Quy định cảnh sát biển Việt Nam thuộc lực lượng vũ trang là không đúng mà phải khẳng định lực lượng này "là lực lượng vũ trang", Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu quan điểm.

Mở đầu phiên họp thứ 25, sáng 11/7 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Luật Cảnh sát biển Việt Nam.

Thảo luận tại kỳ họp thứ 5 vừa qua của Quốc hội, một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm và còn có quan điểm trái chiều là quy định về vị trí của cảnh sát biển Việt Nam.

Báo cáo một số vấn đề xin ý kiến Uỷ ban Thường vụ về dự thảo luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho biết, khi thảo luận về vị trí của cảnh sát biển Việt Nam, đa số ý kiến đề nghị quy định cảnh sát biển Việt Nam thuộc lực lượng vũ trang nhân dân. Một số ý kiến đề nghị quy định đây là lực lượng thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam. Có ý kiến đề nghị không quy định cảnh sát biển là lực lượng vũ trang nhân dân và có ý kiến đề nghị quy định đây là lực lượng trực thuộc Chính phủ.

Theo Thường trực Uỷ ban (cơ quan thẩm tra dự án luật) hiện nay, việc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Tình hình an ninh, trật tự trên biển diễn biển khó lường, tình hình tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm có tổ chức và tội phạm ma túy diễn biến phức tạp. Các mối đe dọa an ninh truyền thống, phi truyền thống gia tăng; môi trường hoạt động trên biển khó khăn, khắc nghiệt, cán bộ, chiến sĩ cảnh sát biển Việt Nam thường xuyên phải đối diện với nhiều rủi ro, thách thức, thậm chí có thể hy sinh.

Nếu quy định cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng dân sự thì khó đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra, nhất là việc tham gia giải quyết các "tình huống quốc phòng, an ninh" trên biển như trong thời gian vừa qua, ông Việt nhấn mạnh.

Về đề nghị quy định cảnh sát biển Việt Nam trực thuộc Chính phủ, Thường trực Uỷ ban giải trình, khoản 1 điều 4 dự thảo luật dự kiến tiếp thu quy định Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng với tư cách thành viên Chính phủ chịu trách nhiệm quản lý nhà nước đối với cảnh sát biển Việt Nam. Vì vậy, Thường trực Uỷ ban đề nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội không quy định cảnh sát biển trực thuộc Chính phủ.

Vẫn theo cơ quan thẩm tra, nếu quy định cảnh sát biển là lực lượng thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam thì không phù hợp với xu thế quốc tế trong việc sử dụng lực lượng thực thi pháp luật trên biển, thực hiện các biện pháp pháp luật, nhân đạo, hòa bình để quản lý, bảo vệ biển; sẽ gây hiểu nhầm Việt Nam sử dụng lực lượng quân sự giải quyết các vấn đề trên biển, Thường trực Uỷ ban đề nghị không quy định nội dung trên trong dự thảo luật.

Dự thảo luật Chính phủ trình quy định "Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân" là không phù hợp với Hiến pháp 2013, không thống nhất với Luật Quốc phòng (theo quy định của Hiến pháp năm 2013 và Luật Quốc phòng thì thành phần lực lượng vũ trang gồm: Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và Dân quân tự vệ), dễ gây hiểu nhầm cảnh sát biển tương đương Quân đội nhân dân, Công an nhân dân hoặc Dân quân tự vệ.

Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu, cơ quan thẩm tra đề nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho thay từ "là" bằng từ "thuộc" và viết lại thành "Cảnh sát biển Việt Nam thuộc lực lượng vũ trang nhân dân" như dự thảo luật dự kiến tiếp thu.

Tại phiên thảo luận, đồng tình với quan điểm cảnh sát biển Việt Nam "là lực lượng vũ trang" của Phó chủ  tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, Phó chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ phân tích, lực lượng cảnh sát biển có nhiệm vụ chấp pháp trên biển, cũng giống như bộ đội biên phòng là lực lượng chấp pháp trên đất liền.

"Biên phòng là lực lượng vũ trang, cảnh sát biển cũng vậy thôi, là lực lượng tương tự. Nhiệm vụ chính của cảnh sát biển là chấp pháp trên biển, bảo vệ vùng biển của đất nước khi bị tấn công" - ông Tỵ phân tích.

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nói: từ khi thành lập cảnh sát biển Việt Nam đến nay chưa có khiếu nại hay tranh chấp gì về quá trình chấp pháp của lực lượng này, chưa kể thông lệ quốc tế vẫn cho đó là lực lượng vũ trang. Ta không nên thay đổi vị trí của lực lượng này.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, việc sửa "là" hay "thuộc" lực lượng vũ trang thì cũng không làm thay đổi bản chất lực lượng này.

"Luật Cảnh sát biển Việt Nam nếu được thông qua phải nâng cao vị thế và sức mạnh của cảnh sát biển để thực hiện nhiệm vụ chấp pháp trên biển. Bản chất là lực lượng vũ trang, quy định như thế nào mà theo thông lệ quốc tế thì cảnh sát biển thực thi nhiệm vụ dân sự. Cái khó là lực lượng vũ trang nhưng nhiệm vụ là thực thi nhiệm vụ dân sự thì mới phù hợp với thông lệ quốc tế mà nhiều nước đang áp dụng. Giải thích đảm bảo bản chất là lực lượng vũ trang, thực hiện nhiệm vụ dân sự, khi cần bảo vệ tổ quốc được quyền nổ súng", Chủ tịch Quốc hội phát biểu.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Sơn - Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam nói, trên thế giới có lực lượng bảo vệ bờ biển và cụm từ "Coast Guard" được sử dụng nhiều với ý nghĩa là lực lượng vũ trang, bảo vệ biển đảo và thực thi pháp luật trên biển. Lực lượng này có thể thuộc Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải, trực thuộc Chính phủ hay Bộ Quốc phòng là tuỳ tình hình mỗi nước.

Theo ông Sơn, Pháp lệnh Cảnh sát biển Việt Nam năm 2008 đã thể hiện "là lực lượng vũ trang" thì việc tiếp thu đưa vào luật cũng không có ảnh hưởng gì vì thực tế nhiều năm đã thực hiện như vậy.