Liệu pháp hội hoạ Hiển nhiên, không phải tất cả chúng ta đều trở thành Picasso, và hội họa hay nghệ thuật không phải được làm ra chỉ để đánh giá hay phê phán. Trong một thế giới đầy tính cạnh tranh ngày nay, chúng ta có xu hướng bị cuốn theo guồng quay của cuộc sống bộn bề, dễ dàng đánh mất khả năng sáng tạo và những động lực sống tích cực. Hội họa là một cách hữu hiệu để vượt qua những rối loạn về tinh thần và vực dậy những tâm hồn mỏi mệt. Theo các chuyên gia tâm lý, mỗi màu sắc đều có khả năng kích thích tinh thần, cảm giác và sự thay đổi các yếu tố khác trong cơ thể con người, chẳng hạn như việc thúc đẩy quá trình sản sinh ra các loại hormone. Nó có thể khiến con người cảm thấy thanh thản, thư giãn, hoặc kích thích, cơ thể như được tiếp thêm năng lượng, não bộ trở nên hoạt động tích cực hơn… Chẳng hạn như màu vàng sẽ khiến cho não bộ tỉnh táo, hoạt động tập trung và hiệu quả hơn. Hay màu xanh lá cây được dùng phổ biến trong bệnh viện gợi cho người nhìn cảm giác bình yên, an toàn và do đó, nó tạo ra được tâm trạng cần thiết đối với bệnh nhân.  Những thực nghiệm của các nhà tâm lý người Áo cho thấy màu xanh lá cây và màu vàng chanh sẽ giúp học sinh tập trung suy nghĩ hơn, nhớ lâu hơn, thị lực tốt hơn. Còn các chuyên gia Đức cho rằng những trang sách màu vàng chanh là một “thứ thuốc an thần dễ chịu”, giúp học sinh nhã nhặn, cẩn thận và tự nhiên hơn. Có người còn đề nghị sách giáo khoa bậc trung học và tiểu học nên in chữ màu xanh lục trên giấy màu hồng, để khi nhìn vào, các em học sinh vừa không mỏi mắt vừa học tốt hơn.  Tuy nhiên, phải làm như thế nào để có được sự tác động tích cực của màu sắc đối với sức khỏe? Theo các nhà khoa học, màu nào khiến bạn cảm thấy hưng phấn, hoặc thoải mái, thư giãn nhất thì chính màu đó sẽ mang lại tác động tích cực cho sức khỏe của bạn. Còn theo các chuyên gia dinh dưỡng, cách sử dụng màu sắc để tác động đến sức khỏe đơn giản nhất là trong những bữa ăn hàng ngày. Một mâm cơm đầy màu sắc, những sự kết hợp những món ăn một cách hợp lý không chỉ đem lại những dưỡng chất cho cơ thể mà còn giúp bạn cảm thấy ngon miệng hơn, tinh thần sảng khoái hơn. 

Do đó, hãy chọn màu sắc món ăn theo trạng thái của sức khỏe, để sao cho lúc nào tâm trạng cũng lạc quan, thư thái, yêu đời và vui tươi.  - Muốn cơ thể luôn có cảm giác ấm, có nhiệt lượng hãy chọn những loại thực phẩm có gam màu vàng, đỏ như: cà chua, đậu hạt đỏ, bắp chuối, cà rốt, bí ngô, thịt bò... - Muốn cơ thể có được những cảm giác dễ chịu, thư thái hãy chọn cho mình những loại thực phẩm có màu xanh: rau xanh, trái cây xanh. - Muốn cơ thể được giải nhiệt, mát thì bạn nên chọn những thực phẩm có màu xanh lơ như nho xanh, trái anh đào chín có mùa đen thẫm, hành tây đỏ, cà tím, bắp cải tím. - Muốn cơ thể có cảm giác bình yên, khoan khoái hãy chọn những loại thực phẩm có màu vàng nhạt và trắng: đậu nành, đậu trắng, cải bắp, cải thảo.  Tác động của màu sắc đối với con người  - Màu đỏ: Tượng trưng cho sự đam mê, sự căng thẳng, tức giận. Màu này kích thích thần kinh, làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp, tăng cường hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Màu đỏ cũng đem lại cảm giác ấm áp, hưng phấn, giúp người bị cảm lạnh, trầm cảm lấy lại cân bằng.  

- Màu vàng: Màu vàng thường khiến cho con người năng động hơn, sáng tạo hơn, mở ra những năng lực tiềm ẩn của con người và tạo sự thoải mái trong giao tiếp xã hội. Màu vàng rất hữu ích trong điều trị các chứng bệnh liên quan đến rối loạn tâm lý, giảm được đau đớn, kích thích các tuyến ngoại tiết... - Màu xanh lá cây: Các nghiên cứu cho thấy màu xanh lá kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể, tăng cường phòng chống bệnh tật, giúp thư giãn thần kinh, làm dịu mắt, tốt cho người bệnh tim mạch.  - Màu xanh dương hay màu của biển cả, làm con người cảm thấy an bình và quên đi sức ép của cuộc sống. Màu xanh dương được ứng dụng trong chữa trị chứng mất ngủ và một số rối loạn hành vi của trẻ nhỏ. Y học còn áp dụng màu này để chữa chứng đau nửa đầu, chống trầm cảm.   - Màu xanh da trời: Các nghiên cứu cho thấy, màu xanh da trời kích thích con người hướng tới sự tập trung, tĩnh lặng, cảm giác dễ chịu, thư giãn rất tốt với những người bị rối loạn hành vi, những người mắc các bệnh về tâm lý và những người bị bệnh tim mạch.  Liệu pháp âm nhạc Trong đời sống tâm lý con người, âm nhạc có thể đem đến cho mọi người những phản ứng tình cảm dễ chịu, thoải mái và bình tĩnh, hay kích thích sự sáng tạo và hứng khởi. Sức mạnh của âm nhạc còn giúp ta loại bớt cảm giác tiêu cực từ những việc đã qua, có thể lọc ra những thông điệp lành mạnh và tích cực nhất. Vì thế, âm nhạc là một trong những nhu cầu không thể thiếu trong đời sống mỗi người. Có âm nhạc, con người cảm thấy yêu đời hơn, gần gũi nhau thêm và mang lại sự cân bằng về tâm - sinh lý. Ngoài việc hưởng thụ về mặt cảm xúc, âm nhạc còn có công dụng trong việc điều trị một số bệnh lý ở con người, đặc biệt là những bệnh thiên về phương diện tinh thần.

Ngay cả những người đang khỏe mạnh cả về mặt thể chất lẫn tinh thần vẫn cần đến âm nhạc nhằm giúp giảm thiểu những căng thẳng. Âm nhạc có tác dụng lôi cuốn, hòa hợp, đi vào tiềm thức con người. Khi ta bước vào một căn phòng có âm nhạc, những ưu tư trong đầu như được xua tan và cơ thể như hòa với điệu nhạc thư giãn. Hơn thế, âm nhạc còn kích thích những hoạt động về thể chất, mang lại cảm giác phấn chấn, khiến ta không để ý tới cảm xúc đau đớn, không vui, không muốn... Điều này lý giải vì sao khi thưởng thức âm nhạc, nhiều người có khuynh hướng làm việc bền bỉ và hăng hái hơn. Một trong những mục đích của trị liệu âm nhạc là để người ta gần gũi và cảm được những xúc cảm của mình qua âm nhạc, để hiểu và đồng cảm với vết thương lòng, để được thêm sức rồi vực dậy chính bản thân mình. Vì thế, nếu bạn cảm được nỗi đau thì nỗi đau ấy đã tự được chữa lành phần nào, “if you can feel it, you can heal it”. Đó là tác dụng của nghệ thuật âm nhạc, sân khấu, hội họa, v.v...  Các nghiên cứu đã chứng minh âm nhạc ảnh hưởng tích cực đến nhiều bộ phận của cơ thể, từ hệ thần kinh, tuần hoàn, tim mạch, nội tiết, miễn dịch đến cả vấn đề sinh sản và sinh dục. Nhiều bệnh nhân cao huyết áp chính nhờ Văn Cao hay Từ Linh - Đoàn Chuẩn mà hạ được chỉ số huyết áp dù không cần uống thuốc. Vết thương hậu phẫu sẽ chóng lành hơn khi người bệnh được nghe nhạc thính phòng. Những em bé trong bụng mẹ đã được nghe lời ru ngọt ngào thì khi sinh ra có thể chất tốt hơn, thông minh hơn và tính khí hòa nhã hơn... Hệ tiêu hóa cũng đáp ứng tốt với giai điệu, bởi trong bầu không khí âm nhạc, dịch vị, dịch tụy, dịch mật tiết ra nhiều hơn, giúp chúng ta ăn ngon miệng hơn, dễ tiêu hơn… Tuy nhiên, trị liệu âm nhạc có khả năng điều khiển tâm hồn con người. Vì vậy việc sử dụng âm nhạc không đúng cũng gây tác dụng không mong muốn. Theo Hiệp hội tâm lý học Mỹ, có nhiều loại nhạc có thể làm người nghe trở nên tức giận, tăng ý nghĩ kích động, ý muốn gây hấn hay những ý định tự tử. Nghiên cứu của các nhà khoa học Israel cho thấy những tài xế nghe nhạc có nhịp điệu quá nhanh gây tai nạn giao thông cao gấp hai lần khi nghe nhạc có nhịp điệu chậm.  Những ca khúc ồn ã, kích động làm tăng hiện tượng nghễnh ngãng ở giới trẻ, đặc biệt khi trẻ nghe nhạc trên headphone.   Bạn chọn loại nhạc nào? - Khi bạn cảm thấy đau lưng hoặc các bộ phận khác trong cơ thể, hãy chọn nhạc jazz. Những người mắc tính viêm khớp mạn tính khi nghe nhạc jazz mỗi ngày giảm được 20% cơn đau. Chính nhạc jazz đã góp phần kích hoạt não bộ tiết ra chất endorphin, hóa chất có khả năng làm giảm những cơn  đau nhức. - Khi bạn cảm thấy lo lắng, hãy chọn thể loại nhạc có giai điệu chậm rãi. Khi bạn lắng nghe và cảm nhận những âm thanh có giai điệu nhẹ nhàng, chậm rãi sẽ giúp huyết áp giảm, nhịp thở ổn định và điều hòa hơn. Từ đó, bạn sẽ có cảm giác thư giãn và mọi lo lắng hầu như không còn. - Khi cần kích hoạt trí não, hãy chọn thể loại nhạc cổ điển. Những bản nhạc cổ điển như của Mozart có tác dụng kích hoạt não bộ, tăng cường trí  nhớ và cải thiện chỉ số thông minh. Tuy các nhà nghiên cứu vẫn chưa đưa ra những lý giải cụ thể, nhưng họ vẫn khuyến khích cho trẻ sơ sinh nghe loại nhạc này.  - Khi cần tăng hiệu quả của các bài tập thể dục, hãy chọn thể loại nhạc khiêu vũ. Những bản nhạc có tiết tấu dồn dập có tác dụng như chất caffeine, giúp kích thích não bộ tiết ra chất adrenaline và mang lại cảm giác hưng phấn trong khi tập luyện. Hơn thế, nếu bạn tập trên máy chạy bộ, khi nghe nhạc sẽ không cảm thấy mệt mỏi mà còn dai sức hơn so với những người khác không nghe nhạc. - Muốn vui vẻ và hạnh phúc hãy chọn thể loại nhạc tình cảm. Nếu bạn đang ở trong tâm trạng u sầu hãy mở to những bản tình ca. Những ca từ chứa chan tình cảm này có tác dụng liên kết con người lại với nhau và làm dịu đi những cảm xúc, mang lại những tình cảm ấm  áp thật diệu kỳ. - Khi bạn phải đối diện với những vấn đề nan giải và hóc búa, hãy thư giãn bằng một điệu nhạc rock'n roll, nó sẽ giúp cải thiện tình hình và giúp bạn tìm ra lối thoát của vấn đề.

Đông Quân