Pete Roberts đến từ Nottingham, Anh, là một trong những nhà đầu tư liều lĩnh rút sạch tiền tiết kiệm để mua tiền ảo khi giá tiền ảo tăng "kinh hoàng" vào mùa đông năm ngoái.

Giờ đây, 8 tháng sau quyết định đầu tư đó, số tiền 23.000 USD mà anh Roberts bỏ ra để mua một số đồng tiền ảo chỉ còn 4.000 USD. Và nhà đầu tư này hiểu rõ những gì đã xảy ra với mình.

"Khi đó, tôi đã quá sợ bị tuột mất cơ hội và chỉ muốn kiếm tiền nhanh", Roberts nói vớ tờ New York Times. "Cú thua lỗ này khiến tôi gần như kiệt quệ về tài chính".

"Vỡ mộng" tiền ảo

Có không ít người cùng rơi vào cảnh thua lỗ vì tiền ảo như Roberts. Sau đợt giảm giá mạnh gần đây nhất, nhiều đồng tiền ảo đã mất sạch thành quả tăng giá đạt được hồi cuối năm 2017. So với mức đỉnh hồi tháng, tổng giá trị vốn hóa của thị trường tiền ảo hiện đã giảm khoảng 600 tỷ USD, tương đương mức giảm 75% - theo dữ liệu của trang Coinmarketcap.

Trước đây, thị trường tiền ảo đã từng trải qua nhiều đợt giảm sâu rồi lại tăng mạnh. Tuy nhiên, đợt giảm này có thể sẽ có ảnh hưởng lâu dài hơn đến sự áp dụng công nghệ tiền kỹ thuật số, bởi đã có một số lượng rất lớn nhà đầu tư cá nhân rót vốn vào tiền ảo trong một năm qua, và không ít người trong số này sẽ coi tiền ảo đồng nghĩa với sự hủy hoại tài chính trong một thời gian rất dài.

Rất khó để xác định có bao nhiêu nhà đầu tư tiền ảo hiện đang trong tình trạng thua lỗ, với giá trị danh mục thấp hơn so với số tiền đầu tư ban đầu. Nhiều người mất tiền trong những tháng gần đây là những người gia nhập thị trường từ trước đợt giá tiền ảo tăng mạnh vào năm ngoái, nên giá trị danh mục của họ hiện vẫn lớn hơn vốn đầu tư ban dầu.

Tuy nhiên, theo một số thước đo, có nhiều người đầu tư tiền ảo vào cuối năm ngoái hơn là số người rót vốn vào lĩnh vực này trong khoảng 9 năm trước đó. Chẳng hạn, sàn tiền ảo lớn nhất ở Mỹ Coinbase có lượng khách hàng tăng gấp đôi trong thời gian từ tháng 10/2017-3/2018. Công ty khởi nghiệp (startup) Square mới bắt đầu cho phép người sử dụng úng dụng di động Square Cash để mua tiền ảo vào tháng 11 năm ngoái.

Hầu hết các khách hàng mới trên Coinbase và Square sẽ đều là những người thua lỗ nếu họ mua tiền ảo ở bất kỳ thời điểm nào trong 9 tháng qua và đến nay còn chưa "thoát hàng".

Thiệt hại có thể đặc biệt lớn ở một số quốc gia như Hàn Quốc và Nhật Bản, hai thị trường mà hoạt động đầu tư tiền ảo tăng bùng nổ trong năm ngoái, từ chỗ gần như chưa có gì trước đó. "Cơn sốt" tiền ảo ở hai nước này đã lôi kéo mọi đối tượng, từ bà nội trợ, sinh viên cho tới nhân viên công sở.

Bà Kim Hyon-jeong, một giáo viên 45 tuổi sống ở ngoại ô Seoul, kể rằng bà đã đầu tư 100 triệu Won, tương đương khoảng 90.000 USD, vào tiền ảo vào mùa thu năm ngoái. Bà đã rút hết tiền tiết kiệm, rút tiền bảo hiểm và đi vay thêm 25.000 USD. Giờ đây, giá trị khoản đầu tư đó của bà Kim đã "bốc hơi" 90%.

"Tôi cứ nghĩ rằng tiền ảo sẽ là cú đột phá duy nhất cho những người bình thường lao động vất vả như chúng tôi", bà nói. "Tôi cứ nghĩ gia đình tôi và tôi có thể thoát khỏi khó khăn và sống thoải mái hơn, nhưng mọi chuyện diễn ra ngược lại".

Khánh kiệt và khóc

Ở Mỹ, Charles Herman, 29 tuổi, một chủ doanh nghiệp nhỏ ở Charleston, South Carolina, bị tiền ảo thu hút vào tháng 9 năm ngoái. Giờ đây, Herman nói rằng anh cảm thấy đã lãng phí mất khoảng thời gian 10 tháng cho tiền ảo.

Dù gần như hoàn vốn số tiền 4.000 USD đầu tư ban đầu, Herman không còn tin vào những lời hứa "có cánh" về công nghệ tiền ảo nữa. Và anh cũng đã quay trở lại với công việc đầu tư vào bất động sản.

Hầu hết sự bực bội và thất vọng của giới đầu tư tiền ảo là nhằm vào các đồng tiền ảo nhỏ hơn được bán thông qua các vụ phát hành tiền ảo lần đầu (ICO). Những đồng tiền ảo này được quảng cáo là sẽ trở thành cơ chế thanh toán cho phần mềm mới mà doanh nghiệp tiến hành ICO đang xây dựng.

Tuy nhiên, hầu như không một công ty nào đưa ra được phần mềm như đã hứa, khiến các đồng tiền ảo đó trở nên vô giá trị, trong đó nhiều đồng bị phát hiện chỉ là sản phẩm của kế hoạch lừa đảo.

Bitcoin, đồng tiền ảo lớn nhất, tỏ ra khá khẩm hơn đôi chút. Giá Bitcoin hiện giảm 70% so với đỉnh cao mọi thời đại, so với mức giảm trên 90% của nhiều đồng tiền ảo nhỏ hơn. Tuy nhiên, Bitcoin cũng chưa có nhiều giá trị sử dụng thực tế thay vì chỉ là một kênh đầu cơ.

Trên các mạng xã hội và diễn đàn tiền ảo, vẫn có nhiều người ủng hộ tiền ảo tỏ ra lạc quan, khuyên nhà đầu tư kiên trì nắm giữ. Tuy nhiên, số người bi quan vì thua lỗ do đầu tư tiền ảo có vẻ vẫn lớn hơn.

"Thật đau lòng khi tôi mất sạch số tiền khó khăn mãi mới kiếm được. Tôi khánh kiệt và chỉ còn biết khóc", một tài khoản Twitter có tên @Notsofrugaljoey viết.

Trên mạng Reddit, một người dùng ở Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đăng bức ảnh khoản vay 100.000 USD mà người này đã vay vào tháng 12 năm ngoái để mua tiền ảo. Giờ đây, người này phải dùng lương để trả nợ trong vòng 3 năm tới.

Trở lại với anh Roberts, người Anh, ở đầu câu chuyện. Roberts hiện vẫn nắm giữ số tiền ảo mà anh đã mua với hy vọng giá sẽ hồi phục. Tuy nhiên, anh đã ngừng giao dịch tiền ảo và đang kiếm một công việc khác.

"Tôi sống nhờ vào chút tiền tiết kiệm còn trong tài khoản ngân hàng", Roberts nói. "Tôi đã phạm sai lầm và sẽ phải trả giá cho điều đó trong vài năm tới".