dự án mới đạt 45%.  Theo lãnh đạo Ban quản lý Dự án VnSAT tỉnh Đồng Tháp, địa phương có 10/12 tiểu dự án có liên quan đến nguyên liệu cát.

Thời gian qua, giá cát tăng cao, các nhà thầu gặp khó khăn nên chậm tiến độ 3 tiểu dự án. Bên cạnh đó, vấn đề nhân lực thi công cũng bị ảnh hưởng do dịch Covid-19.

Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông Cần Thơ, cho biết Trạm bơm điện mà Dự án đầu tư cho các tổ chức nông dân mang lại hiệu quả cao. Hiện nay, TP Cần Thơ có 10 tiểu dự án đang được triển khai. Đến nay, tiến độ thực hiện đạt từ 62 - 65%; trong đó, có 4 tiểu dự án đạt trên 75%.

Chủ trì hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh nhận định, Dự án đã thay đổi thói quen, tập quán sản xuất lúa và cà phê của nông dân. Tuy nhiên, thời gian gia hạn Dự án còn rất ngắn.

Vì vậy, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh đề nghị các địa phương quan tâm một số vấn đề để Dự án hoàn thành được trọn vẹn. Đồng thời yêu cầu Ban quản lý Dự án VnSAT Trung ương phối hợp với các địa phương rà soát lại từng tiểu dự án, nhất là đối với các địa phương có các tiểu dự án trong diện có nguy cơ không hàn thành đúng tiến độ. Đối với các tiểu dự án của giai đoạn trước còn tồn đọng, yêu cầu đến 30/4 phải hoàn thành dứt điểm.

Tuy thời gian gấp rút, nhưng Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cũng lưu ý các địa phương trong kiểm tra chất lượng, mỹ quan của công trình, không vì thời gian ngắn mà thiếu kiểm soát.