Thực tế tăng thuế với giới siêu giàu không phải là câu chuyện mới mà càng trở nên cấp thiết hơn sau đại dịch khi khoảng cách thu nhập càng gia tăng. Theo báo cáo từ tổ chức Oxfam, tổng tài sản của 5 người giàu nhất thế giới (Elon Musk, Bernard Arnault, Jeff Bezos, Larry Ellison và Mark Zuckerberg) trong giai đoạn từ năm 2020 đến 2023 đã tăng thêm 464 tỉ USD, lên thành 869 tỉ USD.

Tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) ở Davos (Thụy Sỹ) mới đây, gần 300 tỷ phú và triệu phú khác cũng đồng ý với đề nghị của tỷ phú Gates, và đồng lòng ký vào bức thư ngỏ nhằm kêu gọi các nhà lãnh đạo trên thế giới đánh thuế tài sản của họ để giảm bớt khoảng cách giàu nghèo đang gây ra những tác động xấu mạnh mẽ nhất từ trước đến nay đối với sự ổn định của nền kinh tế, xã hội.

Theo tờ Business Insider, nhóm tỷ phú, triệu phú đã viết: "Chúng tôi cũng là những người được hưởng lợi nhiều nhất từ hiện trạng ngày nay... Yêu cầu này rất đơn giản: chúng tôi muốn các chính phủ đánh thuế chúng tôi, những người giàu có nhất trong xã hội nhiều hơn nữa.

Điều này sẽ không ảnh hưởng gì đến cuộc sống của chúng tôi nhưng sẽ đóng góp tích cực vào khoản đầu tư cho tương lai dân chủ chung của tất cả mọi người. Bất bình đẳng đã đạt đến điểm tới hạn và tác động mà tình trạng này gây ra cho sự ổn định kinh tế, xã hội và sinh thái của chúng ta là rất nghiêm trọng, cũng như đang gia tăng từng ngày. Nếu đại diện được dân bầu của các nền kinh tế hàng đầu thế giới không thực hiện những bước để giải quyết vấn đề này thì hậu quả sẽ tiếp tục là thảm họa với xã hội, chúng ta cần hành động ngay bây giờ", trích nội dung thư.

Bill Gates hiện có tài sản ròng khoảng 121,4 tỉ USD và là người giàu thứ 8 trên thế giới, theo tạp chí Forbes. Ông điều hành quỹ Bill & Melinda Gates cùng vợ cũ, tổ chức hoạt động chống lại đói nghèo và bệnh tật ở những nước khó khăn trên thế giới. Những người nổi tiếng khác ký tên vào bức thư ngỏ còn có Abigail Disney (cháu nội của Roy O. Disney – nhà đồng sáng lập công ty Walt Disney), Valerie Rockefeller (người thừa kế của gia tộc kinh doanh giàu có bậc nhất nước Mỹ)…

Brian Cox một người tham gia ký tên cho biết: “Chúng ta đang sống trong thời đại vàng son thứ hai. Các tỷ phú đang sử dụng khối tài sản cực lớn của mình để tích lũy quyền lực và ảnh hưởng chính trị, đồng thời làm suy yếu nền dân chủ và nền kinh tế toàn cầu. Vì vậy, chúng ta phải hành động càng sớm càng tốt. Nếu các quan chức được dân bầu từ chối giải quyết các vấn đề nhức nhối trên thì hậu quả sẽ rất thảm khốc”.

Một bản báo cáo khác cũng được công bố cùng bức thư nói trên như một phần của chiến dịch “Proud to pay more” (Tự hào khi trả nhiều tiền hơn). Trong bản báo cáo này, bà Abigail Disney thú nhận bản thân cảm thấy không đúng đắn khi bay một mình trên chiếc máy bay Boeing 737 riêng thuộc sở hữu của nhà Disney, trong các chuyến bay đi từ bang California đến New York. Bà nói các máy bay tư nhân, siêu du thuyền, máy bay trực thăng, tên lửa không gian thuộc sở hữu của 1% những người giàu nhất thế giới đã góp phần gây biến đổi khí hậu. “Kể từ đó, tôi đã từ bỏ việc dùng máy bay tư nhân và điều chỉnh các thói quen của mình để bảo vệ môi trường”, người thừa kế Disney nói thêm.

Bill Gates là một trong số những tỷ phú cam kết sẽ dùng tài sản khổng lồ vì những việc làm có ý nghĩa cho xã hội và thế giới, thay vì trao hết cho con cái. “Tôi không xứng với gia tài này. Không ai xứng đáng. Sự giàu có này đến từ vận may, thời điểm và từ những người mà tôi cùng hợp tác. Tôi đã làm việc chăm chỉ và nghĩ phần mềm là ngành lợi nhuận cao. Tôi không nghĩ là trao toàn bộ tiền của của tôi cho con cái sẽ tốt cho chúng hay tốt cho xã hội. Vì vậy, sau khi để lại một phần cho con cái và đóng thuế, tôi mang toàn bộ số tiền này cho các tổ chức. Melinda và tôi làm việc chăm chỉ mỗi ngày để đảm bảo số tiền đó sẽ thuộc về những người đang cần chúng nhất”, ông nói.

Bill Gates đã tham gia vào mục “Ask Me Anything” (hỏi tôi bất kỳ điều gì) trên trang mạng xã hội Reddit. Khi người dùng Reddit hỏi ông về cách ông trả thuế, Gates đã trả lời: “Tôi nghĩ hệ thống thuế Mỹ có thể cải tiến thêm nhiều thứ, đặc biệt là việc người giàu nên trả số phần trăm cao hơn. Yếu tố cốt lõi là làm cho thuế trên thặng dư vốn trông như các khoản thuế thu nhập thông thường và đưa thuế Bất động sản trở về mức trước đây (55% nếu giá trị Bất động sản cao hơn 3,5 triệu USD).

Các quốc gia châu Âu thu được nhiều thuế hơn nhưng chủ yếu vẫn qua thuế tiêu thụ, và điều đó không thật sự đặc biệt. Nếu mọi người muốn chính phủ xây dựng nhiều hơn thì họ cần phải được tài trợ nhiều hơn, cá nhân tôi thấy chúng ta đang cần được cải thiện các dịch vụ giáo dục và y tế. Do đó, đúng vậy, tôi đã trả 10 tỷ USD tiền thuế nhưng đáng lẽ tôi nên trả nhiều hơn cho khoản lãi vốn của mình”.

Trước đó, hạ nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez đề xuất đánh thuế 70% với mức thu nhập trên 10 triệu USD/năm. Tuy nhiên, ý tưởng của nhà sáng lập Microsoft có cách tiếp cận mục tiêu rõ ràng hơn. Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren cho hay việc tăng thuế chỉ ảnh hưởng tới 100.000 gia đình giàu có nhất nước Mỹ và sẽ giúp ngân sách có thêm khoảng 3.000 tỷ USD trong 10 năm. Số tiền này sẽ dành để chi trả cho chăm sóc trẻ em, nâng cao cơ sở hạ tầng giáo dục và đầu tư năng lượng sạch.

Người càng giàu đóng thuế càng cao nhưng thực tế họ cũng thu được rất nhiều từ nền kinh tế. Kết quả từ một cuộc thăm dò về giới siêu giàu cho biết có 74% ủng hộ việc tăng thuế tài sản để giúp giải quyết cuộc khủng hoảng về chi phí sinh hoạt và cải thiện dịch vụ công. 2.300 người giàu có thuộc top 5% từ các quốc gia G20, thay mặt cho nhóm chiến dịch “Triệu phú yêu nước”, đã tham gia trả lời cho cuộc khảo sát này. Trong đó, 58% người ủng hộ việc áp dụng mức thuế tài sản 2% đối với những người sở hữu hơn 10 triệu USD và 54% cho rằng việc sở hữu quá nhiều tài sản có thể trở thành mối đe dọa đối với nền dân chủ.

Tại Anh, Đại hội Công đoàn (TUC) đã đề xuất mức thuế tài sản 1,7% đối với 140.000 người giàu nhất nước Anh nhằm huy động hơn 12,7 tỷ USD giúp chi trả các dịch vụ công. Theo danh sách người giàu mới nhất của Sunday Times, 250 gia đình giàu nhất ở Anh đang sở hữu khối tài sản với tổng trị giá khoảng 950 tỷ USD tăng hơn 50 tỷ USD so với năm trước. Cũng theo danh sách này, Thủ tướng Anh Rishi Sunak và vợ ông, Akshata Murty, xếp ở vị trí thứ 275 trong danh sách 350 người giàu nhất nước Anh.