Theo Politico, Ủy ban châu Âu (EC) đã mở cuộc điều tra về trào lưu độc hại mang tên "SkinnyTok" cổ xúy việc giảm cân một cách mù quáng và khắc khổ, nhằm đánh giá liệu nền tảng này có thực hiện đủ biện pháp để bảo vệ trẻ vị thành niên hay không.

Bộ trưởng Truyền thông số của Pháp, bà Clara Chappaz, nhấn mạnh: "Những video này cổ xúy thân hình gầy thái quá. Với tôi, bảo vệ trẻ vị thành niên trên môi trường mạng là một trong những ưu tiên hàng đầu", bà Chappaz cho biết.

Hoạt động này nằm trong chuỗi các nỗ lực giám sát TikTok của Liên minh châu Âu (EU), trong đó có cuộc điều tra đang diễn ra về thuật toán của nền tảng và ảnh hưởng đến người dùng trẻ. Kết quả, ngày 1/6, TikTok cho biết đã cấm hashtag "SkinnyTok" trên toàn thế giới để đáp lại áp lực từ chính phủ Pháp, nơi đã trực tiếp gây sức ép với gã khổng lồ truyền thông mạng xã hội này.

Paris đã tuyên bố "chiến thắng lớn"  này vào Chủ Nhật vừa qua. "Đây là chiến thắng tập thể đầu tiên", bà Clara Chappaz viết trên X. Hiện tại, người phát ngôn của TikTok đã xác nhận với Euractiv, họ đã có động thái chặn hashtag này vì nó "có liên quan đến nội dung giảm cân không lành mạnh".

Thật không may, vì hashtag chỉ bị cấm trên TikTok không có nghĩa là nội dung đó đặc biệt khó tìm. Mặc dù SkinnyTok có thể không còn nữa, người dùng vẫn có thể tìm thấy cùng một nội dung dưới những cái tên mới, chẳng hạn như FitTok, cộng đồng nội dung về thể dục của TikTok.

Bây giờ, khi bạn tìm kiếm hashtag, bạn sẽ thấy một trang có nội dung: "You're not alone" (Bạn không đơn độc). Khi bấm vào sẽ hiện ra các đường dẫn tới những nguồn hỗ trợ người gặp chứng rối loạn ăn uống, bao gồm cả Hiệp hội Quốc gia về Rối loạn ăn uống (NEDA).

Tuy nhiên, sau lớp thông báo tích cực đó vẫn còn hàng nghìn video cổ xúy ăn uống khắt khe, kiểm tra cơ thể và các màn "lột xác" trước - sau. Trong vài năm gần đây, kiểu nội dung này bùng nổ trên TikTok, trùng thời điểm các loại thuốc giảm cân và tâm lý "sợ béo phì" trở nên phổ biến. Nhiều người cho rằng chính những loại thuốc này đã góp phần đưa tiêu chuẩn "gầy là đẹp" trở lại.

Ảnh hưởng của trào lưu độc hại này không chỉ dừng lại trên mạng. Theo một báo cáo từ Trilliant Health, số ca đến khám vì rối loạn ăn uống ở nhóm dưới 17 tuổi đã tăng hơn gấp đôi trong 5 năm qua. Từ năm 2018 đến giữa 2022, số lượt khám vì các vấn đề liên quan rối loạn ăn uống tăng 107,4%, riêng với chán ăn tâm thần (anorexia nervosa) tăng tới 129,26%.

Mới đây, một hot girl trong lĩnh vực làm đẹp ở Đài Loan (Trung Quốc), nổi tiếng với các video ghi lại cảnh "ăn" mỹ phẩm, đã qua đời ở tuổi 24. Cô gái được biết đến với tên gọi Guava Beauty, sở hữu hơn 12.000 người theo dõi trên mạng xã hội nhờ phong cách trẻ trung và các video "make-up mukbang", kết hợp giữa trang điểm và ăn uống. Ở nhiều video, cô ăn các sản phẩm làm đẹp như son môi, phấn má, mặt nạ và cả bông tẩy trang.

Hiện gia đình cũng như cơ quan chức năng chưa công bố nguyên nhân Guava qua đời. Song, cái chết của cô làm dấy lên nhiều suy đoán trên mạng xã hội. Một số cho rằng nguyên nhân là ngộ độc mỹ phẩm, số khác nghi ngờ cô bị đột quỵ hoặc đau tim do lối sống và hành vi ăn uống bất thường.

Tháng 6/2024, Dongz Apatan (37 tuổi, Philippines) qua đời. Một ngày trước đó, anh đăng video quay cảnh mình nấu ăn và sau đó ăn một lượng lớn gà rán cùng cơm trắng. Vlogger với 460.000 người theo dõi, đã bị đau tim và rơi vào hôn mê trước khi qua đời do đột quỵ xuất huyết.

Sau đó đúng 1 tháng, “thánh mukbang” Pan Xiaoting (24 tuổi, Trung Quốc) đột tử ngay trên sóng livestream. Nguyên nhân tử vong được xác định là ăn quá nhiều. Kết quả khám nghiệm tử thi cho thấy bụng cô bị biến dạng nghiêm trọng và dạ dày chứa đầy thức ăn chưa tiêu hóa.

Bởi vì hầu hết người dùng TikTok đều trẻ tuổi, các nhà nghiên cứu từ Đại học Charles Sturt (Úc) mới đây cũng tiến hành một nghiên cứu nhằm khám phá cách nội dung này ảnh hưởng đến hình ảnh cơ thể của phụ nữ trẻ. Nghiên cứu này phát hiện ra rằng chỉ cần xem 8 phút nội dung TikTok tập trung vào ăn kiêng, giảm cân và tập thể dục đã có tác động tiêu cực ngay lập tức đến mức độ hài lòng về hình ảnh cơ thể.

Trước khi tiến hành thí nghiệm video, các nhà nghiên cứu đã hỏi những người tham gia một số câu hỏi chung về việc sử dụng TikTok của họ. Nhóm nghiên cứu cũng đo lường sự ám ảnh về việc ăn uống "lành mạnh" và các triệu chứng của rối loạn ăn uống. Kết quả, những người tham gia sử dụng TikTok hơn hai giờ mỗi ngày báo cáo có nhiều hành vi ăn uống rối loạn hơn những người sử dụng ít thường xuyên hơn.

Thực tế, các hashtag như #GymTok và #FoodTok cho phép bất kỳ người dùng TikTok nào tạo và tiêu thụ nội dung xoay quanh thói quen ăn uống hằng ngày, các cuộc biến đổi nhờ giảm cân và các thói quen tập luyện. Hơn nữa, người dùng bình thường có thể lan truyền các video liên quan đến chế độ ăn kiêng nguy hiểm mà không phải đối mặt với phản ứng dữ dội như người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng có thể nhận được khi chia sẻ nội dung vô trách nhiệm với xã hội.

Chuyên gia dinh dưỡng người Pháp Carole Copti cho biết: “Chúng tôi không thể điều trị chứng rối loạn ăn uống mà không giải quyết việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội. Nó đã trở thành một yếu tố vừa kích hoạt vừa góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh, đồng thời là một trở ngại cho quá trình phục hồi”.

Bà Copti lên án các video về các cô gái trẻ biếng ăn để lộ cơ thể suy dinh dưỡng, hoặc những trường hợp mắc chứng cuồng ăn. “Uống thuốc nhuận tràng, nhịn ăn hoặc nôn mửa được chia sẻ như một cách hoàn toàn hợp pháp để giảm cân, trong khi chúng làm tăng nguy cơ ngừng tim. Rối loạn ăn uống có thể làm đau tim, gây vô sinh và các vấn đề sức khỏe khác như trầm cảm liên quan đến hành vi tự tử,” chuyên gia này nói.

Theo cơ quan bảo hiểm y tế Pháp, biếng ăn có tỉ lệ tử vong cao nhất so với bất kỳ bệnh tâm thần nào. Rối loạn ăn uống cũng là nguyên nhân hàng thứ hai gây tử vong sớm ở những người từ 15 - 24 tuổi tại Pháp.

“Phương tiện truyền thông xã hội tạo ra một thị trường rất ảo và một lối sống rất đáng lo ngại khi mà những điều kỳ quái có thể thu hút người xem và nhờ đó mang lại thu nhập,” theo chuyên gia dinh dưỡng Copti. “Công việc tư vấn trở nên khó khăn hơn khi giới trẻ có xu hướng tin vào những lời khuyên sai lệch hoặc giả mạo lan rộng trên mạng xã hội hơn là lời khuyên y tế”.