Ông Mark Carney, cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada (BOC), vừa giành chiến thắng trong cuộc đua trở thành lãnh đạo Đảng Tự do cầm quyền và sẽ là người kế nhiệm ông Justin Trudeau trở thành thủ tướng tiếp theo của Canada.

Ông Carney dự kiến tiếp quản chính phủ Canada trong bối cảnh nước này đối mặt cuộc chiến thương mại với đồng minh thân cận lâu năm là Mỹ và một cuộc tổng tuyển cử sắp tới.

“Người Mỹ muốn tài nguyên, đất, nước và cả đất nước chúng ta… Nếu thành công, họ sẽ hủy hoại cuộc sống của chúng ta”, ông Carney phát biểu sau chiến thắng vào đêm muộn ngày Chủ nhật (9/3).

Chủ trương áp đặt thuế quan trả đũa tương đương với các biện pháp của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Carney dự kiến sẽ thảo luận trực tiếp với ông Trump sớm nhất vào thứ Hai tuần sau (17/3) - theo tin từ tờ Politico. 

Sau khi ông Trump ký sắc lệnh áp thuế quan 25% với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico vào tháng trước, Ottawa thông báo đáp trả bằng thuế quan 25% với 30 tỷ đôla Canada hàng nhập khẩu từ Mỹ và thêm 125 tỷ đôla Canada hàng Mỹ nữa nếu ông Trump vẫn giữ nguyên thuế quan đối với nước này sau 21 ngày. Washington sau đó đã hai lần hoãn thuế quan với hàng Canada và Mexico. Phản ứng với động thái hoãn thuế quan mới nhất của ông Trump, phía Canada cho biết sẽ tạm hoãn đợt áp thuế quan thứ hai với hàng Mỹ.

Nằm trong một sắc lệnh khác, thuế quan 25% với nhôm thép nhập khẩu từ Canada vào Mỹ dự kiến có hiệu lực từ thứ Tư tuần này (12/3).

“Chính phủ của tôi sẽ tiếp tục duy trì thuế quan cho tới khi phía Mỹ chứng minh rằng họ tôn trọng chúng ta”, ông Carney phát biểu.

Các động thái thuế quan của ông Trump làm dấy lên làn sóng bức xúc tại Canada. Tại nhiều tỉnh, các cửa hàng đã loại bỏ rượu Mỹ khỏi kệ hàng.

Ông Carney đã giành chiến thắng với 86% phiếu bầu của các thành viên Đảng Tự do và khép lại một thập kỷ của đảng này dưới sự lãnh đạo của ông Trudeau. Theo truyền thông Canada, cuộc chuyển giao quyền lực chính thức có thể diễn ra vào ngày thứ Năm hoặc thứ Sáu tuần này. Tuy nhiên, một thách thức đối với ông Carney là Đảng Tự do không nắm đa số ghế trong Quốc hội, buộc ông phải sớm triệu tập tổng tuyển cử để cạnh tranh với ông Pierre Poilievre, lãnh đạo Đảng Bảo thủ.

Trước đó, trong suốt nhiều tháng, Đảng Bảo thủ đối lập luôn dẫn đầu trong các cuộc thăm dò, thường dẫn trước Đảng Tự do ở mức 2 con số. Tuy nhiên, bối cảnh chính trị đã thay đổi sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng với kế hoạch thuế quan và ý tưởng sáp nhập Canada thành bang thứ 51 của Mỹ. Tỷ lệ ủng hộ Đảng Tự do tăng vọt sau khi đảng này tận dụng làn sóng ủng hộ đoàn kết dân tộc trên cả nước để cạnh tranh với đảng đối lập.

Theo các nhà phân tích, những thách thức lớn đất nước hiện nay sẽ tiếp tục là một động lực thuyết phục người Canada trao quyền cho Đảng Tự do - đảng cầm quyết suốt một thập kỹ với sự điều hành của Thủ tướng Trudeau - để chiến đấu trong cuộc chiến thương mại trên nhiều mặt trận.

“Không quá khi nói rằng những thách thức hiện tại gần như chưa từng có trong lịch sử Canada, thậm chí chưa từng có kể từ sau thế chiến”, giáo sư chính trị Cameron Anderson tại Đại học Western, nhận xét với hãng tin Reuters.

Ông Carney sẽ là Thủ tướng đầu tiên của Canada không có kinh nghiệm chính trị. Từng là Thống đốc BOC và Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh (BOE), ông cam kết sẽ xóa bỏ thuế carbon - một chính sách  gây tranh cãi dưới thời Thủ tướng Trudeau, đảo ngược quyết định tăng thuế thu nhập từ đầu tư vốn và dỡ bỏ rào cản với hoạt động thương mại trong nước.

Ông cam kết sẽ tăng gấp đôi tốc độ xây nhà ở mới trong vòng 10 năm và hạn chế người nhập cư để ứng phó với phản ứng dữ dội của người dân về tình trạng thiếu nhà ở và giá nhà cao. Ngoài ra, ông cũng hứa sẽ cải tổ nền kinh tế Canada, trong bối cảnh lạm phát cao và năng suất lao động thấp.

Trước đó, sự ủng hộ của cử tri Canada dành cho ông Trudeau suy giảm do lo ngại về chi phí sinh hoạt, giá nhà tăng và hệ thống y tế quá tải.

"Tôi là người thực tế. Khi tôi thấy điều gì đó không hiệu quả, tôi sẽ thay đổi", ông Carney tuyên bố.