Thị trường chứng khoán Mỹ gần đây biến động mạnh vì các nhà đầu tư ở Phố Wall liên tục dịch chuyển kỳ vọng về việc liệu Cục Dự trữ Liên bang (Fed) có sớm chuyển sang một lập trường chính sách tiền tệ mềm mỏng hơn, cụ thể là giảm tốc độ tăng lãi suất hoặc tạm ngừng việc tăng lãi suất.

Tuần trước, Fed đã khiến nhà đầu tư phấn khởi trong chốc lát khi nói trong tuyên bố sau cuộc họp rằng trước khi tính xem sẽ làm gì tiếp theo, họ sẽ cân nhắc hiệu ứng trễ đối với nền kinh tế của tất cả các đợt nâng lãi suất đã có. Ngay sau đó, trong cuộc họp báo của mình, Chủ tịch Fed Jerome Powell dập tắt tia hy vọng này, nói rằng Fed vẫn cực kỳ lo ngại về về lạm phát.

Tuy nhiên, trang CNN Business cho rằng nhà đầu tư đang chú ý quá nhiều đến những gì ông Powell và các quan chức khác của Fed nói về nền kinh tế, mà không tập trung đủ mức cần thiết vào những con số thống kê thực tế. Trong khi đó, Fed vẫn phải phụ thuộc vào các số liệu kinh tế, nghĩa là ngân hàng trung ương này sẽ phải thiết lập chính sách dựa trên tình hình thị trường lao động, lạm phát, tiêu dùng, và nhiều yếu tố khác.

Những phát biểu cứng rắn mới nhất của ông Powell được đưa ra vào hôm thứ Tư tuần trước, hai ngày trước khi báo cáo việc làm mới nhất cho thấy thị trường lao động Mỹ vẫn tương đối mạnh. Số lượng việc làm mới cao hơn dự báo, nhưng tỷ lệ thất nghiệp lại tăng lên. Tất cả những con số này đều sẽ được tính đến khi Fed tiến hành động thái chính sách tiền tệ tiếp theo.

“Fed đang tiếp tục học hỏi và thích nghi. Nhưng Fed có sự phụ thuộc rất lớn và các dữ liệu. Họ không thể biết được họ sẽ phải tăng lãi suất tới mức nào”, Giám đốc đầu tư Mark Hamilton của Hirtle Callaghan nói.

Về phần mình, nhà đầu tư đã trở nên quá ám ảnh với việc đặt cược xem Fed sẽ làm gì tiếp theo. Vấn đề xuất hiện khi Phố Wall bắt đầu tin rằng Fed sẽ tăng lãi suất với một bước nhảy cụ thể nào đó, nhất là khi sự đồng thuận đó hình thành vài tuần trước một cuộc họp của Fed. Trong khoảng thời gian vài tuần đó, có rất nhiều sự thay đổi trong nền kinh tế được thể hiện qua dòng chảy dữ liệu bất tận và cả các phát biểu của các quan chức Fed. Thị trường phải “tiêu hoá”, nghiền ngẫm những dữ liệu đó, và bất chợt nhận thấy tình hình thực tế có thể xung đột với dự báo mà họ đã đồng thuận.

“Chẳng có lấy một ngày mà thị trường không phân tích quá đà về những gì mà ông Powell hay các thành viên khác của Fed nói”, chiến lược gia trưởng Christopher Smart của Barings phát biểu. “Trong khi đó, đây là một thế giới có mức độ bấp bênh rất cao”.

Đó là lý do vì sao các kỳ vọng về lãi suất liên tục dịch chuyển, và thường dịch chuyển một cách mạnh mẽ. Thử nhìn vào các hợp đồng lãi suất tương lai dựa vào cuộc họp tiếp theo của Fed, dự kiến diễn ra vào ngày 14/12.

Sau động thái nâng lãi suất của Fed vào hôm 2/11, lãi suất quỹ liên bang (fed funds rate) tăng lên ngưỡng 3,75-4%.

Cách đây 1 tháng, thị trường lãi suất tương lai phản ánh khả năng gần 13,5% lãi suất quỹ liên bang sẽ tăng lên mức 4-4,25% vào tháng 12. Khả năng lãi suất tăng lên mức 4,25-4,5% trong cuộc họp cuối cùng của năm là 63%. Và khả năng lãi suất tăng lên mức 4,5-4,75% là 23,5%.

Tuy nhiên, sau đợt tăng lãi suất vừa rồi của Fed và cuộc họp báo đầy sự cứng rắn của ông Powell, khả năng Fed nâng lãi suất 0,5 điểm phần trăm hoặc 0,75 điểm phần trăm trong cuộc họp tháng 12, đưa lãi suất quỹ liên bang lên mức 4,25-4,5% hoặc 4,5-4,75%, đã tăng lên mức 50-50. Khả năng Fed áp dụng bước nhảy lãi suất 0,25 điểm phần trăm không còn được tính đến.

Nói cách khác, những con số có ý nghĩa nhiều hơn lời nói. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 10 của Mỹ sẽ được báo cáo vào ngày thứ Năm tuần này. Nhà đầu tư được khuyên nên chú ý đến dữ liệu này nhiều hơn là những phát biểu của Fed và những biến động trên thị trường lãi suất tương lai.

Ông Powell và các nhà hoạch định chính sách khác trong Fed có thể cũng đang nhìn vào các con số thống kê, giống như các nhà đầu tư trên thị trường. Và kỳ vọng của thị trường về lãi suất sẽ thay đổi dựa trên những báo cáo kinh tế, chứ không phải dựa trên việc Fed nói gì.

“Tất cả các nhà đầu tư và chuyên gia phân tích đều phải dựa vào dữ liệu. Một điều quan trọng không kém là các nhà hoạch định chính sách sẽ mổ xẻ và đánh giá các dữ liệu đó như thế nào”, Giám đốc đầu tư Leo Grohowski của BNY Mellon Wealth Management nhận định.

Bởi vậy, trừ phi báo cáo CPI sắp tới cho thấy áp lực giá cả giảm đi đáng kể, Fed nhiều khả năng sẽ tiếp tục giữ vững quan điểm rằng cần phải tăng lãi suất với bước nhảy lớn trong thời gian dài hơn để kéo lạm phát xuống.

Giám đốc điều hành Robert Teeter của Silvercrest Asset Management nhận định rằng phải có thông tin thực sự tốt về sự chuyển biến của CPI thì Fed mới có thể giảm bớt sự cứng rắn trong lập trường chính sách tiền tệ.