Phát biểu tại cuộc gặp mặt báo chí gần đây, lãnh đạo một ngân hàng thương mại nhắc lại một thay đổi: "Đến nay, chúng ta thấy, không còn những phản ánh doanh nghiệp khó vay vốn như trước đây nữa".

Vị lãnh đạo ngân hàng này cho biết, điểm đáng chú ý trong nửa đầu năm nay, huy động vốn rất thuận lợi, tăng trưởng cao hơn hẳn tín dụng và cao hơn hẳn cùng kỳ 2017.

Theo đó, ngân hàng có điều kiện để hạ dần lãi suất huy động, vừa có cơ sở để đáp ứng nhu cầu vay tốt hơn, vừa từng bước thực hiện mục tiêu giảm lãi suất cho vay. Và đây cũng là bối cảnh thuận lợi để các nhà băng tranh thủ tập trung tái cơ cấu các nguồn lực và hoạt động của mình.

Ở tình hình chung, số liệu vừa công bố của Tổng cục Thống kê cũng phản ánh rõ thuận lợi đó.

6 tháng đầu năm 2018, tính đến 20/6, huy động vốn của các tổ chức tín dụng tăng tới 7,78%, cao hơn nhiều so với mức 5,89% cùng kỳ 2017; còn tín dụng tăng trưởng thấp hơn với 6,35% tính đến cùng thời điểm (cùng kỳ 2017 tăng 7,54%).

Huy động vốn tăng cao, lãi suất huy động VND của các ngân hàng thương mại có xu hướng giảm ở các kỳ hạn ngắn thời gian gần đây, bất chấp lạm phát có xu hướng tăng mạnh lên trong tháng 5 và tháng 6 vừa qua.

Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất VND cũng liên tiếp giảm trong khoảng một tháng trở lại đây, như lãi suất qua đêm đã rơi hẳn về khoảng 0,6-0,8%/năm.

Những diễn biến trên phản ánh nguồn vốn khả dụng của hệ thống các tổ chức tín dụng dồi dào, trong khi tăng trưởng tín dụng ở mức khá thấp so với những năm gần đây, cũng như trong chỉ tiêu giới hạn Ngân hàng Nhà nước giao cho từng thành viên.

Liên quan đến nguồn vốn VND, ngày 2/7, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết đã mua vào 11 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm nay, nâng quy mô dự trữ ngoại hối quốc gia lên mức 63,5 tỷ USD.

Theo đó, một lượng lớn tiền đồng được đưa ra mua ngoại tệ trong 2017 và tiếp tục có quy mô lớn nửa đầu năm nay. Nhà điều hành cũng đã liên tục trung hòa qua phát hành tín phiếu quy mô lớn hút bớt tiền về.

Nhưng theo Tổng cục Thống kê, cung tiền nửa đầu năm nay có dấu hiệu tăng cao. Tính đến 20/6, tổng phương tiện thanh toán đã tăng 7,96% so với cuối năm 2017, cao hơn hẳn so với cùng kỳ năm trước (tăng 5,69%).

Dù vậy, sau 6 tháng, nhìn chung diễn biến tăng trưởng tín dụng và tổng phương tiện thanh toán vẫn nằm trong tiến độ thực hiện các chỉ tiêu định hướng mà Ngân hàng Nhà nước đề ra đầu năm nay.

Còn ở các kênh liên quan đến ngân sách và đầu tư vốn Nhà nước, số liệu 6 tháng đầu năm cho thấy những điểm đáng chú ý.

Theo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), 6 tháng đầu năm 2018, Kho bạc Nhà nước đã huy động được 74.581 tỷ đồng thông qua đấu thầu tại HNX. Quy mô này mới chỉ đạt 37,2% kế hoạch dự kiến huy động 200.000 tỷ năm nay, dù nửa năm đã trôi qua.

Một thực tế giải thích cho mức độ thực hiện trên: khi tốc độ giải ngân đầu tư thấp và vốn ứ đọng, nhu cầu vay sẽ hạn chế bớt, bởi càng huy động về vốn càng ứ đọng và càng phát sinh chi phí.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, trong vốn đầu tư của khu vực Nhà nước, vốn từ ngân sách Nhà nước thực hiện 6 tháng đầu năm nay ước tính chỉ đạt 124,2 nghìn tỷ đồng, chỉ đạt được 36% kế hoạch năm và tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2017 bằng 36,9% và tăng 6,1%).

Mức độ thực hiện thấp so với kế hoạch, vốn ứ đọng sẽ phản ánh ở lượng tiền gửi ngân sách ở hệ thống các ngân hàng thương mại và một phần gửi ở Ngân hàng Nhà nước. Trong khi đó hệ thống này đang có biểu hiện dư tiền, lãi suất liên ngân hàng giảm sâu, nhưng tín dụng có giới hạn giải phóng chặt chẽ mà không dễ bung ra như giai đoạn trước.

Dĩ nhiên có những yếu tố tác động cộng hưởng, nhưng tỷ giá USD/VND tăng mạnh nửa tháng trở lại đây gắn với cân đối lãi suất VND-USD bất lợi trên thị trường liên ngân hàng, lạm phát tăng mạnh lên trong tháng 5 và 6 vừa qua là những biểu hiện phía sau các cân đối.

Trong đó, có vốn mà khó đẩy mạnh giải ngân, các dự án cần vốn mà tình trạng ứ đọng kéo dài dẫn đến những phát sinh bất lợi, giống như một nghịch cảnh của "người giàu cũng khóc" vậy, dù Việt Nam chưa phải là một nước giàu.