Cử tri tỉnh Quảng Ninh kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, xem xét, báo cáo Chính phủ sớm sửa đổi, bổ sung quy định tại Phụ lục V Nghị định số 134/2016/NĐ-CP ngày 01/9/2016 của Chính phủ về định mức miễn thuế đối với hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới theo hướng nâng định mức hàng hóa được miễn thuế, áp dụng với cư dân biên giới là công dân Việt Nam, có hộ khẩu thường trú tại các khu vực biên giới. Điều này đảm bảo định mức giá trị hàng hóa miễn thuế tương đương với cư dân biên giới Trung Quốc.

Trả lời vấn đề này, Bộ Tài chính cho biết căn cứ các hiệp định về quy chế quản lý biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Lào, pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu có nhiều ưu đãi dành cho việc mua bán, trao đổi của cư dân biên giới.

Cụ thể, hàng hóa được miễn thuế khi nằm trong danh mục và định mức phục vụ cho sản xuất, tiêu dùng của cư dân biên giới.

Trường hợp mua bán, vận chuyển hàng hóa trong định mức nhưng không sử dụng cho sản xuất, tiêu dùng của cư dân biên giới và hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của thương nhân nước ngoài được phép kinh doanh ở chợ biên giới thì phải nộp thuế.

Nghị định số 134/2016/NĐ-CP quy định cư dân biên giới là công dân Việt Nam có hộ khẩu thường trú tại các khu vực biên giới, người có giấy phép cho cư trú do công an tỉnh biên giới cấp khi mua bán hàng hóa được miễn thuế với giá trị không quá 2 triệu đồng/người/lượt/ngày và không vượt quá 4 lượt/tháng.

Theo đó, mỗi cư dân biên giới được miễn thuế với giá trị tối đa 8 triệu đồng/tháng, tương đương 96 triệu đồng/năm. 

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê công bố thì thu nhập bình quân đầu người/tháng năm 2022 của tỉnh Quảng Ninh là 4,811 triệu đồng/tháng, tỉnh Lai Châu là 2,212 triệu đồng/tháng, tỉnh Điện Biên là 2,08 triệu đồng/tháng, tỉnh Cao Bằng là 2,355 triệu đồng/tháng, tỉnh Hà Giang là 2,062 triệu đồng/tháng, tỉnh Lào Cai là 2,881 triệu đồng/tháng, tỉnh Lạng Sơn là 2.701 triệu đồng/tháng, tỉnh Hà Tĩnh là 3,486 triệu/tháng, tỉnh Gia Lai là 2,567 triệu đồng/tháng...

Bộ Tài chính cũng đánh giá việc thực hiện quy định thời gian qua góp phần mở rộng giao lưu thương mại cho người dân hai bên biên giới, tạo điều kiện cho cư dân ổn định cuộc sống, cư trú lâu dài tại khu vực biên giới. Trong đó có đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo và đảm báo quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, thực tế bộc lộ nhiều bất cập, vướng mắc. Các chính sách thương mại biên giới khá thông thoáng phần nào gây khó khăn cho các cơ quan quản lý nhà nước tại khu vực cửa khẩu trong công tác kiểm dịch, kiểm tra, kiểm soát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu và phòng chống gian lận thương mại.

"Có hiện tượng lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước, lập danh sách cư dân, sau đó gom tiêu chuẩn miễn thuế để nhập khẩu các lô hàng lớn để bán lại", văn bản Bộ Tài chính nêu.

Ngoài ra, cơ quan hải quan từng phát hiện nhiều đối tượng buôn lậu thuê cư dân vận chuyển hàng trái phép qua biên giới. Mặt khác, cơ quan hải quan hoặc bộ đội biên phòng cũng không đủ cơ sở để xác định lượng hàng hóa mua bán, trao đổi đó phục vụ cho sản xuất tiêu dùng của cư dân biên giới hay để mua bán, kinh doanh.

Do đó, Bộ Công Thương đã kiến nghị Chính phủ dự kiến giảm định mức miễn thuế và giá trị hàng hóa nhập khẩu theo hình thức mua bán, trao đổi của cư dân.

Cũng theo Bộ Tài chính, các loại hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới đều là các mặt hàng trong nước đã sản xuất được.

Việt Nam chủ trương khuyến khích người dân tiêu dùng hàng hoá sản xuất trong nước theo chủ trương "Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam", do đó, việc đặt vấn đề mở rộng định mức và số lần miễn thuế cho cư dân có thể sẽ khuyến khích cư dân biên giới sử dụng hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài cho các nhu cầu thiết yếu thay vì sử dụng hàng hóa trong nước. Đồng thời, ảnh hưởng đến việc thực hiện các giải pháp nhằm thúc đẩy các hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu theo hình thức chính ngạch, bền vững hơn.

Hơn nữa, qua rà soát, thuế suất trong Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN - Trung Quốc (ACFTA), mức thuế suất trung bình toàn biểu ở mức 2,18% tính trên tổng các dòng cam kết; trong đó, khoảng 90% mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa mua bán, trao đổi của cư dân biên giới đang được hưởng mức thuế suất 0%.

Do vậy, Bộ Tài chính cho rằng việc tăng định mức giá trị hàng hóa được miễn thuế cho cư dân biên giới cần được đánh giá kỹ, cân nhắc tổng thể các yếu tố như nhu cầu sử dụng, thu nhập, mức sống của dân cư biên giới, hạn chế gian lận thương mại. Do đó, Bộ Tài chính đề nghị thực hiện vấn đề nêu trên theo quy định hiện hành.