Nâng tầm đối tác chiến lược, Việt Nam - Azerbaijan mở ra chương mới hợp tác toàn diện

Quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Azerbaijan được vun đắp từ nền tảng lịch sử vững chắc, đã chính thức bước sang một chương mới sau khi hai nước ra Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác Chiến lược vào tháng 5/2025.

Mới đây, quan hệ Việt Nam - Azerbaijan ghi một dấu mốc quan trọng với chuyến thăm và làm việc của phái đoàn cấp cao Azerbaijan do Bộ trưởng Bộ Năng lượng Azerbaijan Parvis Shahbazov dẫn đầu để tham dự Kỳ họp lần thứ ba của Ủy ban Liên chính phủ về hợp tác kinh tế, thương mại và khoa học-kỹ thuật. Chuyến thăm diễn ra ngay sau khi hai nước nâng tầm quan hệ lên Đối tác Chiến lược, mang theo kỳ vọng lớn về việc tạo ra những đột phá thực chất trong hợp tác song phương.

NỀN TẢNG HỢP TÁC VỮNG CHẮC

Trong một cuộc trao đổi gần đây với Viện Quản trị Chính sách trong khuôn khổ Đề án quốc gia “Từ Chính sách ra Cuộc sống”, Bộ trưởng Azerbaijan đã khẳng định mối quan hệ Việt Nam - Azerbaijan không chỉ được xây dựng trên lợi ích kinh tế, mà còn dựa trên một nền tảng lịch sử sâu sắc và tình cảm đặc biệt giữa hai dân tộc.

Nền tảng hữu nghị truyền thống này đã được gieo mầm từ hơn 65 năm trước, đánh dấu bằng chuyến thăm lịch sử của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến Baku năm 1959 và chuyến thăm của nhà lãnh đạo quốc gia Azerbaijan Heydar Aliyev tới Việt Nam năm 1983.

“Những dấu mốc lịch sử đó đã đặt nền móng vững chắc cho sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau, tạo thành tài sản vô giá để hai nước tiếp tục phát triển quan hệ trong giai đoạn hiện nay”, Bộ trưởng Parvis Shahbazov nhấn mạnh.

Nền tảng vững chắc đó đã trở thành bệ phóng cho sự hợp tác hiệu quả trên nhiều lĩnh vực, trong đó nổi bật và mang tính biểu tượng nhất là dầu khí và giáo dục - đào tạo.

Về năng lượng và dầu khí, đây được coi là trụ cột chính trong hợp tác kinh tế song phương. Với vị thế là một trong những quốc gia có ngành công nghiệp dầu khí lâu đời nhất thế giới, Azerbaijan đã trở thành đối tác tin cậy của Việt Nam. Sự hợp tác giữa PetroVietnam và SOCAR là minh chứng rõ nét cho mối quan hệ này, không chỉ dừng lại ở thương mại mà còn hướng tới các dự án thăm dò, khai thác và chế biến chung.

Về giáo dục và đào tạo, đây chính là “cây cầu” kết nối hai dân tộc. Trong nhiều thập kỷ, Azerbaijan đã là nơi đào tạo cho hơn 5.000 cán bộ, kỹ sư Việt Nam, chủ yếu trong ngành dầu khí. Đặc biệt, trong giai đoạn 1970-1980, nhiều chuyên gia Azerbaijan đã trực tiếp sang giúp Việt Nam tái thiết đất nước sau chiến tranh, hỗ trợ phát triển các mỏ dầu khí. Thế hệ những người Việt Nam từng học tập tại Azerbaijan nay đã và đang giữ nhiều vị trí quan trọng, trở thành những “đại sứ nhân dân” không mệt mỏi vun đắp cho tình hữu nghị hai nước. Truyền thống tốt đẹp này vẫn đang được tiếp nối qua các chương trình học bổng và hợp tác giáo dục giữa hai chính phủ.

CHƯƠNG MỚI CỦA MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC

Sau khi chính thức nâng tầm quan hệ lên Đối tác Chiến lược nhân chuyến thăm Azerbaijan của Tổng Bí thư Tô Lâm vào tháng 5/2025, Việt Nam và Azerbaijan đang nhanh chóng triển khai các hành động cụ thể để đưa hợp tác đi vào chiều sâu.

Kỳ họp lần thứ ba của Ủy ban Liên chính phủ tại Hà Nội mới đây chính là minh chứng cho quyết tâm đó. Không chỉ là một cuộc họp định kỳ, sự kiện này còn đi kèm một Diễn đàn Kinh tế và cuộc họp Hội đồng Kinh doanh, với kết quả thực chất là 5 văn kiện hợp tác được ký kết. Sự có mặt của phái đoàn doanh nghiệp Azerbaijan hùng hậu trong các lĩnh vực đa dạng như năng lượng, vận tải, công nghệ thông tin, nông nghiệp và dệt may đã cho thấy rõ ý chí đa dạng hóa hợp tác kinh tế.

Một trong những hướng đi đột phá được xác định là năng lượng xanh. Thứ trưởng Ngoại giao Azerbaijan, ông Elnur Mammadov, chia sẻ rằng đất nước ông đang chuyển mình mạnh mẽ từ một cường quốc dầu khí thành một nước tiên phong về năng lượng sạch, với mục tiêu sản xuất 6.5 gigawatt vào năm 2030. Ông khẳng định đây là một trong những lĩnh vực đầy hứa hẹn cho sự hợp tác với các đồng nghiệp tại Việt Nam, một quốc gia cũng có tiềm năng rất lớn về năng lượng mặt trời và gió.

Để hiện thực hóa các tiềm năng hợp tác, việc tăng cường kết nối được coi là then chốt. Hai bên đã nhất trí xúc tiến việc mở đường bay thẳng, bắt đầu bằng các chuyến bay chở hàng trong tương lai gần. Kế hoạch này không chỉ thúc đẩy thương mại mà còn khai thác vị thế “cửa ngõ” chiến lược của mỗi nước: Azerbaijan là cầu nối cho Việt Nam vào châu Âu, trong khi Việt Nam là cửa ngõ cho Azerbaijan tiếp cận thị trường Đông Nam Á. Đặc biệt, các cuộc thảo luận về miễn thị thực song phương cũng đang được tiến hành nhằm thúc đẩy du lịch và giao lưu nhân dân.

Về mặt văn hóa và ngoại giao, các hoạt động đang diễn ra sôi nổi, với sự kiện “Những ngày Việt Nam tại Azerbaijan” và các hoạt động trao đổi đoàn được tổ chức. Cùng với đó, phía Azerbaijan cũng chính thức bày tỏ mong muốn Việt Nam sớm đưa ra quyết định mở Đại sứ quán tại Baku, coi đây là một bước đi quan trọng để tăng cường sự hiện diện và phối hợp trong toàn bộ khu vực Nam Kavkaz. “Chúng tôi hy vọng quyết định này sẽ được đưa ra sớm”, Thứ trưởng Azerbaijan bày tỏ.