Saudi Arabia đang tích cực thảo luận với Trung Quốc để bán dầu cho nước này bằng đồng Nhân dân tệ, thay vì USD như thông thường, tờ Wall Street Journal dẫn nguồn tin thân cận cho biết.

Động thái này được đánh giá có thể làm giảm vai trò thống trị của đồng USD trên thị trường dầu lửa toàn cầu và đánh dấu sự dịch chuyển về phía châu Á của Saudi Arabia – quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất thế giới.

Các cuộc đàm phán với Bắc Kinh về việc ký hợp đồng dầu định giá bằng đồng Nhân dân tệ đã diễn ra suốt 6 năm qua, nhưng được đẩy nhanh hơn vào năm nay khi Saudi Arabia ngày càng không hài lòng về những cam kết an ninh mà Mỹ đưa ra với nước này.

“Riyadh tức giận khi Mỹ thiếu hỗ trợ họ trong nội chiến Yemen và chính quyền Tổng thống Joe Biden cố gắng đạt thỏa thuận với Iran về chương trình hạt nhân của Tehran”, nguồn tin của Wall Street Journal cho biết. “Các quan chức Saudi Arabia nói rằng họ cảm thấy sốc khi Mỹ nhanh chóng rút quân khỏi Afghanistan năm ngoái”.

Trung Quốc hiện chiếm khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu dầu của Saudia Arabia. Nếu được định giá bằng Nhân dân tệ, hoạt động này sẽ giúp thúc đẩy vị thế đồng nội tệ của Trung Quốc. Bên cạnh đó, Saudi Arabia cũng đang cân nhắc đưa các hợp đồng tương lai bằng Nhân dân tệ - gọi là Petroyuan – vào mô hình tính giá của tập đoàn dầu mỏ quốc gia Saudi Aramco.

Theo các nhà phân tích, đây là bước dịch chuyển lớn của Saudi Arabia khi  định giá một phần trong gần 6,2 triệu thùng dầu thô xuất khẩu mỗi ngày của mình bằng một tiền tệ khác thay vì USD. Hiện tại, khoảng 80% hoạt động mua bán dầu trên thế giới được thực hiện bằng USD. Riêng Saudi Arabia đã bắt đầu giao dịch dầu thô hoàn toàn bằng USD kể từ năm 1974 theo một thỏa thuận với chính quyền của Tổng thống Mỹ Richard Nixon để đổi lại sự đảm bảo về an ninh từ Washington.

Trong khi đó, Trung Quốc bắt đầu đưa ra các hợp đồng dầu định giá bằng Nhân dân tệ vào năm 2018, một phần trong nỗ lực đưa đồng tiền của mình trở thành tiền tệ được giao dịch trên khắp thế giới. Tuy nhiên, nỗ lực của Bắc Kinh không có tác động nhiều tới vị thế thống trị của đồng USD trên thị trường dầu mỏ. Với Trung Quốc, việc sử dụng đồng USD đang trở thành một mối đe dọa, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran vì chương trình hạt nhân và với Nga vì cuộc chiến ở Ukraine.

Những năm gần đây, Trung Quốc dành nhiều nỗ lực để tranh thủ sự ủng hộ của Saudi Arabia. Bắc Kinh đã giúp nước này chế tạo tên lửa đạn đạo riêng, tham vấn về chương trình hạt nhân và bắt đầu đầu tư vào một loạt dự án “con cưng” của Thái tử Mohammed bin Salman như thành phố mới tương lai Neom. Saudi Arabia đã mời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thăm chính thức vào cuối năm nay.

Trong khi đó, quan hệ giữa Saudi Arabia và Mỹ có xu hướng xấu đi dưới thời Tổng thống Biden. Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2020 của mình, ông Biden nói rằng Riyadh là “chủ mưu” trong vụ sát hại nhà báo Saudi Arabia Jamal Khashoggi vào năm 2018. Thái tử Mohammed – người bị tình báo Mỹ cho là đã ra lệnh giết nhà báo Khashoggi – đã từ chối tham gia cuộc điện đàm giữa ông Biden và Quốc vương Saudi Arabia vào tháng trước.

Động thái hướng tới châu Á của Saudi Arabia cũng diễn ra trong bối cảnh giao thương giữa vương quốc này và Mỹ đang suy giảm. Mỹ hiện là một trong những nước sản xuất dầu mỏ lớn nhất thế giới. Vào đầu những năm 1990, nước này từng nhập khẩu 2 triệu thùng dầu thô từ Saudi Arabia mỗi ngày, nhưng tới tháng 12/2021, con số này giảm xuống dưới 500.000 thùng/ngày, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA).

Ngược lại, cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế, nhập khẩu dầu của Trung Quốc tăng mạnh trong 3 thập kỷ qua. Năm 2021, Saudi Arabia là nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Trung Quốc với 1,76 triệu thùng/ngày, theo sau là Nga với 1,6 triệu thùng, theo dữ liệu từ Tổng Cục Hải quan Trung Quốc.

“Các động lực đã thay đổi đáng kể. Quan hệ Mỹ - Saudi Arabia đã thay đổi. Trung Quốc hiện là nước nhập khẩu dầu thô lớn nhất thế giới và họ đang đưa ra nhiều ưu đãi béo bở cho vương quốc này”, Wall Street Journal dẫn nguồn tin là một quan chức Riyadh cho hay. “Trung Quốc đang mang đến cho Saudi Arabia mọi thứ mà ta có thể tưởng tượng".

Phản ứng trước động thái của Riyadh, một quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng việc nước này bán dầu cho Trung Quốc bằng đồng Nhân dân tệ là “khó có thể xảy ra” bởi trước đây nước này cũng đã từng đưa ra ý tưởng như vậy khi có căng thẳng giữa Washington và Riyadh.

Một số nhà phân tích cho rằng Saudi Arabia có thể rút lại ý định này. Việc chuyển đổi các đơn hàng nhiều triệu thùng dầu mỗi ngày từ USD sang Nhân dân tệ có thể ảnh hưởng lớn nền kinh tế nước này bởi đồng nội tệ Riyal có quan hệ mật thiết với USD. Các cố vấn của Thái tử Mohammed cũng đã cảnh báo về những thiệt hại kinh tế khó lường nếu ông tiến hành kế hoạch này một cách vội vàng.