Kinh tế số và cải cách thuế hộ kinh doanh: Hướng đi minh bạch và hiệu quả
Ths. Nguyễn Quốc Thắng*
11/03/2025, 08:00
Chia sẻ
Con số này chưa tương xứng với tiềm năng, sự phát triển của HKD, cá nhân kinh doanh, nhất là sự phát triển của hộ kinh doanh online (hokinhdoanh.online). Việc tiếp tục cải cách thuế HKD, là cấp thiết và đang được cơ quan thuế đẩy mạnh theo hướng kê khai doanh thu, kết hợp với hóa đơn điện tử và công nghệ số giúp tăng tính minh bạch, giảm thất thu thuế, tạo động lực thúc đẩy khu vực kinh doanh cá thể phát triển bền vững.
HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ HKD CÓ NHIỀU ĐỊA ĐIỂM HOẠT ĐỘNG
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, đến tháng 6 năm 2022, Việt Nam có khoảng 3,3 triệu hộ kinh doanh. Trong đó, số hộ kinh doanh có nhiều địa điểm hoạt động chiếm khoảng 10-15%. Số còn lại là hộ kinh doanh một địa điểm hoạt động. Số hộ này có xu hướng tăng dần từng năm tiếp theo.
Một HKD có thể hoạt động kinh doanh tại nhiều địa điểm nhưng phải chọn một địa điểm để đăng ký trụ sở hộ kinh doanh và phải thông báo cho Cơ quan quản lý thuế, cơ quan quản lý thị trường nơi tiến hành hoạt động kinh doanh đối với các địa điểm kinh doanh còn lại.
Ảnh minh hoạ. Nguồn: hokinhdoanh.online
Như vậy, HKD chỉ đăng ký một mã số thuế duy nhất và kê khai thuế tại trụ sở chính; Các địa điểm kinh doanh khác có thể hoạt động nhưng không được cấp thêm mã số thuế riêng; trong khi thuế khoán thường áp dụng cho toàn bộ hoạt động kinh doanh, không tách riêng theo từng địa điểm. Vì vậy, trong một số trường hợp HKD có thể “lách doanh thu” ở các điểm khác, không đưa vào doanh thu toàn bộ hoạt động kinh doanh, né việc thành lập doanh nghiệp để tránh thuế dễ hơn.
Mặt khác, cơ chế quản lý HKD có nhiều điểm kinh doanh tại nhiều địa phương có chỗ chưa rõ hay khác nhau theo tỉnh, thành phố hay ngay trong một tỉnh, thành phố như: Cách tính thuế khoán, kiểm soát doanh thu, hoá đơn điện tử, hỗ trợ chính sách, … dẫn đến tình trạng không đồng bộ trong quản lý, nơi chặt chẽ, nơi lỏng lẻo.
Để hoàn thiện cơ chế quản lý HKD có nhiều địa điểm hoạt động, cơ quan thuế cần bắt buộc các hộ này áp dụng hoá đơn điện tử, phần mềm kế toán hay lập sổ sách chứng từ. Mắt khác, cần thực hiện nghiêm chỉ đạo triển khai chức năng Bản đồ số HKD trên toàn quốc của Tổng cục thuế.
CẢI TIẾN PHƯƠNG THỨC KÊ KHAI THUẾ THEO DOANH THU - HƯỚNG ĐI TẤT YẾU
Theo các thông tư 78, 88 và 40 của Bộ Tài chính, HKD có quy mô lớn đang từng bước chuyển đổi sang hình thức kê khai thuế theo doanh thu thay vì áp dụng thuế khoán. Đây là một bước tiến lớn giúp tăng cường tính minh bạch, hiện đại hóa quản lý thuế và đồng hành cùng HKD trong thời đại công nghệ số. \
Việc kê khai thuế theo doanh thu sẽ giúp HKD tận dụng được các lợi ích của hóa đơn điện tử, quản lý tài chính chặt chẽ hơn và có cơ hội tiếp cận các chính sách ưu đãi về vốn, tín dụng và mở rộng kinh doanh. Đồng thời, cơ quan thuế cũng có thể hỗ trợ hộ kinh doanh hiệu quả hơn khi có dữ liệu rõ ràng về hoạt động kinh doanh thực tế.
Tuy nhiên, việc xác định HKD theo phương pháp kê khai hay phương pháp khoán theo Thông tư số 88/2021/TT-BTC Trên thực tế còn vướng mắc. Ở đây. Chinh là ranh giới giữa HKD có quy mô “lớn” và HKD có quy mô “nhỏ” là doanh thu mà doanh thu thực tế lại chưa có công cụ đo đếm, giám sát chính xác.
Còn dựa trên HKD “tự khai”, kết hợp số liệu cơ quan thuế và chính quyền cơ sở. Như vậy, ranh giới dù được quy định cụ thể nhưng khi thực hiện vẫn còn chỗ vướng, dễ thiên về “cảm tính” “ước tính”, khiến HKD có thể khai doanh thu thấp, ít lao động hay và cơ quan quản lý không kiểm soát hết doanh thu thực tế, số lao động thực tế để xác định HKD có quy mô “lớn” thực sự.
Chuyển sang phương thức kê khai thuế doanh thu là bước đi đột phá trong quản lý thuế đối với HKD công nghệ giúp HKD dễ dàng tiếp nhận khai thuế mà không bị áp lực chuyển đổi từ hình thức thuế khoán sang kê khai doanh thu.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh chương trình hướng dẫn sử dụng phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt giúp HKD dễ dàng thích nghi với hệ thống thuế mới.
Ảnh minh hoạ. Nguồn: hokinhdoanh.online
HÓA ĐƠN ĐIỆN TỬ - CHÌA KHÓA MINH BẠCH VÀ HIỆN ĐẠI HÓA QUẢN LÝ THUẾ
Hóa đơn điện tử đang dần trở thành tiêu chuẩn trong giao dịch kinh doanh, giúp hộ kinh doanh quản lý dễ dàng hơn, đồng thời giúp cơ quan thuế kiểm soát doanh thu một cách khách quan và chính xác.
Theo Thông tư 78-2021-TT-BTC, từ ngày 01/07/2022, hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, khoán hoặc theo từng lần phát sinh giao dịch sẽ chuyển sang sử dụng hóa đơn điện tử. Quy định này không chỉ giúp hộ kinh doanh giảm rủi ro về hóa đơn giấy, nâng cao uy tín trong kinh doanh, mà còn giúp người mua hàng dễ dàng tra cứu và xác thực giao dịch.
Tuy nhiên, để khuyến khích HKD áp dụng hóa đơn điện tử phổ biến, nhanh chóng hơn, cần có các chính sách hỗ trợ ban đầu, đơn giản hóa quy trình đăng ký, tích hợp với phần mềm kế toán hiện đại và hướng dẫn cụ thể đến từng hộ. Đồng thời với việc khuyến khích, tuyên truyền, cấn sớm quy định sử dụng hoá đơn điện tử bắt buộc với tất cả các HKD; có chế tài hành chính, kinh tế xử lý đối với những HKD cố tình né tránh, không thực hiện.
Sự hợp tác chặt chẽ giữa hộ kinh doanh, cơ quan thuế và các nền tảng công nghệ sẽ là chìa khóa để xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo ra động lực thúc đẩy hàng triệu HKD phát triển trong thời đại số.
(*) Ths. Nguyễn Quốc Thắng- Nguyên Phó tổng biên tập Báo Đại biểu nhân dân
Cùng chuyên mục
Hải Phòng: Bắt chủ doanh nghiệp xây dựng do liên quan hoá đơn tài chính
Chủ Công ty cổ phần Trung Thuỷ, doanh nghiệp nhà thầu xây dựng thực hiện nhiều dự án lớn sử dụng vốn ngân sách trên địa bàn Hải Phòng bị bắt giữ…
Tiến độ giải ngân dự án tổ hợp hóa chất 12.000 tỷ đồng tại Nghi Sơn
Tổ hợp hóa chất Đức Giang Nghi Sơn đang được triển khai tại Thanh Hóa với tổng vốn 12.000 tỷ đồng, hướng tới mở rộng công suất sản xuất hóa chất cơ bản, giảm phụ thuộc vào quặng apatit và tăng thị phần trong nước...
Quảng Trị hút hơn 2.500 tỷ đồng vốn đầu tư trong tháng 7
Tháng 7/2025, Quảng Trị đã thẩm định và chấp thuận chủ trương cho 13 dự án mới, tổng vốn đăng ký đạt 2.545 tỷ đồng...
Nghệ An phân bổ 500 tỷ đồng để khôi phục hạ tầng, ổn định đời sống người dân vùng lũ
Trước thiệt hại nặng nề do mưa lũ gây ra, Nghệ An đã quyết định phân bổ hơn 500 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương và địa phương để khắc phục hậu quả, với trọng tâm là phục hồi hạ tầng thiết yếu và ổn định cuộc sống người dân vùng bị ảnh hưởng...
Thành phố Huế thu hút hơn 28.000 tỷ đồng vốn đầu tư
Trong 7 tháng đầu năm 2025, thành phố Huế đã thu hút tổng cộng hơn 28.000 tỷ đồng vốn đầu tư, với 35 dự án được cấp mới và hàng loạt dự án điều chỉnh tăng vốn quy mô lớn...
AI Điểm tin
Bản tin sáng ngày 9/8/2025
Bản tin sáng ngày 9/8 điểm qua một số tin tức kinh tế nổi bật đã và đang diễn ra tại Việt Nam và thế giới trong tuần qua.
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Hôm nay ngày 08/4/2025, Giám đốc Ban quản lý Dự án Thăng Long (Ban Thăng Long) Đinh Công Minh cho biết đã có tờ trình Bộ Xây dựng phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư dự án đường bộ cao tốc Dầu Giây - Tân Phú giai đoạn 1 theo phương thức PPP.
Cụ thể, thời gian qua, Ban Thăng Long đã tổ chức lựa chọn nhà đầu tư dự án bằng đấu thầu rộng rãi trong nước. Trên cơ sở đánh giá kết quả hồ sơ dự thầu, đơn vị này đã kiến nghị Cục Đường bộ Việt Nam phê duyệt liên danh xây dựng phát triển hạ tầng giao thông Trường Hải - Sơn Hải là nhà đầu tư thực hiện dự án PPP đường cao tốc Dầu Giây - Tân Phú, giai đoạn 1.