Một trong bốn hành vi vi phạm nghiêm trọng trên thị trường chứng khoán là tội thao túng giá chứng khoán đã bị nhà quản lý xử phạt rất nghiêm trong năm 2018. Tính đến ngày 18/12/2018, đã có tới 9 cá nhân bị phạt hành chính về hành vi vi phạm này với mức phạt lên tới 5,1 tỷ đồng. Với kết quả này, 2018 được xem là năm kỷ lục về xử phạt thao túng giá chứng khoán.

Trong số 9 trường hợp vi phạm thao túng giá chứng khoán có 8 trường hợp cùng nhận trát phạt 550 triệu đồng/vụ và không có biện pháp khắc phục hậu quả. Chỉ duy nhất một trường hợp có thêm phần khắc phục hậu quả là nộp thêm số lợi bất hợp pháp có được.

Mức phạt gần kịch khung

Mới đây nhất, ngày 18/12/2018, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành Quyết định số 1140/QĐ-XPVPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính 550 triệu đồng đối với ông Nguyễn Quang Dũng vì tội thao túng giá cổ phiếu. Đây là quyết định xử phạt thứ 9 liên quan đến vi phạm thao túng giá chứng khoán trong năm 2018, nhưng hậu quả gây ra chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cụ thể, qua kết quả kiểm tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, ông Nguyễn Quang Dũng (địa chỉ: La Phù, Hoài Đức, Hà Nội) đã thực hiện hành vi thao túng cổ phiếu của Công ty cổ phần May Phú Thành (mã chứng khoán: MPT), thông qua việc sử dụng 24 tài khoản để liên tục mua, bán, tạo cung cầu giả tạo, thao túng cổ phiếu MPT.

Tuy nhiên, căn cứ kết quả xác minh của Cơ quan công an, hậu quả do hành vi thao túng cổ phiếu MPT của ông Nguyễn Quang Dũng gây chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Với mức độ vi phạm nói trên, ông Dũng bị phạt tiền 550 triệu đồng, theo quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều 3 và Khoản 3 Điều 29 Nghị định số 108/2013/NĐ-CP ngày 23/9/2013 của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán được sửa đổi tại Khoản 1 và Khoản 36 Điều 1 Nghị định số 145/2016/NĐ-CP ngày 01/11/2016 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 108/2013/NĐ-CP.

Ngoài ra, căn cứ kết quả kiểm tra và các tài liệu có trong hồ sơ, xem xét tính toán số lợi bất hợp pháp từ việc thực hiện hành vi vi phạm cho thấy không có số lợi bất hợp pháp từ hành vi vi phạm của ông Nguyễn Quang Dũng.

Trong số 9 cá nhân bị phạt về tội thao túng giá chứng khoán trong năm 2018, chỉ có 1 trường hợp là có thêm biện pháp khắc phục hậu quả: buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm hơn 149,8 triệu đồng. Tổng số tiền phạt về tội thao túng giá chứng khoán chiếm hơn 25% trong tổng số tiền phạt của cả năm (hơn 20 tỷ đồng).

Đó là trường hợp vi phạm của ông Bùi Ngọc Bút (Địa chỉ: số 12 Ngõ 68 Triều Khúc, quận Thanh Xuân, Hà Nội), theo Quyết định số 962/QĐ-XPVPHC ngày 6/11/2018. Căn cứ kết quả kiểm tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và kết quả xác minh của cơ quan công an cho thấy ông Bút đã thực hiện hành vi thao túng cổ phiếu Công ty cổ phần Đầu tư Apax Holdings (mã chứng khoán: IBC) thông qua việc đã sử dụng 38 tài khoản để liên tục mua, bán, tạo cung cầu giả tạo, thao túng cổ phiếu IBC. 

Tuy nhiên, căn cứ kết quả xác minh của cơ quan công an, chưa có căn cứ chứng minh ông Bùi Ngọc Bút có hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Hình thức xử phạt chính đối với ông Bút gồm: phạt tiền 550 triệu đồng (theo quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 3 và Khoản 3 Điều 29 Nghị định số 108/2013/NĐ-CP ngày 23/9/2013) và biện pháp khắc phục hậu quả: buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm là 149.881.669 đồng (theo quy định tại Điểm a Khoản 5 Điều 29 Nghị định số 108/2013/NĐ-CP). Tổng số tiền phải nộp: 699.881.669 đồng.

Tăng mức phạt tối đa để tăng tính răn đe

Trong năm 2018, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục tăng cường trong xử phạt các vi phạm liên quan đến chứng khoán và thị trường chứng khoán. Năm 2018 cũng là năm kỷ lục về xử phạt hành chính về thao túng giá chứng khoán, 8 cá nhân bị phạt với mức phạt mỗi vụ là 550 triệu đồng, tổng số tiền phạt 4,55 tỷ đồng, chiếm 23% tổng tiền phạt của cả năm 2018 (20 tỷ đồng).

Cũng liên quan đến xử phạt về thao túng giá chứng khoán, trong tháng 10 vừa qua, Tòa án nhân dân Tp.Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị MTM Trần Hữu Tiệp và 14 đồng phạm trong vụ án thao túng giá chứng khoán, lừa đảo chiếm đoạt tài sản... liên quan cổ phiếu MTM. Đây là 1 trong 3 vụ án hình sự liên quan đến vi phạm về chứng khoán đã bị phát hiện và khởi tố.

Tuy cơ quan quản lý đã áp dụng mức xử phạt vi phạm hành chính cao, nhưng vẫn có không ít nhà đầu tư mắc sai phạm khi sử dụng nhiều tài khoản để thao túng một vài mã chứng khoán. Thực tế này đặt ra yêu cầu mức xử phạt vi phạm chứng khoán cần mạnh mẽ hơn nữa, bên cạnh việc cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức đầu tư, pháp luật ra thị trường để giúp thị trường lành mạnh hơn, nhà đầu tư chân chính được bảo vệ tốt hơn.

Để tăng tính răn đe với các hành vi vi phạm, trong quá trình sửa Luật Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã kiến nghị tăng mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực chứng khoán, bổ sung vào luật này các hình thức xử phạt mới có tính răn đe cao, với mong muốn giữ gìn kỷ cương thị trường. 

Trong dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi) đang lấy ý kiến các thành viên thị trường, các hành vi vi phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực chứng khoán (thao túng thị trường chứng khoán, sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán, cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán, làm giả tài liệu trong hồ sơ chào bán, niêm yết chứng khoán) dự kiến sẽ bị xử lý nghiêm minh, ngoài việc bị xử phạt bằng tiền, tổ chức, cá nhân vi phạm còn bị tịch thu toàn bộ số lợi bất hợp pháp có được từ việc thực hiện hành vi vi phạm và có thể bị áp dụng các biện pháp khác như: đình chỉ/cấm giao dịch; cấm tham gia thị trường, cấm huy động vốn, cấm đảm nhận chức vụ...