Trong bối cảnh ô tô giá rẻ từ Trung Quốc ngày càng chiếm lĩnh thị trường Nga và gây áp lực cho ngành sản xuất ô tô nội địa, Moscow đã triển khai biện pháp nhằm hạn chế làn sóng xe ngoại nhập này. Động thái của Nga đặt ra trở ngại đối với các hãng xe Trung Quốc giữa lúc họ đang chiếm lĩnh thị phần khoảng 2/3 tại Nga.

Theo dữ liệu từ Hiệp hội Xe hơi Trung Quốc (CPCA), năm ngoái, ô tô Trung Quốc xuất khẩu vào Nga tăng gấp 7 lần so với thời điểm năm 2022 - thời điểm loạt biện pháp trừng phạt quốc tế bắt đầu áp lên Nga khiến nước này mất khả năng tiếp cận các thương hiệu phương Tây.

Các nhà sản xuất Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh thâu tóm thị phần tại Nga sau khi phải đối mặt các biện pháp chống bán phá giá khiến doanh số sụt giảm tại các thị trường như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU), Canada, Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil.

“Các thương hiệu quốc tế tại Nga đã hoàn toàn bị thay thế bởi ô tô Trung Quốc”, ông Cui Dongshu, Tổng thư ký CPCA, nhận xét. “Nếu chiến sự Nga-Ukraine chấm dứt, áp lực với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ tăng lên đáng kể”.

Năm 2024, Nga nhập khẩu 1 triệu ô tô Trung Quốc và chiếm khoảng 30% lượng ô tô xuất khẩu của quốc gia láng giềng này. Các thương hiệu ô tô Trung Quốc hiện nắm giữ khoảng 63% thị phần thị trường ô tô Nga, trong khi thị phần của các hãng xe nội giảm xuống còn 29% - theo dữ liệu từ CPCA.

Tốc độ tăng thị phần của xe Trung Quốc khiến các nhà chức trách Nga phải hành động. Vào tháng 1, Mosow tăng “phí tái chế” - một loại phí có chức năng tương tự như thuế quan - lên 667.000 rúp (7.500 USD) với hầu hết ô tô chở khách. Đây là mức cao gấp đôi so với thời điểm tháng 9 năm ngoái. Dự kiến, loại phí này sẽ tăng 10-20% mỗi năm tới năm 2030.

Theo ông Gregor Sebastian, nhà phân tích ô tô tại công ty Rhodium Group, Nga, có chung mối lo ngại với các quốc gia khác rằng “làn sóng ô tô giá rẻ Trung Quốc có thể làm tổn hại tới ngành sản xuất trong nước”.

“Moscow muốn đẩy mạnh hỗ trợ sản xuất nội địa. Có thời điểm họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc nhập xe Trung Quốc, nhưng giờ đây họ nhận ra rằng Nga đã trở thành một thị trường khá quan trọng với các nhà sản xuất Trung Quốc”, vị chuyên gia nhận định.

Một cuộc điều tra gần đây của nhà chức trách Nga kết luận 3 nhà sản xuất xe tải lớn của Trung Quốc đã vi phạm các tiêu chuẩn an toàn. Theo đó, một mẫu xe đã bị cấm bán tại Nga. Moscow đã phát tín hiệu rằng có thể tiến hành thêm các cuộc điều tra về tuân thủ và thử nghiệm đối với ô tô nhập khẩu.

Ô tô Trung Quốc xuất khẩu sang Nga chủ yếu qua các tỉnh thành biên giới phía Đông Bắc Trung Quốc như Tuy Phân Hà (tỉnh Hắc Long Giang). Kể từ năm 2020 đến nay, Tuy Phân Hà thuộc ghi nhận kim ngạch xuất khẩu sang Nga tăng gấp 5 lần so với năm 2020, lên gần 14 tỷ nhân dân tệ (1,9 tỷ USD), đưa thành phố này trở thành trung tâm giao thương lớn nhất giữa hai nước (không tính mặt hàng dầu khí).

Công ty quốc doanh Chery là nhà sản xuất ô tô Trung Quốc hàng đầu tại Nga với doanh số 430.000 chiếc trong ba quý đầu năm 2024. Thị trường Nga đóng góp 28% doanh số của công ty này.

Trong hồ sơ chuẩn bị niêm yết cổ phiếu lần đầu tại Hồng Kông, công ty này cho biết một phần lớn doanh thu của công ty hiện đến từ thị trường Nga. Do đó, công ty dự định giảm hoạt động tại Nga để “giảm thiểu rủi ro bị ảnh hưởng bởi các biện pháp trừng phạt”.

Đa số ô tô Trung Quốc tràn sang Nga là xe chạy xăng hoặc xe đã qua sử dụng. Đây là những loại xe mà các nhà sản xuất Trung Quốc khó bán tại thị trường nội địa của mình - nơi xe điện ngày càng phổ biến hơn. Ô tô chạy xăng  chiếm khoảng 97% ô tô Trung Quốc xuất khẩu sang Nga trong năm ngoái.

Theo các quan chức tại Tuy Phân Hà, xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng từ thành phố này sang Nga đã tăng 612% trong năm 2024 nhờ các hỗ trợ chính sách và biện pháp khuyến khích chủ xe chạy xăng củ để chuyển sang xe điện của Bắc Kinh.

Trước hành động hạn chế từ Moscow, các nhà xuất khẩu ô tô ở Tuy Phân Hà cho biết phí tái chế của Nga hiện chưa áp dụng với mọi đối tượng. Bên cạnh đó, họ cũng có thể “lách” luật bằng cách bán trực tiếp xe cho tài xế Nga để tránh phí tái chế.

“Số lượng xe bán ra tương đương nhưng bây giờ có rất nhiều việc phải làm. Trước đây, khi bán hàng qua đại lý, chúng tôi ký 1 hợp đồng với khoảng 50 hoặc 100 xe. Nhưng giờ đây, mỗi hợp đồng chỉ bán 1 xe”, Chen, một nhân viên của công ty Suifenhe China Speed Car Exports, chia sẻ với tờ báo Financial Times.