Dâu tằm một loài cân vô cùng thân thuộc trong đời sống người Việt Nam, gắn liền với nghề dệt lụa. Không chỉ làm nguyên liệu cho nghề lụa, các bộ phận của cây dâu tằm còn là một vị thuốc quý, nhất là quả dâu tằm là một vị thuốc nam bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe.

Vị thuốc quý

Theo Đông y, quả dâu có tác dụng tư âm dưỡng huyết, trừ phong (trừ gió độc), an thần tích trí, sinh tân chỉ khát, nhuận tràng thông tiện, minh nhĩ mục (thính tai sáng mắt) và ô tu phát (làm đen râu tóc). Đông y sử dụng quả dâu tằm để chữa trị nhiều chứng bệnh như hoa mắt, chóng mặt do âm huyết hư suy, người mệt mỏi, ngực bồn chồn, tim đập dồn loạn nhịp, mất ngủ, hay quên, bí đại tiện, da khô nhiều nếp nhăn, râu tóc bạc sớm...Còn theo Tây y, Dâu tằm cung cấp nhiều sắt, canxi, vitamin A, C, E và K, folate, thiamin, Pyridoxine, Niacin và chất xơ. Theo Đông y, dâu tằm có thể chế biến thành nhiều món ăn bài thuốc mang lại lợi ích cho sức khỏe. Công dụng nổi bật nhất của quả dâu tằm là chữa mất ngủ, chống bạc tóc, chữa ho, tốt cho khớp xương, thông huyết khí, giúp da dẻ hồng hào…

Khi quả dâu chín chuyển mầu đen có chứa rất nhiều giá trị dinh dưỡng như vitamin B, C, K, beta carotene và nhiều sắt, chất xơ, riboflavin, phôtpho, đồng, magiê, kali và canxi. Đặc biệt, dâu tằm có các chất chống oxy hóa như resveratrol - chất này có tác dụng bảo vệ các mạch máu chống nguy cơ đột quỵ nhờ làm giảm hoạt động của chất gây co thắt mạch máu và làm tăng huyết áp.Nghiên cứu của các nhà khoa học tại University of Texas Health Science Center thực hiện cho thấy các chất chống oxy hóa như resveratrol trong dâu còn làm tăng tuổi thọ, tăng trí nhớ, tăng cường nhận thức và bảo vệ thần kinh não. Người suy giảm trí nhớ, bệnh Alzheimer có thể đưa thêm dâu tằm vào chế độ ăn uống hằng ngày.Nhiều nghiên cứu khác gần đây cũng cho thấy, quả dâu tằm chứa nhiều chất xơ có tác dụng cải thiện sức khỏe tiêu hóa đồng thời giảm nguy cơ táo bón, đầy hơi và quặn thắt ruột. Bên cạnh đó, chất xơ ở loại quả này còn có khả năng giúp điều chỉnh nồng độ cholesterol trong máu và tăng cường sức khỏe tim mạch. Nguồn vitamin C - một chất chống oxy hóa tự nhiên mạnh mẽ, có nhiều trong dâu tằm giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể, chống lại những tổn hại gây ra bởi các gốc tự do.Bên cạnh đó, một chất chống oxy hóa khác được tìm thấy trong quả dâu tằm là flavonoid, được chứng minh có tác dụng điều chỉnh sự tăng, giảm lượng đường trong cơ thể, có tác dụng giúp kiểm soát mức đường huyết ở những bệnh nhân tiểu đường.

Dâu tằm có hàm lượng cao vitamin C và flavonoid giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể, ngăn ngừa cảm cúm, ho, cảm lạnh và nhiều bệnh khác. Dâu tằm cũng hỗ trợ trong việc điều trị và ngăn ngừa viêm dạ dày và viêm gan mãn tính.

Nhưng không nên ăn nhiều

Theo các chuyên gia, tuy dâu tằm rất tốt với sức khỏe nhưng không phải ai ăn nhiều cũng tốt. Vì trong dâu tằm có tính hàn nên người có dấu hiệu bị hạ đường huyết, lạnh bụng, sôi bụng, tiêu chảy, viêm loét dạ dày… không nên ăn. Người ta cũng chứng minh rằng quả dâu cản trở sự hấp thu tinh bột vì ức chế các kênh vận chuyển α-amylase, α-glucosidase, lipase tụy và sodium-glucose.Chiết xuất quả dâu tằm được dùng trong rất nhiều công thức. Nhưng vì gây hạ đường huyết nên có thể gây đói bụng, đau đầu, mắt nhìn không rõ, đổ mồ hôi nhiều, chóng mặt, mơ hồ và run chân tay. Do vậy khi ăn dâu chỉ nên ăn ít một.Ăn nhiều dâu tằm cũng gây tác động tới thận. Quả dâu tằm chứa nhiều kali và chất này có thể gây biến chứng ở những người bị bệnh thận hoặc đau bàng quang. Mặc dù kali có nhiều lợi ích với sức khỏe và là chất không thể thiếu nhưng những người bị các bệnh thận thì không nên ăn dâu tằm, thậm chí không nên uống trà dâu tằm.

Các dược sỹ cũng khuyên, người đang dùng thuốc hạ đường huyết hoặc insulin cần thận trọng khi ăn dâu tằm vì có thể gây hạ thấp đường huyết dưới mức bình thường. Hay những người đang dùng thuốc an thần, chống trầm cảm, điều trị bệnh gout… cũng thận trọng sử dụng. Bà bầu cũng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ sản khoa trước khi đưa dâu tằm vào chế độ ăn.Mùa hè với thời tiết nắng nóng, hoa quả nếu không bị bảo quản tốt sẽ rất nhanh bị hỏng. Khi chọn mua không nên chọn những quả quá mềm hoặc đã dập nẫu. Khi các quả có các loại ấu trùng ký sinh thường có vi khuẩn gây hiện tượng lên men, mốc sẽ có nhiều độc tố không tốt cho sức khỏe như độc tố mocaflatoxin, mycotoxin…

Trong dâu có chứa chất tanin nên tuyệt đối không tích trữ dâu tằm trong các dụng cụ chứa kim loại như đồng, sắt, nhôm... Khi nấu nước dâu phải sử dụng nồi tráng men hoặc nồi đất. Tốt nhất, mọi người nên dùng bình, lọ thủy tinh để chứa các sản phẩm từ dâu tằm.