Chính quyền Tổng thống Joe Biden vừa công bố bộ quy định cuối cùng về việc kiểm soát hoạt động đầu tư của Mỹ trong 3 lĩnh vực gồm bán dẫn và vi điện tử, công nghệ thông tin lượng tử và AI. Đây là các lĩnh vực được Washington xác định là công nghệ cốt lõi cho thế hệ tiếp theo của các ứng dụng quân sự, an ninh mạng, giám sát và tình báo.

Mục tiêu của bộ quy định là nhằm ngăn chặn vốn đầu tư Mỹ trở thành một động lực giúp Trung Quốc phát triển các công nghệ quan trọng mà từ đó có thể mang lại lợi thế về quân sự cho Bắc Kinh.

"AI, bán dẫn và công nghệ lượng tử là nền tảng để phát triển thế hệ tiếp theo của các ứng dụng quân sự, giám sát, tình báo và an ninh mạng, như hệ thống máy tính phá mã tiên tiến hoặc máy bay chiến đấu thế hệ mới", ông Paul Rosen, trợ lý phụ trách an ninh đầu tư của Bộ trưởng Tài chính Mỹ, cho biết.

Theo ông Rosen, vốn đầu tư của Mỹ, bao gồm các lợi ích vô hình đi kèm với dòng vốn, như hỗ trợ quản lý và tiếp cận vào mạng lưới đầu tư và mạng lưới nguồn nhân lực, tuyệt đối không được sử dụng để giúp các quốc gia gây lo ngại phát triển năng lực quân sự, tình báo và mạng lưới an ninh mạng.

Có hiệu lực từ ngày 2/1/2025, đa số nội dung trong bộ quy định trên trùng khớp với đề xuất được công bố hồi tháng 6 nhưng làm rõ thêm về các chi tiết thông số công nghệ cũng như kỳ vọng của Washington về việc tuân thủ.

Ví dụ, theo một quan chức cấp cao, bộ quy định cấm cá nhân và doanh nghiệp Mỹ tham gia đầu tư vào các công ty Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn tiên tiến, nhưng chỉ yêu cầu thông báo đối với hoạt động đầu tư vào các công ty Trung Quốc sản xuất và phát triển con chip đời cũ – loại chip được dùng phổ biến trong thiết bị điện tử. Hiện tại, Mỹ đang cấm xuất khẩu con chip tiên tiến sang Trung Quốc và bộ quy định mới sẽ bổ sung thêm cho các quy định hạn chế thương mại hiện hành.

Trong khi đó, các quy định về đầu tư AI điều chỉnh cả sức mạnh điện toán được dùng để đào tạo hệ thống AI lẫn mục đích sử dụng. Cụ thể, các nhân và doanh nghiệp Mỹ bị cấm mua cổ phần tại các công ty AI phát triển ứng dụng quân sự của Trung Quốc.

Quy định miễn trừ cho một số loại đầu tư, bao gồm chứng khoán giao dịch công khai và một số loại đầu tư của đối tác hạn chế.

Theo một báo cáo năm 2023 của Trung tâm An ninh và Công nghệ mới nổi tại Washington, người Mỹ tham gia vào khoảng 17% trong tổng số giao dịch đầu tư toàn cầu vào các công ty AI của Trung Quốc trong giai đoạn 2015-2021. Trong số này, 9/10 giao dịch là ở giai đoạn đầu tư mạo hiểm.