Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, thống kê kết quả phát triển số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện giai đoạn 2018-2023, cho thấy chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện đã thực sự phát huy hiệu quả trong việc khuyến khích người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Do đó, việc tiếp tục duy trì chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện là cần thiết.

NGƯỜI THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ĐANG CHỮNG LẠI 

Trong quá trình thực hiện chính sách, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội nhận được nhiều kiến nghị của cử tri, đại biểu Quốc hội, cơ quan ở Trung ương và địa phương về việc đề nghị nâng mức hỗ trợ tiền đóng đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Cùng với đó, đề nghị bổ sung thêm nhóm đối tượng được hưởng mức hỗ trợ cao hơn (người tham gia là người dân tộc thiểu số, người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ).

Thực tế cho thấy từ năm 2021 trở lại đây, việc phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có dấu hiệu chững lại. Cụ thể, số người tham gia thuộc hộ nghèo có xu hướng giảm, số người tham gia của năm 2022 giảm 0,27%, của năm 2023 giảm 2,67% so với năm trước.

Tương tự, số người tham gia thuộc hộ cận nghèo cũng có xu hướng giảm, số người tham gia của năm 2021 giảm 11,99%, của năm 2022 giảm 10,75%, của năm 2023 giảm 3,27% so với năm trước. Số người tham gia khác của năm 2022 có dấu hiệu chững lại, chỉ tăng 1,25% so với năm 2021.  

Trong khi đó, mục tiêu phát triển đối tượng tham gia đến năm 2030 là phấn đấu đạt khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội. Như vậy, ước tính số người tham gia bảo hiểm xã hội (cả bắt buộc và tự nguyện) là khoảng 29,47 triệu người, so với số người đang tham gia tính đến hết năm 2023 là 18,75 triệu người, thì cần phải phát triển thêm 10,72 triệu người tham gia.

Ước tính để đạt được mục tiêu này, mức gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội bình quân cần đạt được trong giai đoạn 2024-2030 là 6,67%/năm.

Hiện nay, mức gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội bình quân giai đoạn 2018-2023 là 4,95%/năm (còn thiếu 1,72 điểm % để đạt được mục tiêu của giai đoạn 2024-2030).

Trong đó, mức gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bình quân là 3,11%/năm; mức gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện bình quân là 47,23%/năm.

Số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện gia tăng hằng năm đang ngày càng chiếm tỷ trọng cao hơn trong số người tham gia bảo hiểm xã hội gia tăng hằng năm, cụ thể, năm 2018, chiếm gần 6%; năm 2023 chiếm gần 35%.

Tuy nhiên, trong năm những năm gần đây, mức gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang có xu hướng giảm xuống. Do đó, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho rằng việc đẩy mạnh phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội thông qua chính sách hỗ trợ tiền đóng, cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, là cần thiết để đảm bảo đạt được mục tiêu phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội đến năm 2030.

BỔ SUNG THÊM ĐỐI TƯỢNG ĐƯỢC HỖ TRỢ MỨC TIỀN ĐÓNG

Trong bối cảnh đó, tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội tự nguyện (dự kiến hiệu lực từ 1/7/2025), Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đề xuất hai phương án quy định mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%), trên mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội.

Phương án 1: Bằng 50% đối với người tham gia thuộc hộ nghèo; người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; bằng 40% đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo; bằng 30% đối với người tham gia là người dân tộc thiểu số; bằng 20% đối với các đối tượng khác.

Phương án 2: Bằng 30% đối với người tham gia thuộc hộ nghèo; người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; bằng 25% đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo; bằng 20% đối với người tham gia là người dân tộc thiểu số; bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Phương án 1 là phương án tăng mức hỗ trợ và bổ sung thêm đối tượng là người tham gia bảo hiểm xã hội thuộc tự nguyện là người dân tộc thiểu số. Theo đó mức hỗ trợ sẽ là:

Như vậy, mức hỗ trợ đối với người tham gia thuộc hộ nghèo sẽ tăng thêm 66,67%; mức hỗ trợ đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo sẽ tăng thêm 60%; đối tượng khác tăng thêm 100% so với quy định hiện hành.

Ngoài ra, bổ sung thêm đối tượng tham gia là người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có mức hỗ trợ bằng mức hỗ trợ của hộ nghèo. Đối tượng là người dân tộc thiểu số sẽ được hỗ trợ ở mức cao hơn so với nhóm đối tượng là người tham gia khác.

Phương án 2 là phương án bổ sung thêm đối tượng hỗ trợ là người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là người dân tộc thiểu số, người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Mức hỗ trợ sẽ là:

Theo phương án này, về cơ bản mức hỗ trợ giữ nguyên theo quy định hiện hành, chỉ bổ sung thêm quy định nhóm đối tượng tham gia là người dân tộc thiểu số được hỗ trợ ở mức cao hơn so với nhóm đối tượng khác và người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có mức hỗ trợ bằng hộ nghèo.