Theo Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận 42 nghìn ca nghi sởi tại 63 tỉnh, TP; 5 trường hợp tử vong; đa số trường hợp mắc ở nhóm trẻ từ 9 tháng đến 15 tuổi. Tuy nhiên, nhiều người lớn mắc sởi đã được ghi nhận thời gian qua, trong đó không ít người bị biến chứng viêm phổi, suy hô hấp.

Tỉ lệ mắc bệnh sởi ở người trưởng thành thường thấp, vì phần lớn đã bị nhiễm bệnh khi còn nhỏ và có kháng thể bảo vệ. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp người lớn mắc sởi nếu chưa từng có kháng thể. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 7 đến 21 ngày trước khi các triệu chứng xuất hiện.

5% BỆNH NHÂN NHẬP VIỆN GẶP BIẾN CHỨNG NẶNG

Ngày 24/3, Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết tiếp nhận nhiều bệnh nhân mắc sởi trong tình trạng nặng với biến chứng nghiêm trọng. Điển hình, bệnh nhân nam, 51 tuổi, Gia Lâm, Hà Nội, có tiền sử đái tháo đường, hen phế quản vào Viện Y học Nhiệt đới với chẩn đoán: sởi/đái tháo đường type II – tăng huyết áp – hen phế quản. Dù được điều trị, sau 5 ngày, bệnh nhân khó thở tăng dần, phải đặt ống nội khí quản, thở máy, rung nhĩ rối loạn tim mạch và có nguy cơ biến chứng nặng.

Một trường hợp khác là bệnh nhân nữ, 28 tuổi, Hải Hậu, Nam Định, mang thai 8 tuần, nhập viện trong tình trạng sốt cao từng cơn, rét run, đau mỏi cơ, có xuất hiện ban đỏ từ mặt lan xuống cổ, ngực, bụng. Bệnh nhân tự điều trị hạ sốt tại nhà, tình trạng không cải thiện. Khi vào viện, người bệnh được chẩn đoán mắc sởi bội nhiễm vi khuẩn, theo dõi viêm phổi, nguy cơ cao ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi.

Trước đó, Viện Y học Nhiệt đới cũng tiếp nhận một bệnh nhân nam 38 tuổi (Hà Nội) viêm phổi nặng, suy hô hấp, biến chứng do sởi. Bệnh nhân tiền sử khoẻ mạnh, có hút thuốc nhưng không có bệnh lí phổi. Tình trạng bệnh nhân diễn biến nhanh, chỉ một ngày sau xuất hiện sốt nóng 39 độ, cơ thể phát ban từ mặt lan xuống tay, thân mình, khó thở tăng dần... Tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân suy hô hấp cấp mức độ nặng phải hồi sức tích cực, thở máy, lọc máu và hệ thống tim phổi nhân tạo (ECMO).

PGS. TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới, cho biết khoảng 5% bệnh nhân nhập viện gặp biến chứng nặng như suy hô hấp, suy gan, suy đa tạng, hoặc cần phải hỗ trợ lọc máu, thở máy. Nhóm có bệnh nền như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch dễ diễn tiến nặng nhất. Trong khi những người nhẹ hơn có dấu hiệu sốt, phát ban, ho, chảy nước mắt, nước mũi.

Tương tự, Khoa Bệnh nhiệt đới và can thiệp giảm hại - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, mới đây cũng tiếp nhận một bệnh nhân nam 42 tuổi mắc sởi trên nền bệnh lý suy thận mạn và tăng huyết áp không kiểm soát. Nhờ được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh đã thoát khỏi tình trạng nguy hiểm. Tại Bệnh viện Thanh Nhàn, BS. Lê Thu Thủy, Khoa Bệnh nghề nghiệp, cho biết chỉ trong tháng này, bệnh viện đã tiếp nhận hơn 10 ca mắc sởi là người lớn, trong khi cùng kỳ năm ngoái không ghi nhận trường hợp nào. 

TIÊM CHỦNG VÀ PHÒNG LÂY NHIỄM CHÉO

Thực tế, sởi ở người lớn cũng có những biểu hiện giống sởi ở trẻ em. Ban đầu người bệnh cũng xuất hiện các triệu chứng viêm long đường hô hấp như ho, hắt hơi, sốt, đau rát họng, loét miệng họng… và sau đó phát ban.

Tuy nhiên sởi ở người lớn biểu hiện phát ban có thể khác với sởi ở trẻ em, ban có thể xuất hiện không theo thứ tự từ trên mặt xuống thân người thay vào đó có thể xuất hiện ở thân mình. Tính chất của ban cũng không giống với đặc thù của sởi.

Bệnh sởi ở người lớn thường không được chú trọng như ở trẻ em, dẫn đến tình trạng chủ quan không đi khám để điều trị, từ đó gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm não, liệt, động kinh, hoặc các vấn đề về thần kinh. Nếu không được điều trị kịp thời, người lớn mắc sởi có thể gặp phải các biến chứng như liệt tứ chi, rối loạn cơ tròn do viêm màng não hoặc viêm tủy. 

Theo các chuyên gia, tiêm chủng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả duy nhất để giảm thiểu sự lây lan của bệnh sởi. Đặc biệt, vaccine sởi giúp bảo vệ cộng đồng khỏi các ca bệnh mới, giảm thiểu tỷ lệ mắc bệnh và các biến chứng nguy hiểm.

Vaccine sởi có trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm cho trẻ từ 9 tháng, sau đó được tiêm nhắc lại khi trẻ 18 tháng tuổi hoặc 2 tuổi. Đối với người lớn, khi hệ miễn dịch giảm thì cũng cần được tiêm nhắc lại. Nếu chưa tiêm hoặc không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng, cần tiêm nhắc lại vaccine sởi-quai bị-rubella (MMR).

Bên cạnh việc tiêm phòng, người dân cũng cần chú ý đến các biện pháp phòng ngừa khác như giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh và tránh tụ tập đông người. Nếu có các triệu chứng của bệnh sởi, người dân cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Để đối phó với tình trạng dịch sởi đang bùng phát, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đã triển khai chiến dịch tiêm vaccine sởi cho trẻ từ 1 - 10 tuổi tại 18 tỉnh, thành phố có nguy cơ cao. Mặc dù vậy, vẫn còn một bộ phận trẻ em chưa đủ tuổi để tiêm vaccine sởi, vì vậy Bộ Y tế dự kiến sẽ mở rộng độ tuổi tiêm vaccine sởi từ 6 - 9 tháng tuổi trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, theo TS.Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), các cơ sở y tế có phòng khám nhỏ, khu điều trị kín, lại tập trung đông bệnh nhân, sẽ dễ dàng trở thành "ổ dịch" nếu không áp dụng đúng quy trình phòng chống lây nhiễm. Để kiểm soát và giảm thiểu lây nhiễm chéo trong bệnh viện, các chuyên gia y tế khuyến cáo các cơ sở y tế cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phân luồng bệnh nhân ngay từ khi họ đến đăng ký khám.

Sởi có khả năng lây lan rất mạnh, với nguy cơ lây nhiễm lên đến 90% đối với những người chưa có miễn dịch nếu tiếp xúc gần với người bệnh trong không gian kín chỉ trong vòng 15 phút. Do đó, việc bố trí các khu vực khám và điều trị riêng biệt cho bệnh nhân mắc sởi hoặc nghi ngờ mắc sởi là rất quan trọng. Các phòng khám và khu điều trị phải đảm bảo tiêu chuẩn thông khí, vệ sinh và cách ly hiệu quả.