Được thành lập tại Indonesia vào năm 2013, eFishery nhanh chóng vươn lên thành ngôi sao sáng trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản Đông Nam Á. Công ty cung cấp cho nông dân các hệ thống cho ăn tự động (eFeeder), thức ăn giá rẻ, giải pháp tài chính và kênh tiếp cận thị trường – tất cả được tích hợp trên một nền tảng công nghệ tiên tiến.

Mô hình kinh doanh sáng tạo này đã giúp eFishery thu hút dòng vốn lớn từ các nhà đầu tư uy tín ở châu Âu, châu Á và Trung Đông.

Giữa năm 2024, ở đỉnh cao của thành công, eFishery đã huy động 294 triệu USD qua 9 vòng gọi vốn, đạt mức định giá 1,4 tỷ USD và trở thành “kỳ lân” đầu tiên trong ngành nuôi trồng thủy sản tại Indonesia.

Tuy nhiên, những tiết lộ mới đây đã đặt dấu hỏi lớn về tính minh bạch tài chính của công ty.

Theo cuộc điều tra do các cổ đông ủy quyền, doanh thu thực tế của eFishery trong 9 tháng đầu năm 2024 chỉ đạt 157 triệu USD – thấp hơn tới 595 triệu USD so với con số báo cáo 752 triệu USD. Điều này đã biến khoản lợi nhuận công bố 16 triệu USD thành khoản lỗ thực tế 35,4 triệu USD.

Điều tra sâu hơn phát hiện các thủ thuật kế toán đáng ngờ, bao gồm việc ghi nhận khoản lỗ từ các trang trại vay vốn và eFeeder chưa bán như tài sản. Theo đó, dù eFishery tuyên bố đã phân phối hơn 400.000 thiết bị, thực tế chỉ có khoảng 24.000 thiết bị đang hoạt động. Một nhà đầu tư giai đoạn đầu tiết lộ rằng những “chiêu trò” kế toán này đã bắt đầu từ năm 2018.

Báo cáo dựa trên hơn 20 cuộc phỏng vấn nhân viên, cùng với việc kiểm tra tin nhắn WhatsApp, Slack và các tài khoản tài chính liên quan. Tuy nhiên, các nhà điều tra vẫn chưa tiếp cận kiểm toán viên hoặc các tài liệu kiểm toán, và con số cuối cùng có thể còn thay đổi khi các báo cáo ngân hàng và các dữ liệu bổ sung được hoàn tất. 

Theo CNBC, hệ sinh thái khởi nghiệp Đông Nam Á đã trải qua nhiều năm thiếu hụt nguồn vốn, và một vụ bê bối gần đây tiếp tục giáng một đòn mạnh vào niềm tin của các nhà đầu tư trong khu vực.

Báo cáo tháng 1/2025 của DealStreetAsia cho thấy, năm 2024, tổng số thương vụ đầu tư tại Đông Nam Á giảm 10,3% so với năm trước, chỉ còn 633 giao dịch. Giá trị các khoản đầu tư lao dốc mạnh hơn, giảm tới 41,7% xuống còn 4,56 tỷ USD.

Để so sánh, con số này chỉ tương đương 54,6% tổng vốn huy động trong năm đầu đại dịch Covid-19 (2020) và vỏn vẹn 19,5% so với đỉnh cao năm 2021. 

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh thị trường gọi vốn vẫn đang trong giai đoạn khó khăn, vụ bê bối của eFishery không chỉ làm xói mòn lòng tin vào thị trường Indonesia mà còn khiến giới đầu tư quốc tế dè chừng với cả khu vực Đông Nam Á – một thị trường non trẻ nhưng đầy tiềm năng. 

Nhiều quỹ đầu tư thừa nhận, những diễn biến tiêu cực này đã ảnh hưởng đến chiến lược rót vốn của họ.

Thế nên, nhiều dự báo được đưa ra là dòng vốn vào khu vực, đặc biệt ở Indonesia, có nguy cơ bị thu hẹp đáng kể, nhất là đối với các vòng gọi vốn từ giai đoạn giữa đến giai đoạn cuối. 

“Nếu tôi bi quan, tôi sẽ nói rằng điều này sẽ làm giảm dòng vốn đầu tư. Nếu tôi lạc quan hơn, tôi sẽ nói chỉ là sẽ mất nhiều thời gian hơn để những dòng tiền đầu tư được mở khóa trở lại”, chuyên gia Justin Hall tại Golden Gate Ventures nhận định. 

Tuy nhiên, số khác lại cho rằng cú vấp ngã này của eFishery sẽ giúp thế hệ doanh nhân và nhà đầu tư tiếp theo trong khu vực trở nên cẩn trọng hơn, và hệ sinh thái khởi nghiệp Đông Nam Á sẽ trưởng thành hơn.