Theo thống kê, khoảng 4,4 tỷ người trên thế giới hiện đang sống ở các thành phố và xu hướng này dự báo có khả năng tăng gấp đôi vào năm 2050. Để ứng phó, các nhà quy hoạch đô thị và kiến trúc sư ngày càng nhận thấy nhu cầu phát triển đô thị bền vững nhằm giải quyết được những bất cập mà đô thị đang gặp phải.

Một giải pháp nổi bật là xu hướng “vườn xanh thẳng đứng” – các tòa nhà được thiết kế để kết hợp cây xanh vào mặt tiền hoặc bên trong tòa nhà. Bên cạnh đó, các kiến trúc sư mang đến không gian sống mới mẻ hơn cho gia chủ bằng giải pháp lệch tầng, khai thác ánh sáng, thông gió tự nhiên cũng theo phương thẳng đứng. Nhờ vậy, các khoảng không gian chuyển tiếp tạo nên các lớp kết nối con người và thiên nhiên.

TRÂM HOUSE

Nằm trong phạm vi mở rộng đường theo quy hoạch mới tại thành phố Vinh, khu đất của gia chủ vừa cắt giảm diện tích, vừa tạo ra một đường chéo 40 độ với vỉa hè mới - đang được lên kế hoạch thực hiện trong vài năm tới.

Khi khảo sát khu đất vào năm 2023, lúc này đang là ngôi nhà một tầng khá khép kín, được sử dụng hơn hai mươi năm và có phần nền rất thấp, các kiến trúc sư từ HO Studio ngay lập tức cảm nhận được nơi này rất mát bởi lượng gió dồi dào thổi qua, cảnh quan xung quanh rất thoáng và tồn tại khoảng trống đô thị ở ba mặt.

Vị trí này rõ ràng là có tiềm năng lớn cho một ngôi nhà có tầm nhìn rộng mở, đồng thời tối đa hóa luồng không khí di chuyển qua toàn bộ không gian bên trong. Vì thế độ ngũ thiết kế đã lập ra một kế hoạch chi tiết để cải thiện cơ sở hạ tầng hiện có mà không làm mất đi đặc điểm mát mẻ tự nhiên. Việc nâng cấp phần nền nhà sẽ giúp cải thiện khả năng chống chịu thời tiết, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng không gian sống.

Ngoài ra, với lợi thế có khoảng trống ở ba mặt, họ cũng xem xét việc thiết kế thêm các không gian xanh và khu vực công cộng nhằm tạo cảm giác kết nối hơn với thiên nhiên. Đây chính là cơ hội để biến khu đất thành một điểm nhấn kiến trúc trong cộng đồng, vừa đáp ứng nhu cầu hiện tại vừa hướng tới tương lai bền vững.

Khi hoàn thành vào năm 2024, đặt gần với hai toà chung cư 15 và 23 tầng, ngôi nhà với diện tích xây dựng 84m2 được nhận biết như một khối tháp đặc với một màu trắng đồng nhất.  Ngôi nhà gồm một tầng trệt dành cho kinh doanh và bốn tầng dành cho gia đình gồm bố mẹ và hai con gái. Các đường chéo, vát cắt được sử dụng để tạo các đặc điểm riêng biệt trong thiết kế ngoại thất công trình.

Các kiến trúc sư bố trí phần tháp đặc ở phía tây, gồm diện tích dành cho giao thông (thang máy, thang bộ, hành lang) và các phòng vệ sinh kín. Không gian còn lại được phân bổ cho các khu vực chức năng khác nhau, với độ mở tối đa kéo dài từ phía trước đến phía sau ngôi nhà. Các bức tường bên trong được giảm thiểu và tránh các phòng như không gian kín tuyệt đối. Những khoảng thông tầng và giếng trời được được tích hợp một cách chiến lược xen kẽ.

Ánh sáng tự nhiên được chào đón thông qua hình thể ngôi nhà, đường cắt, giếng trời và phần kính lớn. Cây xanh sẽ được phủ đầy suốt ba ban công giật bậc thang (to nhỏ khác nhau) như những khu vườn treo phía trước nhà, lúc này thảm thực vật tựa vào phần khối đặc phía tây hỗ trợ nâng cao chất lượng sống cho các không gian kế cận.

Không gian sinh hoạt của cả gia đình đặt tại tầng hai là nơi được quan tâm nhất với tầm nhìn lớn ra các tán cây trước và sau. Tại đây được bố trí một khoảng thông tầng cao hơn 5 mét mở ra một góc bầu trời không bị che chắn, cảm nhận được sự thay đổi của từng thời khắc trong ngày.

NHÀ QUANH SÂN

Trong bố cục nhà ở truyền thống Việt Nam, khoảng sân luôn đóng vai trò không gian trung gian – nơi kết nối giữa con người với tự nhiên, giữa các thành viên trong gia đình. Với những người đã rời quê lên phố, hình ảnh ấy không chỉ là hoài niệm, mà còn trở thành một nhu cầu hiện hữu – như chính chủ nhân của ngôi nhà này, một người mẹ  ở nhà chăm sóc gia đình toàn thời gian.

Bà khao khát một nơi để sống trọn vẹn, để nghỉ ngơi, để nuôi dưỡng tình cảm và nuôi dưỡng tâm hồn, để yêu thương và nuôi dạy con cái, được bao quanh bởi thiên nhiên và gia đình. Mối bận tâm về sự hạn chế thường thấy ở những ngôi nhà phố thành thị từ gia chủ đã trở thành động lực để các kiến trúc sư từ AD+studio hình dung ra một "nhà quê trong lòng thành phố" - một nơi có sân trong, một mảng trời và những khoảng không gian mở.

Nhìn rộng hơn, mong muốn này cũng là một câu hỏi mà các kiến trúc sư thường đặt ra khi làm việc với các dự án nhà phố: làm thế nào để "giếng trời" có thể vượt ra ngoài việc chỉ là một giải pháp kỹ thuật về ánh sáng và thông gió, để trở thành một "sân trong" thực sự - nơi mọi người có thể cảm nhận thiên nhiên, chậm lại và kết nối với nhau?

AD+studio trả lời bằng một cấu trúc không gian đầy thi vị. Mỗi khối nhà là một thực thể độc lập có sân riêng, nhưng lại được kết nối bằng khoảng trống ở phía sau – nơi ánh sáng, gió và bước chân len lỏi qua từng tầng bậc.

Thay vì khép kín, mọi chức năng sinh hoạt được mở ra phía ngoài, để hơi thở thiên nhiên len vào từng nhịp sống, để các thành viên trong gia đình gặp nhau không chỉ ở bàn ăn, mà còn nơi hành lang, bậc thang, mái hiên – những chốn tưởng chừng “thừa thãi” mà lại là nơi kết nối sâu nhất.

Dự án là nỗ lực tái tạo tinh thần không gian nông thôn tại hành thị. Mỗi đơn vị “nhà” trong tổ hợp đều sở hữu một khoảng “sân” riêng, đóng vai trò như một lớp đệm vi khí hậu và là không gian sinh hoạt mở. Hệ thống này được xếp chồng lên nhau theo chiều đứng và kết nối qua khoảng không rộng mở phía sau. Những chức năng chung – thay vì khép kín bên trong – được tổ chức bên ngoài, nhằm tối đa hóa sự thông thoáng và tăng khả năng tương tác giữa các thành viên trong gia đình.

Điểm nhấn của công trình trên diện tích đất xây dựng 92 m² này là hình ảnh mái dốc – một gợi nhắc đến ký ức mái nhà xưa. Mái lợp chéo nhau như những nhịp sóng gối đầu, mềm mại hoà quyện cùng ánh sáng và bóng đổ. Ngôn ngữ thiết kế với phương vị xiên được sử dụng xuyên suốt, không chỉ gợi nhớ dáng mái thân thuộc mà còn xóa đi cảm giác phân tầng khô cứng thường gặp trong nhà ống.

Những nếp mái đan xen quanh khoảng sân chung giữa các tầng nhẹ nhàng khơi gợi tiềm thức, mang đến cảm giác quen thuộc cho những người đã rời xa quê hương - và giống như một sợi dây vô hình của tình thân, truyền sự ấm áp và kết nối qua nhiều thế hệ.