Ngày 4/4/2023, tại thành phố Thái Bình, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Diễn đàn kết nối nông sản 970 với chủ đề: “Thúc đẩy mô hình sản xuất nông nghiệp đại điền”.

THÁI BÌNH: ĐIỂM SÁNG VỀ NÔNG NGHIỆP ĐẠI ĐIỀN

Phát biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Nga, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình, cho biết Thái Bình là một tỉnh có thế mạnh về sản xuất lúa, năng suất bình quân hằng năm đạt 13 tấn/ha. Tuy nhiên, bình quân mỗi hộ có 4 khẩu, tương đương 0,2 ha. Sản xuất lúa gạo tuy có lãi nhưng thu nhập từ lúa gạo không đảm bảo đời sống cho người nông dân.

Từ năm 2014, tỉnh Thái Bình xuất hiện hiện tượng nông dân bỏ ruộng, không canh tác. Trong bối cảnh đó, một số nông dân đã hình thành tư tưởng phát triển quy mô lớn, mạnh dạn mượn lại ruộng của bà con để tiến hành canh tác.

Đến thời điểm này, trên địa bàn toàn tỉnh Thái Bình, số hộ có diện tích từ 2 ha trở lên là hơn 1.700 hộ, trong đó có những hộ có diện tích lớn nhất gần 70ha. Đặc biệt, một tổ chức đang hình thành là hội đại điền, đã quy tụ được khoảng gần 200 thành viên ở nhiều nơi trên toàn tỉnh.

Từ năm 2015 đến nay, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thái Bình đã phối hợp với các cơ quan ban, ngành liên quan hỗ trợ máy gặt, máy cáy cho nhiều địa phương trong tỉnh. Đặc biệt, trong năm 2021, Hội đồng Nhân dân tỉnh Thái Bình đã ban hành Nghị quyết số 40 và Nghị quyết số 29 nhằm hỗ trợ liên kết tiêu thụ sản phẩm, cơ giới hóa và tích tụ ruộng đất giai đoạn 2021-2025.

Ông Vương Đức Hằng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình, cho rằng thực tế sản xuất hiện nay cho thấy mô hình mọi người, mọi nhà đều sản xuất nông nghiệp không còn phù hợp với xu hướng phát triển xã hội. Việc rút bớt lao động ra khỏi nông nghiệp - nông thôn, tạo điều kiện để tích tụ tập trung ruộng đất cho phát triển nền nông nghiệp hàng hóa là xu thế tất yếu.

Theo điều tra sơ bộ, trên địa bàn huyện Đông Hưng, 20% số hộ không có nhu cầu sản xuất nông nghiệp, cần cho thuê, mượn ruộng. Nhằm khắc phục tình trạng bỏ ruộng hoang, huyện Đông Hưng đã khuyến khích các hộ dân đổi ruộng, thuê, mượn, tích tụ ruộng đất, nhất là các diện tích bị bỏ hoang để đưa cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ tiến bộ kỹ thuật vào phát triển sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất/ha đất nông nghiệp.  

Đến nay, trên địa bàn huyện đã có trên 500 hộ tích tụ ruộng đất sản xuất lúa với quy mô từ 1ha trở lên, đạt khoảng 1.200 ha. Trong đó hộ tích tụ ruộng đất từ 5 ha trở lên là 67 hộ, hộ có diện tích từ 10 ha trở lên có 17 hộ.

“Đa số các tích tụ ruộng đất đã đầu tư, ứng dụng máy móc vào sản xuất như máy cấy, máy gặt, máy sấy, máy làm đất, máy phun thuốc bảo vệ thực vật và các hộ này thực sự đã thay đổi cuộc sống của mình bằng chính nghề nông, góp phần giảm diện tích bỏ ruộng hoang hóa trên địa bàn huyện”, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hưng chia sẻ.

Ông Lê Nguyên Hoài, Phó Chủ tịch UBND huyện Thái Thụy cho hay trên địa bàn huyện đã có nhiều hộ nông dân mạnh dạn thuê, mượn ruộng của các hộ không có nhu cầu sản xuất để thực hiện tích tụ ruộng đất phục vụ sản xuất. Theo số liệu tổng hợp tại vụ xuân 2023, toàn huyện có 626,71 ha được nhân dân tích tụ để sản xuất lúa.

Một số đơn vị có diện tích tích tụ lớn như: Công ty Hưng Khang nghĩa thuê đất tại Thụy Phong, Thụy Thanh với diện tích 35ha; Công ty Đông Tây thuê đất tại Thụy Thanh với diện tích 30 ha; hộ Lê Thị Gấm Dương Phúc 11 ha, Bùi Văn Chín Dương Phúc 10 ha; Phạm Quang Việt Thái Giang 20 ha; Bùi Đức Thiên 10 ha, Trần Quang Hanh 15 ha … Thực tế sản xuất của các mô hình đã đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn sản xuất truyền thống từ 15 - 20%.

CHÍNH SÁCH ĐẤT ĐAI, TÍN DỤNG LÀ ĐÒN BẨY CHO NÔNG NGHIỆP ĐẠI ĐIỀN

Cho rằng rào cản lớn nhất đối với tích tụ đất nông nghiệp để sản xuất theo mô hình đại điền chính là Luật đất đai còn có nhiều điểm chưa phù hợp, vì vậy ông Lê Nguyên Hoài kiến nghị, các Bộ, ngành Trung ương nghiên cứu những bất cập trong quản lý, sử dụng đất đai hiện nay.

Cụ thể: theo quy định tại Điều 129, Điều 130 Luật đất đai: Diện tích nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình có hộ khẩu nông nghiệp không quá 10 lần hạn mức giao đất nông nghiệp. Trong khi hạn mức giao đất nông nghiệp ở Đồng bằng sông Hồng chỉ là 2ha, do vậy, khó khăn cho các hộ có nhu cầu nhận chuyển nhượng với diện tích lớn hơn 20 ha.

Bà Lê Thị Lệ Thu, đại diện Vụ Pháp chế của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thông tin về một số điểm mới và định hướng trong Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) nhằm thúc đẩy sản xuất hàng hóa tập trung trong nông nghiệp. Theo đó, các hạn chế về hạn mức, giao đất, chuyển nhượng, chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp đang dần được tháo gỡ.

Cụ thể, đối tượng nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp, dự thảo hiện nay quy định tăng lên 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân. Đồng thời giao Hội đồng nhân dân cấp tỉnh trên cơ sở điều kiện kinh tế, xã hội, môi trường và khả năng đất đai để quy định hạn mức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ giá đình, cá nhân cho phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương.

Chia sẻ một số vướng mắc trong sản xuất, nông dân Nguyễn Văn Nghị, xã Tân Hoà, huyện Vũ Thư, Thái Bình, người đang có diện tích canh tác 20 ha, cho biết nhân lực lao động làm nông đang ít dần đi, yêu cầu tăng cường máy móc vào nông nghiệp.

“Nông dân chúng tôi vẫn đang gặp khó khăn khi tiếp cận chính sách hỗ trợ máy móc của nhà nước. Kiến nghị Nhà nước cần điều kiện về pháp lý và hành chính để người nông dân có thể tiếp cận dễ dàng hơn với sự hỗ trợ, nhanh chóng có máy móc để phục vụ sản xuất”, ông Nghị đề xuất.

Ông Vũ Trọng Thắng, Phó Trưởng ban Chính sách tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết Ngân hàng này là một trong những ngân hàng lớn nhất cả nước phục vụ cho khoảng 30.000 doanh nghiệp, hơn 3,6 triệu hộ nông dân và hợp tác xã.

“Trong chính sách hỗ trợ cho vay sản xuất đại điền, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có thể cho vay không có tài sản đảm bảo. Bà con nông dân có thể sử dụng tài sản hình thành từ máy móc để thực hiện thế chấp, vay vốn phục vụ sản xuất nông nghiệp. Bà con sản xuất đại điền có thể yên tâm rằng Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn luôn tạo điều kiện cho bà con phát triển sản xuất nông nghiệp”, ông Vũ Trọng Thắng khẳng định.