Theo Trung tâm Thông tin du lịch, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, báo cáo Chỉ số năng lực phát triển du lịch toàn cầu 2021 lần đầu tiên được Diễn đàn Kinh tế thế giới công bố, tiếp cận theo hướng phát triển bền vững sau những tác động nghiêm trọng của đại dịch Covid-19. Chỉ số năng lực phát triển du lịch năm 2021 được thiết kế theo 5 nhóm với 17 chỉ số trụ cột và 112 chỉ số thành phần.

Tuy nhiên, năm 2024, một lần nữa Diễn đàn Kinh tế thế giới tái thiết kế Chỉ số năng lực phát triển du lịch năm 2024 gồm 5 nhóm, 17 chỉ số trụ cột và 102 chỉ số thành phần, trong đó, đã có những thay đổi khá quan trọng. Từ đó, để đảm bảo tính so sánh đồng bộ, Diễn đàn Kinh tế đã tính toán lại điểm số và xếp hạng Chỉ số năng lực phát triển du lịch toàn cầu năm 2019 và 2021 theo bộ chỉ số mới của năm 2024.

Theo đó, chỉ số năng lực phát triển du lịch của Việt Nam năm 2021 xếp hạng 56/117 nền kinh tế (đạt 4,0 điểm); năm 2024 xếp hạng 59/119 nền kinh tế (đạt 3,96 điểm) - giảm 3 bậc so với năm 2021. Đáng chú ý, theo khung đánh giá mới, nhiều quốc gia trong khu vực bị tụt hạng như Thái Lan giảm 12 bậc, Singapore giảm 4 bậc, Malaysia giảm 2 bậc, Campuchia giảm 1 bậc. Indonesia, Lào giữ nguyên hạng. Philippines tăng 1 bậc.

Năm nay, Việt Nam có 4 chỉ số trong nhóm hàng đầu thế giới (hạng 1-35). Chỉ số có thứ hạng tốt nhất tiếp tục là Sức cạnh tranh về giá (hạng 16). An toàn, an ninh (23), Tài nguyên tự nhiên (26), Tài nguyên văn hóa (28) tiếp tục được đánh giá cao. Đồng thời, Việt Nam có 5 chỉ số tăng hạng gồm: Sức cạnh tranh về giá (tăng 4 bậc); Mức độ sẵn sàng về CNTT và truyền thông (tăng 3 bậc); Hạ tầng và Dịch vụ du lịch (tăng 4 bậc); Mức độ mở cửa du lịch (tăng 2 bậc); Y tế và vệ sinh (tăng 1 bậc).

Dù vậy, có sáu chỉ số của Việt Nam rơi vào hạng trung bình thấp và thấp của thế giới (hạng 71-119), gồm có: Hạ tầng và Dịch vụ du lịch (hạng 80); Mức độ mở cửa du lịch (80); Y tế và vệ sinh (81); Sự bền vững về môi trường (93); Mức độ ưu tiên cho du lịch (98); Tác động kinh tế-xã hội của du lịch (115).

Phản hồi trước thông tin này, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho rằng trong bối cảnh mới sau dịch bệnh, các chuyên gia của Diễn đàn Kinh tế thế giới vẫn tiếp tục có sự chuyển biến về tư duy, cách tiếp cận và phương pháp đánh giá. Những sự thay đổi này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến kết quả xếp hạng các chỉ số của mỗi nền kinh tế. Tuy nhiên, việc chỉ số mới “Tác động kinh tế - xã hội của du lịch” của Việt Nam chỉ xếp hạng 115/119 nền kinh tế - giảm 3 bậc so với năm 2021, là kết quả khá bất ngờ.

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đánh giá, du lịch là ngành kinh tế rất quan trọng của nước ta. Trong các Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội hàng tháng, quý, năm của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), lĩnh vực du lịch, dịch vụ thường xuyên được đánh giá là điểm sáng trong nền kinh tế, đóng góp lớn vào tăng trưởng GDP, tạo động lực thúc đẩy nhiều ngành, lĩnh vực khác. Cục Du lịch quốc gia Việt Nam khẳng định xếp hạng chỉ số này chưa phản ánh thật sự chính xác sự tác động của du lịch Việt Nam đến phát triển kinh tế - xã hội.

Tương tự, chỉ số “Mức độ mở cửa du lịch” của Việt Nam xếp hạng 80, trong nhóm trung bình thấp của thế giới. Chỉ số này gồm có 4 chỉ số thành phần, trong đó "Yêu cầu về thị thực nhập cảnh" được đánh giá dựa trên báo cáo của Tổ chức Du lịch thế giới về Độ mở thị thực năm 2015 (UNWTO Visa Openness Report 2015) là đã lạc hậu, chưa phản ánh được sự cải thiện lớn về chính sách thị thực của Việt Nam.

Về phương hướng để cải thiện chỉ số năng lực phát triển du lịch của Việt Nam trong thời gian tới, Cục Du lịch quốc gia cho rằng ngành du lịch cần phối hợp với các cơ quan liên quan cung cấp đầy đủ số liệu cập nhật về du lịch Việt Nam cho Diễn đàn Kinh tế thế giới nhằm đánh giá đúng hơn tác động kinh tế - xã hội của du lịch.

Đối với một số chỉ số bị tụt hạng nhiều như chỉ số hạ tầng hàng không, Cục Du lịch quốc gia Việt Nam nêu sự cần thiết kiến nghị ngành hàng không tiếp tục nâng cao năng lực phục vụ vận tải hành khách, cải thiện chất lượng dịch vụ, tăng số lượng ghế cung ứng, mở rộng kết nối mạng bay trong và ngoài nước, giảm giá vé máy bay để đáp ứng nhu cầu của khách du lịch.

Để cải thiện chỉ số "Sự bền vững về nhu cầu du lịch" (giảm 24 bậc), ngành du lịch cần phát triển thêm tour du lịch, sản phẩm du lịch hấp dẫn để khách du lịch quốc tế tăng thời gian lưu trú tại Việt Nam. Đa dạng hóa sản phẩm đáp ứng nhu cầu du khách quanh năm để giảm tính mùa vụ của du lịch quốc tế. Phát triển thêm các điểm đến mới, điểm đến thứ cấp nhằm giảm thiểu tình trạng quá tải tại một số trọng điểm du lịch.

Bên cạnh đó, đối với một số hạn chế cố hữu đã tồn tại qua nhiều kỳ báo cáo như chỉ số "Y tế và vệ sinh" (hạng 81) và "Sự bền vững về môi trường" (hạng 93), cần có sự vào cuộc quyết liệt, mạnh mẽ của các địa phương triển khai các biện pháp bảo đảm vệ sinh môi trường xanh, sạch, đẹp, văn minh tại điểm đến theo phương châm “Sản phẩm đặc sắc - Dịch vụ chuyên nghiệp - Thủ tục thuận tiện, đơn giản - Giá cả cạnh tranh - Môi trường vệ sinh sạch, đẹp - Điểm đến an toàn, văn minh, thân thiện” như Nghị quyết 82 của Chính phủ đã nêu.

Đồng thời, tiếp tục thúc đẩy các chỉ số trong nhóm trung bình cao và còn nhiều dư địa tăng trưởng như: “Tài nguyên phi giải trí”, "Nhân lực và thị trường lao động", "Mức độ sẵn sàng về CNTT và truyền thông"... Trong đó cần tiếp tục quan tâm tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới. Tiếp tục đẩy nhanh chuyển đổi số trong ngành du lịch theo hướng hình thành hệ sinh thái du lịch thông minh đồng bộ, thống nhất theo tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết 82 của Chính phủ và Chỉ thị 08 của Thủ tướng Chính phủ.