Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đẩy các đối tác truyền thống của Mỹ xích lại gần nhau hơn. Trong đó, Liên minh châu Âu (EU) đẩy mạnh mở rộng hợp tác thương mại với các nước tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) để ứng phó bất ổn thuế quan Mỹ.

“Tôi mong muốn làm sâu sắc thêm mối quan hệ hợp tác và đẩy mạnh hơn nữa hợp tác thương mại các nước thành viên CPTPP”, bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), chia sẻ trên mạng xã hội X mới đây sau cuộc điện đàm với Thủ tướng Singapore Lawrence Wong.

CPTPP được ký kết vào năm 2018 với sự tham gia của Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Australia, Nhật Bản, Singapore, Brunei, Malaysia và Việt Nam. Năm 2024, Anh chính thức tham gia hiệp định, nâng tổng số thành viên lên 12. Các nước tham gia hiện định có tổng dân số khoảng 580 triệu người và chiếm khoảng 15% GDP toàn cầu. Mỹ ban đầu cũng tham gia đàm phán hiệp định này - tiền thân là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Tuy nhiên, năm 2017, sau khi trở thành tổng thống, ông Trump đã rút Mỹ khỏi các cuộc đàm phán.

Các nước tham gia CPTPP cam kết giảm thuế quan với hàng hóa nhập khẩu từ các thành viên khác và thiết lập tiêu chuẩn chung về thương mại số. Trung Quốc đại lục và Đài Loan hiện đều bày tỏ mong muốn tham gia Hiệp định.

Trong khi đó, thị trường chung EU gồm 27 quốc gia với tổng dân số khoảng 450 triệu người. Mức thu nhập cao của người dân EU giúp khối này có sức mua lớn.

Trong một bài phát biểu hôm 10/4, Thủ tướng New Zealand Chistopher Luxon cũng đề cập tới tiềm năng hợp tác giữa các thành viên CPTPP và EU nhằm phản ứng với chính sách thuế quan mới của Mỹ.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, việc đưa EU vào CPTPP đối mặt thách thức lớn. Các nền kinh tế muốn gia nhập hiệp định này phải trải quá trình phối hợp lâu dài và với các nước thành viên hiện tại để đạt được thỏa thuận trong nhiều lĩnh vực, bao gồm thương mại hàng hóa và dịch vụ kỹ thuật số. Thành viên mới cũng cần phải được chấp thuận bởi tất cả thành viên CPTPP hiện tại.

Bên cạnh đó, việc đạt được sự đồng thuận chung của tất cả các nước thành viên EU cũng không dễ dàng. Tháng 12 năm ngoái, EU kết thúc đàm phán thỏa thuận thương mại tự do với khối thương mại Nam Mỹ Mercosur. Tuy nhiên, thỏa thuận vấp phải sự phản đối kịch liệt của nông dân tại các quốc gia trong khối. Điều này khiến một số quốc gia như Pháp tỏ ra thận trọng hơn.

Theo một nguồn tin từ Chính phủ Nhật Bản, các quan chức EC dường như không quá mặn mà về việc hợp tác với CPTPP khi ý tưởng này được đưa ra vào năm ngoái. Tuy nhiên, từ đầu năm nay, EU đang tìm các cách để thúc đẩy hợp tác với các quốc gia có cùng chí hướng do căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang. Theo các nhà phân tích, dù việc EU gia nhập CPTPP có thể chưa được cân nhắc ở thời điểm này, nhưng thuế quan Mỹ sẽ là một động lực lớn hai bên tăng cường hợp tác với nhau.

Dù ông Trump hiện tạm hoãn thuế đối ứng trong vòng 90 ngày để đàm phán, các đối tác truyền thống của Mỹ như EU đang tìm kiếm phương hướng hợp tác mới để ứng phó với bất ổn thuế quan.

Tuần trước, EU thông báo đã đồng ý khởi động đàm phán thương mại tự do với Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). Cựu Bộ trưởng Thương mại Đức Sigmar Gabriel đầu tháng này cũng đề xuất cho phép Canada gia nhập EU với tư cách một thành viên bán phần.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ báo Nikkei Asia, ông Ken Saito, cựu Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản, cho rằng Nhật nên giữ vai trò dẫn dắt trong việc thúc đẩy EU gia nhập CPTPP. 

"Một lựa chọn cho Nhật Bản là đi đầu trong việc đưa ra kết nối các nước thành viên CPTPP với các quốc gia khác. Nhật cũng có thể mời các quốc gia phù hợp tham gia hiệp định", ông Saito khuyến nghị.