Theo ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc HSBC Việt Nam, xu hướng M&A trong lĩnh vực ngân hàng đang có nhiều thay đổi khi các quỹ đầu tư nước ngoài đang tích cực tham gia đầu tư vào những ngân hàng nội có tiềm năng phát triển, quản trị lành mạnh và hệ thống tài chính minh bạch.

Dưới góc nhìn của ngân hàng ngoại hoạt động tại Việt Nam, ông đánh giá như thế nào về những thay đổi về môi trường kinh doanh ngành ngân hàng hiện nay?

Những năm gần đây, Việt Nam tiếp tục là một trong những nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á và ngày càng cởi mở với tự do thương mại. 

Các yếu tố thuận lợi như tình hình chính trị và xã hội ổn định, chính phủ cởi mở, mang tư tưởng ủng hộ phát triển và mở cửa hội nhập kinh tế thông qua hàng loạt các hiệp định thương mại tiếp tục được đẩy mạnh.

Môi trường kinh doanh mang tính cạnh tranh tích cực và các chuẩn mực hoạt động tại Việt Nam tiệm cận dần với các chuẩn mực quốc tế, các ngân hàng ngoại có cơ hội hợp tác với các ngân hàng nội có chuẩn mực hoạt động tốt trong việc cung cấp dịch vụ ngân hàng cho chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp ngoại và nội. 

Ngoài ra, các ngân hàng nội đang trong cuộc đua tăng vốn để chuẩn bị cho Basle 2, các ngân hàng ngoại sẽ có cơ hội cung cấp các giải pháp tiếp cận thị trường vốn quốc tế cho các ngân hàng nội. 

Bên cạnh nỗ lực giảm lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp, điều hành tỷ giá của ngân hàng Nhà nước cũng được các chuyên gia và tổ chức quốc tế đánh giá cao, qua đó tăng niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước với đồng Việt Nam và môi trường đầu tư.

Triển vọng của hệ thống ngân hàng đã được Moody's nâng từ "ổn định" lên "tích cực" trong vòng 12-18 tháng tới. Vậy, tiềm năng của ngân hàng Việt sẽ thay đổi như thế nào, thưa ông?

Ngành ngân hàng Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều tiềm năng và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư. 

Trải qua giai đoạn tái cơ cấu, sức khỏe ngành ngân hàng ngày càng cải thiện, môi trường cạnh tranh và khung pháp lý tốt hơn hứa hẹn triển vọng về dòng vốn đầu tư nước ngoài vào khu vực này tiếp tục tăng. 

Khi hoạt động kinh doanh và kinh tế phát triển sẽ kéo theo nhu cầu tài chính ngân hàng tăng, tạo ra các cơ hội lớn cho sự phát triển của ngành ngân hàng cả về lượng và chất. 

Trong bối cảnh kinh tế vĩ mô trong nước và quốc tế thuận lợi và thị trường chứng khoán tăng trưởng tốt trong khoảng 2 năm gần đây, các ngân hàng đang muốn lên sàn chứng khoán để tận dụng cơ hội thị trường này. 

Ngoài ra, việc lên sàn cũng giúp cho các ngân hàng nâng cao chuẩn mực hoạt động và sự minh bạch. Các nhà đầu tư nước ngoài vẫn rất quan tâm đến thị trường tài chính Việt Nam.

Tuy nhiên, chúng ta thấy có một sự chuyển dịch của các nhà đầu tư. Thời gian gần đây các ngân hàng nước ngoài thường có xu hướng tập trung chủ yếu vào phát triển ở các thị trường là thế mạnh của họ và ở các thị trường có quy mô và tạo ra tăng trưởng phù hợp với mục tiêu chung của ngân hàng mẹ. 

Các ngân hàng nước ngoài cũng không tập trung nhiều vào mua bán sáp nhập hay trở thành đối tác chiến lược với ngân hàng trong nước như trước đây mà tập trung hơn vào phát triển tự thân hay thế mạnh nội tại của mình. 

Trong khi đó, chúng ta thấy xu hướng các quỹ đầu tư nước ngoài có nhiều khả năng sẽ tích cực tham gia đầu tư vào những ngân hàng nội có tiềm năng phát triển, quản trị lành mạnh và hệ thống tài chính minh bạch. Các định chế tài chính quốc tế lớn cũng bắt đầu tham gia đầu tư vào cổ phiếu của ngân hàng nội.

Để đón nhận được dòng vốn ngoại, theo ông, đâu là những điểm nhấn quan trọng đối với các ngân hàng nội khi thực hiện M&A với nhà đầu tư ngoại?

Xu hướng sáp nhập lại các ngân hàng là tất yếu do ngân hàng Nhà nước sẽ ngày càng nâng cao chuẩn mực hoạt động (ví dụ Basle 2), các tỷ lệ thanh khoản và bảo đảm an toàn vốn. 

Do đó, các ngân hàng nhỏ hoặc hoạt động kém hiệu quả sẽ cần phải sáp nhập với các ngân hàng lớn để có thể tồn tại được. 

Điều này cũng phù hợp với chủ trương của ngân hàng Nhà nước trong việc giảm số lượng các ngân hàng nội và tăng quy mô sức mạnh của các ngân hàng nội để có thể cạnh tranh được trong khu vực. 

Các hoạt động M&A là điều cần làm và nếu được thực hiện tốt, bài bản và được kiểm soát chặt chẽ có thể giúp xây dựng một hệ hống ngân hàng lành mạnh nhưng ngược lại có thể chứa đựng nhiều rủi ro.

Khi thực hiện các hoạt động M&A, các nhà đầu tư nước ngoài rất coi trọng tính minh bạch tình hình tài chính và cách thức quản trị chuyên nghiệp. 

Ngay cả khi các ngân hàng chưa có một tình hình tài chính lành mạnh, các ngân hàng cần rất thẳng thắn nói về điểm yếu của mình với các nhà đầu tư nước ngoài và kế hoạch để khắc phục những điểm yếu này. 

Cơ chế quản trị chuyên nghiệp với bộ máy quản trị có năng lực và trách nhiệm cùng với tinh thần tuân thủ pháp luật sẽ tạo niềm tin lớn cho các nhà đầu tư nước ngoài.