Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) sẽ giúp đưa các sản phẩm qua khâu hải quan dễ dàng hơn, chi phí thấp hơn và tiếp cận dễ hơn vào thị trường EU, nhưng việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật của thị trường này là không dễ dàng, trong đó có Reach - luật hóa chất mới của EU.

Quy định Reach đã được áp dụng trong nội khối và ở nhiều quốc gia trên thế giới, trở thành cơ sở cũng như định hướng cho quốc tế về hóa chất và sử dụng hóa chất. Reach được ban hành và bắt đầu có hiệu lực từ 1/6/2007 để thay thế cho 40 luật về hóa chất ở EU. Đặc biệt, quy định mới về số lượng 1 tấn/năm cho hàng hóa nhập khẩu ban đầu vào thị trường EU đã có hiệu lực kể từ tháng 5/2018.

Quy định nghiêm ngặt nhất về hoá chất

Theo Đại sứ Phần Lan tại Việt Nam Kari Kahiluoto, cho đến nay, Reach là luật nghiêm ngặt nhất về hóa chất và sử dụng an toàn hóa chất trên thế giới. Reach gồm các nội dung: Đăng ký, đánh giá, chứng nhận và hạn chế các chất hóa học. Quy định này được thực hiện ở nhiều giai đoạn trong 10 năm, với danh mục bắt buộc khai báo bao gồm các sản phẩm thuộc ngành công nghiệp, liên quan đến hàng tiêu dùng, như hóa chất, nhuộm, in, vải sợi, may mặc, giày dép, đồ chơi, đồ điện tử, đồ gỗ, mỹ phẩm, chất liệu tạo hương thơm trong nến...

Theo quy định mới của Reach, các chất được nhập khẩu vào EU với số lượng 1 tấn/năm hoặc nhiều hơn sẽ phải đăng ký. Quy định này liên quan trực tiếp đến các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là xuất khẩu nội thất, dệt may, giày dép, đồ chơi, nhựa, điện tử, các mặt hàng hóa chất.

Các sản phẩm hàng hóa chứa chất Phthalate, Cadimi và Amiăng là những loại đứng đầu trong danh mục cấm theo quy định Reach của EU. Bên cạnh đó, đối với các các sản phẩm xuất khẩu có chứa hóa chất, nhất là hóa chất nằm trong danh mục hóa chất có mức độ quan ngại cao (SVHC), có hàm lượng từ 1 tấn/nhà sản xuất hay nhà nhập khẩu/năm và chiếm tỷ trọng 0,1% trọng lượng hàng hóa, doanh nghiệp cần thông báo đến cơ quan hóa chất châu Âu để tránh rủi ro bị từ chối khi thông quan.

Nếu cơ quan hành pháp và hải quan của EU phát hiện những chất bị hạn chế trong các vật phẩm mà doanh nghiệp Việt Nam chưa được khai báo hoặc chưa được đăng ký, doanh nghiệp vi phạm sẽ bị loại khỏi thị trường này, thậm chí bị phạt hoặc bị đưa ra tòa án. "Nhưng nhiều doanh nghiệp không nắm được thông tin cụ thể về những chất bị hạn chế, hoặc bị cấm nhập khẩu vào thị trường EU", ông Hoàng Quang Phòng, Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, thừa nhận.

Nâng cấp hệ thống quản lý hóa chất

Để hưởng lợi từ EVFTA, theo ông Phòng, việc trang bị cho doanh nghiệp kiến thức và kinh nghiệm đầy đủ nhất về quy định hóa chất là điều vô cùng cần thiết đối với tất cả các nhà xuất khẩu Việt Nam. Các nhà sản xuất hàng hóa xuất khẩu sang thị trường EU cần biết rõ loại hóa chất bị cấm, bị hạn chế trong các vật phẩm nhập khẩu vào EU. Đồng thời, phải tuân thủ, sửa đổi, cũng như thích ứng với tiêu chuẩn về hóa chất của EU.

Đồng tình với điều này, Tổng giám đốc Công ty TNHH Chementors ông Jani Maatta cũng khuyến cáo, để đạt được các yêu cầu trong quy định Reach, ngay từ bây giờ các doanh nhiệp có hàng hóa xuất khẩu vào EU cần nâng cấp hệ thống quản lý hóa chất trong sản phẩm của mình, phải nghiên cứu nắm vững các quy định của Reach, từ đó đáp ứng các yêu cầu mà Reach đặt ra.

Hơn nữa, để chứng minh sự tuân thủ, theo ông Jani Maatta, cá nhân người sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng hóa chất cần đảm bảo rằng các hóa chất có trong vật phẩm không gây hại cho con người và môi trường EU.

Các sản phẩm dệt may, giày dép... là mặt hàng chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn của Việt Nam sang thị trường EU. Phần lớn doanh nghiệp sản xuất nguyên phụ liệu và sản xuất sản phẩm xuất khẩu của ngành da giày, in nhuộm đều có sử dụng các hoá chất, trong đó có cả những chất có mối nguy hại cao.

Để chủ động ứng phó với những thay đổi và tuân thủ các quy định của luật tránh gây ảnh hưởng thiệt hại đến xuất khẩu, các chuyên gia EU khuyến cáo, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nắm được nguồn gốc đầu vào. Thành phần nguyên liệu phải được kiểm tra và không nằm trong danh sách những chất có mối quan ngại cao, danh sách các chất hạn chế và các chất bị cấm.

Ngoài ngành da giày, in nhuộm, các nhà sản xuất Việt Nam cần đặc biệt lưu ý đến những hóa chất hoặc nguyên vật liệu trong các vật phẩm được sản xuất, liệu nó có bị hạn chế hoặc bị cấm ở EU hay không. Nếu cơ quan hành pháp cùng với hải quan tìm ra những chất bị hạn chế trong các vật phẩm mà chưa được khai báo hoặc chưa được đăng ký, họ sẽ loại bỏ hàng hóa đó ra khỏi thị trường EU và doanh nghiệp có thể bị phạt hoặc bị đưa ra tòa.

"Bằng cách áp dụng tiêu chuẩn này, những nhà xuất khẩu chính vào thị trường của EU một mặt phải tuân thủ và sửa đổi, cũng như thích ứng với tiêu chuẩn về hóa chất của EU. Nhưng mặt khác, việc đáp ứng các tiêu chuẩn của EU sẽ mang lại những lợi ích thiết thực, hướng đến giá trị chuẩn mực của chuỗi cung ứng thế giới cho các nhà xuất khẩu Việt Nam", Đại sứ Phần Lan nhấn mạnh.