Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 3/2 bất ngờ hoãn việc áp thuế quan lên hàng hóa Mexico và Canada chỉ vài giờ trước khi quyết định này có hiệu lực. Động thái này giúp chặn đứng một cuộc chiến tranh thương mại tàn khốc ở khu vực Bắc Mỹ.

Các thỏa thuận trì hoãn 1 tháng việc thực thi thuế quan đối với hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ được công bố sau các cuộc gọi song phương giữa ông Trump với Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum và Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Quyết định hoãn đánh thuế đánh dấu một sự đảo ngược những gì diễn ra vào cuối tuần, khi ông Trump khi ký sắc lệnh áp thuế quan 25% lên hàng hóa Canada và Mexico và 10% lên hàng hóa Trung Quốc, khiến các nước đồng minh của Mỹ và nhà đầu tư bất an cao độ.

Bà Sheinbaum và ông Trudeau đều đồng ý triển khai 10.000 quân ở biên giới mỗi nước với Mỹ và tăng cường hoạt động chống buôn lậu chất gây nghiện. Nhượng bộ này giúp Canada và Mexico được miễn 30 ngày khỏi kế hoạch áp thuế quan nói trên. Trước đó, giới phân tích lo ngại rằng việc áp thuế quan này có thể làm gián đoạn hoạt động thương mại trị giá hàng trăm tỷ USD mỗi năm và có khả năng gây ra một cuộc chiến ăn miếng trả miếng giữa Mỹ với hai quốc gia láng giềng ở khu vực Bắc Mỹ.

Trong gói các biện pháp biên giới mà phía Canada đưa ra, ông Trudeau tuyên bố sẽ cung cấp ngân sách 200 triệu đôla Canada (138,56 triệu USD) để chống lại “tội phạm có tổ chức và hoạt động buôn lậu fentanyl”, đồng thời bổ nhiệm một quan chức phụ trách vấn đề chống buôn lậu fentanyl. Ngoài ra, Canada cũng sẽ liệt kê các băng đảng là tổ chức khủng bố và thành lập “Lực lượng tấn công chung Canada-Mỹ để chống tội phạm có tổ chức, fentanyl và rửa tiền”.

“Các mức thuế được công bố vào ngày thứ Bảy sẽ được tạm dừng trong khoảng thời gian 30 ngày để xem liệu Mỹ có thể xây dựng được một thỏa thuận kinh tế cuối cùng với Canada hay không”, ông Trump cho biết vào cuối ngày thứ Hai trên mạng xã hội Truth Social. Vài giờ trước đó, ông cũng phát tín hiệu sẽ “đàm phán” với Mexico trong vòng 1 tháng và hoãn áp thuế quan đối với nước này trong khoảng thời gian đó.

Các đồng đôla Canada, peso Mexico, thị trường chứng khoán Mỹ và hai nước này đều hồi điểm sau khi những thông tin trên được công bố. Trước đó, các tài sản này bị bán tháo trong phiên ngày thứ Hai do lo ngại rằng thuế quan sẽ gây tổn hại lớn cho nền kinh tế cả ba nước.

“Đây là một sự giải tỏa lớn. Thỏa thuận đã có”, Chủ tịch Flavio Volpe của Hiệp hội Các nhà sản xuất linh kiện ô tô Canada nhận định. Các doanh nghiệp thành viên của hiệp hội này vốn đã dự kiến sẽ hứng chịu thiệt hại lớn do kế hoạch thuế quan của ông Trump.

Tuy nhiên, trong một sắc lệnh điều hành được ký vào tối ngày thứ Hai, Nhà Trắng cho biết “nếu tình trạng nhập cư trái phép và buôn lậu chất cấm vào Mỹ trở nên tồi tệ hơn và nếu Chính phủ Mexico không thực hiện đủ các biện pháp để giảm bớt những cuộc khủng hoảng này, Tổng thống Trump sẽ thực hiện các bước đi cần thiết để giải quyết vấn đề”.

Ông Trump nhấn mạnh rằng thuế quan đối với Mexico và Canada là cần thiết để buộc hai nước này phải hành động mạnh mẽ hơn nữa nhằm ngăn chặn dòng người di cư và ma túy xâm nhập trái phép vào Mỹ. Đối với Trung Quốc, kế hoạch áp thuế quan bổ sung 10% của ông Trump vẫn giữ nguyên, với các mức thuế đã áp trước đó không thay đổi.

Bên phía Mexico, Tổng thống Sheinbaum cho biết cuộc gọi của bà với ông Trump là một “cuộc trò chuyện tốt đẹp”, kéo dài khoảng 45 phút và bà đã giải thích với người đồng cấp Mỹ về mối lo ngại của Mexico liên quan đến hoạt động buôn lậu các vũ khí tinh vi từ Mỹ mà các băng nhóm tội phạm nước này sử dụng. Bà nói thêm rằng ông Trump đã đồng ý giúp ngăn chặn nạn buôn bán vũ khí.

Nhà lãnh đạo Mexico nói ông Trump cũng đề cập đến thâm hụt thương mại giữa hai nước.

“Tôi đã nói với ông ấy rằng thực chất đó không phải là thâm hụt thương mại, mà chúng ta có một thỏa thuận thương mại, chúng ta là đối tác thương mại và thâm hụt đó là một hệ quả của việc là đối tác thương mại của nhau. Và dù gì đi chăng nữa, đó là cách tốt nhất để duy trì việc cạnh tranh với Trung Quốc và các khu vực khác trên thế giới”, bà Sheinbaum phát biểu.

Tương tự, Thủ tướng Trudeau cho biết ông có một “cuộc gọi tốt đẹp” với ông Trump, nói thêm rằng “Canada đang thực thi kế hoạch biên giới trị giá 1,3 tỷ đôla Canada của chúng tôi - tăng cường bảo vệ biên giới bằng trực thăng, công nghệ và nhân sự, phối hợp chặt chẽ hơn với các đối tác Mỹ và gia tăng nguồn lực để ngăn dòng chảy fentanyl”.