"Đợt leo thang mấy tháng qua của giá nông sản, từ lúa mì đến dầu thực vật và đường mía, đã bắt đầu tác động tới người tiêu dùng và doanh nghiệp ở khu vực châu Á", tờ Nikkei Asia Review cho hay.

Các nhà sản xuất đang đẩy một phần chi phí gia tăng về phía các hộ gia đình, gây sức ép lên tiêu dùng và đặt ra nguy cơ cản trở sự phục hồi kinh tế từ Covid-19 ở một số quốc gia. Trái lại, các nhà xuất khẩu nông sản và nông dân lại đang hưởng lợi từ điều kiện thị trường hiện nay.

GIÁ LƯƠNG THỰC-THỰC PHẨM ĐẨY LẠM PHÁT TĂNG

Chỉ số giá lương thực-thực phẩm toàn cầu của Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc (FAO) đến tháng 5 vừa qua đã tăng 12 tháng liên tiếp, đạt mức 127,1 điểm, cao nhất trong gần 10 năm. Chỉ số này là một thước đo giá các mặt hàng gồm thịt, sữa, ngũ cốc, dầu thực vật và đường. So với 1 năm trước, chỉ số của tháng 5 cao hơn 40%.

Sự kết hợp của một số yếu tố đã đẩy giá nông sản leo thang, theo Nikkei. Nhu cầu của Trung Quốc, một trong những nước nhập khẩu lương thực-thực phẩm lớn nhất thế giới, đang ở mức cao do nền kinh tế nước này phục hồi từ đại dịch Covid với tốc độ nhanh hơn so với phần lớn các nền kinh tế khác trên thế giới.

Chi phí vận tải biển gia tăng do thiếu container chứa hàng và gián đoạn chuỗi cung ứng là một nguyên nhân khác. Ngoài ra, FAO còn nói về những vấn đề về nguồn cung như vụ thu hoạch bị chậm và năng suất mía đường ở Brazil giảm. Chưa kể, giá hàng hoá cơ bản còn bị đẩy lên bởi dòng tiền đầu tư chảy vào thị trường khi các nhà đầu tư muốn phân tán rủi ro trong lúc thị trường tài chính toàn cầu dồi dào thanh khoản.

Trong bối cảnh như vậy, các nhà sản xuất thực phẩm ở khu vực châu Á đang tăng giá bán sản phẩm để bù đắp chi phí nguyên vật liệu gia tăng. Các nước nhập khẩu nhiều lương thực như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đều cảm nhận rõ rệt ảnh hưởng.

Công ty chế biến bột Nisshin Seifun Group của Nhật Bản sẽ tăng giá bán các sản phẩm bột mì cho người tiêu dùng thêm 2-4% từ tháng 7. Công ty cho biết không thể hấp thụ thêm giá nguyên vật liệu tăng cao, cũng như chi phí đội lên về hậu cần và đóng gói. Hãng thực phẩm Ajinomoto cũng tăng giá bán sản phẩm mayonnnaise thêm từ 1-10% từ tháng tới, với lý do giá dầu ăn liên tục tăng trong mấy tháng qua.

Tại Hàn Quốc, chuỗi cửa hiệu bánh mì-bánh ngọt lớn nhất nước này là Paris Baguette đã tăng giá bán bánh mì 5,6% trong tháng 2 do giá nguyên vật liệu thô tăng. Ở Trung Quốc, giá một số loại dầu ăn chiết xuất từ đậu này đã tăng 20% trong tháng 4, truyền thông địa phương cho hay.

Số liệu chính thức cho thấy lạm phát đã tăng ở một số quốc gia trong khu vực. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Hàn Quốc tăng 2,6% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, mạnh nhất kể từ tháng 3/2021, một phần do giá nông sản tăng. Trong đó, giá lương thực-thực phẩm và đồ uống không chứa cồn tăng 7,4%.

CPI tháng 5 của Philippines tăng 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tương tự, giá lương thực-thực phẩm và đồ uống có cồn tăng 4,6%.

NÔNG DÂN VÀ DOANH NGHIỆP KINH DOANH NÔNG SẢN HƯỞNG LỢI

Chuyên gia kinh tế Chua Hak Bin của Maybank Kim Eng nói rằng giá lương thực-thực phẩm leo thang có thể hãm đà hồi phục của kinh tế châu Á từ đại dịch. “Giá lương thực-thực phẩm tăng sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng phục hồi kinh tế không đều”, ông Chua nói với Nikkei.

Các hộ gia đình có thu nhập thấp và những quốc gia nghèo hơn sẽ là những đối tượng bị ảnh hưởng lớn hơn, vì phải chi một tỷ lệ lớn hơn của thu nhập cho việc ăn uống. Trong khi đó, những nước này lại có sự tiếp cận hạn hẹp hơn với vaccine Covid-19 và nguồn lực tài khoá hạn chế, dẫn tới khó ứng phó hơn với ảnh hưởng tiêu cực của sự tăng giá lương thực-thực phẩm.

Tuy nhiên, nông dân và các nhà xuất khẩu nông sản ở châu Á lại là đối tượng hưởng lợi từ sự tăng giá đang diễn ra.

“Giá hàng hoá tăng, nhất là lương thực-thực phẩm, có thể tạo ra ảnh hưởng mạnh mẽ về phân phối lại thu nhập, giúp tăng thu nhập và việc làm cho khu vực nông thôn”, ông Chua nói.

Theo Ngân hàng Trung ương Thái Lan, thu nhập của nông dân nước này – không tính các khoản trợ cấp của Chính phủ - tăng 14% trong tháng 4 so với cùng kỳ năm ngoái nhờ “giá nông sản tăng”. Thái Lan là một trong những nước xuất khẩu đường và gạo lớn nhất thế giới.

Lợi nhuận của Wilmar International – công ty thương mại nông sản có trụ sở ở Singapore – tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 450 triệu USD trong quý 1 năm nay, nhờ giá đường và dầu cọ tăng. “Giá dầu cọ duy trì ở mức cao được kỳ vọng sẽ làm lợi cho mảng kinh doanh đồn điền trồng cọ lấy dầu của chúng tôi trong những tháng tới đây”, một báo cáo hồi tháng 4 của Wilmar cho biết.

Đại dịch Covid kéo dài và số ca nhiễm mới gia tăng ở một số quốc gia sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung và nhu cầu lương thực-thực phẩm, khiến việc dự báo giá cả trở nên khó hơn.

“Giá lương thực-thực phẩm có thể tiếp tục tăng do gián đoạn chuỗi cung ứng và những đợt phong toả tại các quốc gia đang phát triển có nền kinh tế dựa vào nông nghiệp”, ông Chua nhận định. Một ví dụ điển hình là Malaysia, một nước xuất khẩu dầu cọ chủ chốt. Nước này phong toả toàn quốc từ ngày 1/6 do số ca nhiễm tăng vọt, khiến các nhà máy phải đóng cửa.

Nhưng mặt khác, diễn biến trên thị trường hàng hoá giao sau cho thấy xu hướng tăng giá lương thực-thực phẩm có thể đã chậm lại từ cuối tháng 5. Giá lúa mì giao sau trên sàn Chicago Board of Trade ở Mỹ vượt mức 7,5 USD/giạ trong tháng 5, nhưng đã giảm về 6,8 USD/giạ vào đầu tháng 6. Giá ngô và đậu tương giao sau cũng diễn biến tương tự.

Do sự tăng, giảm đột ngột của giá cả, Chính phủ Trung Quốc đang hết sức để mắt tới thị trường nguyên vật liệu thô nhằm ngăn tình trạng đầu cơ. Hồi cuối tháng 5, một quan chức thuộc Uỷ ban Điều tiết chứng khoán Trung Quốc (CSRC) nói với báo giới rằng cơn quan này sẽ phối hợp với các cơ quan trong Chính phủ để kiểm soát chặt chẽ giá nguyên vật liệu thô.