Ngày 15/11/2023 tại Hà Nội, Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), phối hợp với Tổ chức IDH và Hiệp hội Hồ tiêu - Cây gia vị Việt Nam tổ chức “Hội thảo quốc gia Phát triển bền vững ngành quế Việt Nam”. Đồng thời ra mắt Nhóm công tác Đối tác công tư (PPP) về hồ tiêu và gia vị, Tiểu ban ngành hàng quế.

VIỆT NAM ĐỨNG ĐẦU THẾ GIỚI VỀ XUẤT KHẨU QUẾ

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Triệu Văn Lực - Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết Việt Nam là quốc gia có diện tích trồng quế đứng thứ 3 trên toàn thế giới, với 180.000 ha.

Trồng quế hiện đang là sinh kế cho hàng trăm nghìn hộ dân tộc thiểu số tại các tỉnh vùng sâu vùng xa, đồng thời đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của nhiều địa phương. Quế có nhiều tác dụng trong sản xuất và cuộc sống như sử dụng làm gia vị, làm hương liệu, làm thuốc chữa bệnh, sử dụng để chế biến thức ăn, nuôi gia súc, gia cầm hoặc sử dụng làm phân bón…

“Qua theo dõi, tiềm năng lợi thế của ngành quế chưa phát huy tương xứng. Nguyên nhân do tổ chức sản xuất, liên kết theo chuỗi giá trị chưa có, kỹ thuật trồng, chăm sóc, sơ chế, bảo quản vẫn còn yếu. Bên cạnh đó, vẫn thiếu các sản phẩm quế chất lượng cao. Ngoài các thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, muốn vào thị trường EU, chất lượng quế phải cao và đáp ứng Quy định không gây mất rừng do Ủy ban châu Âu (EC). Đây là điều người dân phải chú ý trong tổ chức sản xuất cây quế”, ông Triệu Văn Lực chia sẻ.

Bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, cho biết quế được trồng chủ yếu ở Việt Nam, Trung Quốc, Indonesia giống Casia và Madagascar, Sri Lanka giống Ceylon. Tại Việt Nam, quế được trồng ở các tỉnh như Yên Bái, Lào Cai, Bắc Kạn, Quảng Ninh, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Thái Nguyên.

Năm 2022, quế Việt Nam chiếm 18,2% về sản lượng nhưng chiếm 34,4% về thị phần xuất khẩu quế toàn cầu. Việt Nam cũng là nước xuất khẩu quế số 1 trên thế giới với kim ngạch đạt trên 292 triệu USD.

Tính đến hết tháng 10/2023, Việt Nam xuất khẩu được 74.744 tấn quế, với 220,3 triệu USD, tăng 19,2% về lượng và nhưng giảm 1,3% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Giá xuất khẩu quế trung bình 10 tháng đạt 2.948 USD/tấn, giảm 17,2% so với cùng kỳ năm 2022.  Thị trường xuất khẩu chính của quế Việt Nam là Ấn Độ, chiếm 43,9% thị phần, tiếp đến là Mỹ, Bangladesh…

Theo bà Liên, tại nước ta đã có một số doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến quế hiện đại, đặc biệt là một số doanh nghiệp của FDI, tuy nhiên vẫn chưa đủ so với cả ngành quế Việt Nam.

RA ĐỜI TIỂU NHÓM ĐỐI TÁC CÔNG – TƯ NGÀNH HÀNG QUẾ

Nói về các vấn đề của ngành quế Việt Nam, bà Hoàng Thị Liên cho rằng Việt Nam chưa có định hướng chiến lược phát triển bền vững ở cấp quốc gia; thiếu cơ chế để đưa ra những nghiên cứu nhằm kịp thời phản hồi yêu cầu của thị trường; tồn dư hóa chất glyphosate (có trong thuốc trừ cỏ) và hoạt chất chlorpyrifos (có trong thuốc trừ sâu) và hàm lượng kim loại: chì và thủy ngân; chất lượng cây giống còn bỏ ngỏ, chưa có nghiên cứu giống đầu dòng; chưa có một tổ chức làm đầu mối kết nối các tổ chức lại với nhau dẫn tới các chương trình hoạt động mang tính riêng lẻ.

Trong khi đó, vẫn thiếu công nghệ và vốn để đầu tư chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm quế; năng lực kỹ thuật chuyên sâu của khuyến nông - lâm chưa đáp ứng yêu cầu thực thế, thiếu chuyên gia và tài liệu.

Tại hội thảo, bà Laura Shumow – Giám đốc điều hành, Hiệp hội Thương mại gia vị Hoa Kỳ (ASTA) đã cập nhật các quy định mới liên quan đến xuất khẩu quế vào thị trường Hoa Kỳ. Theo đó, quế là sản phẩm có nhiều tiềm năng xuất khẩu, nhưng sản phẩm cũng chịu tác động trước xu hướng tiêu dùng xanh, giảm khí phát thải, carbon; sản phẩm phải truy xuất nguồn gốc; đảm bảo chất lượng, đặc biệt là dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Chẳng hạn Mỹ, thị trường này kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng các chất cấm. 

Tại hội thảo, Cục Lâm Nghiệp đã công bố Quyết định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn điều chỉnh Nhóm công tác Đối tác công tư (PPP) về Hồ tiêu thành Nhóm công tác Đối tác công tư (PPP) về Hồ tiêu và Gia vị; đồng thời giới thiệu các đồng chủ trì của Nhóm PPP tiểu ban ngành hàng quế.

Ông Triệu Văn Lực, đại diện Nhóm công tác PPP, đã đưa ra định hướng phát triển ngành quế gồm; xác định quỹ đất, quy mô vùng trồng; hoàn thiện thể chế, chính sách, cơ chế đặc thù cho quế; nghiên cứu, chọn, tạo, sản xuất giống cây quế; phát triển vùng nguyên liệu; tổ chức sản xuất, phát triển cơ sở sơ chế, chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Với việc thành lập Phóm công tác Đối tác công tư, ông Huỳnh Tiến Dũng, Giám đốc Quốc gia, Tổ chức IDH tại Việt Nam cho biết các bên khối công và khối tư không phải bây giờ mới bắt đầu trao đổi về hợp tác và hỗ trợ ngành quế.

Trong thời gian qua, với sự kết nối của Tổ chức IDH và một số tổ chức phi chính phủ, khối công và khối tư đã phối hợp triển khai nhiều hoạt động đối thoại, hợp tác xây dựng tài liệu tập huấn cho nông dân, phối hợp với các công ty quế thực hiện nhiều dự án liên kết sản xuất quế bền vững, thí điểm công cụ đo phát thải carbon trong chuỗi cung ứng quế.

“Nhiều doanh nghiệp đã liên kết với nông dân chuyển giao công nghệ, tập huấn gieo trồng quế hữu cơ, song còn nhỏ lẻ; một số doanh nghiệp bước đầu liên kết trong sản xuất, chế biến nhưng ngành quế chưa được chú trọng đầu tư xứng tầm.  Quyết định chính thức của Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã nâng mức độ cam kết hợp tác công-tư lên một tầm cao mới, toàn diện hơn”, ông Huỳnh Tiến Dũng nhấn mạnh.