Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 3/3 cho biết sẽ áp thuế quan 25% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico vào Mỹ từ ngày 4/3. Tuyên bố này dập tắt hy vọng về một thỏa thuận vào phút chót để tránh một cuộc chiến thương mại giữa Mỹ với hai đối tác thương thương mại hàng đầu và cũng là hai quốc gia láng giềng Bắc Mỹ.

Phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng, ông Trump nói “không còn cơ hội cho Mexico hay Canada” để đàm phán miễn hoặc giảm thuế quan. Kế hoạch đánh thuế này đã được công bố hồi tháng 2 nhưng được hoãn 1 tháng. Những ngày gần đây, giới quan sát hy vọng sẽ có một thỏa thuận đạt được vào phút chót để Canada và Mexico tránh được kế hoạch thuế quan này, hoặc chí ít là giảm được thuế suất xuống mức thấp hơn.

“Tất cả đã an bài. Thuế quan sẽ có hiệu lực vào ngày mai”, ông Trump nói.

Ông Trump đưa ra kế hoạch áp thuế quan đối với Canada và Mexico trên cơ sở cho rằng hai quốc gia này thờ ơ với dòng chất gây nghiện fentanyl tràn qua biên giới vào Mỹ. Dù Canada và Mexico khẳng định đã tăng cường hoạt động tuần tra, bảo vệ biên giới trong những tuần qua để ngăn chặn hoạt động buôn lậu fentanyl và cả dòng người vượt biên trái phép vào Mỹ, ông Trump dường như chưa hài lòng với nỗ lực này.

“Như các bạn đã biết, một lượng lớn chất fenanyl đã tràn vào đất nước chúng ta từ Mexico và cả từ Trung Quốc. Chất này được đưa từ Trung Quốc sang Mexico và Canada” rồi vào Mỹ - ông Trump nói.

Ngoài việc khẳng định sẽ áp thuế quan 25% lên Canada và Mexico vào ngày 4/3, ông Trump còn cho biết sẽ áp thêm thuế quan 10% lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, tăng gấp đôi mức thuế 10% mà ông đã áp lên nước này vào tháng 2.

Giới phân tích lo ngại các kế hoạch áp thuế quan ồ ạt của ông Trump sẽ khiến lạm phát ở Mỹ tăng lên. Nhưng thuế quan vẫn đang là biện pháp mà ông Trump ưa thích để thể hiện sức mạnh Mỹ trước cả các quốc gia đồng minh và đối thủ.

Về phía Canada, Thủ tướng Justin Trudeau tuyên bố nước này sẽ áp thuế quan trả đũa lên hàng hóa Mỹ nếu ông Trump thực thi kế hoạch thuế quan đối với Canada. Hồi tháng 2, Ottawa tuyên bố đã sẵn sàng áp thuế quan 25% lên 155 tỷ USD hàng hóa Mỹ và để ngỏ khả năng nhằm vào hàng hóa sản xuất ở các bang Mỹ thân với Đảng Cộng hòa.

Trung Quốc đã công bố thuế quan trả đũa Mỹ hồi tháng 2, áp dụng với một số hàng hóa Mỹ, sau khi bị ông Trump áp đợt thuế quan 10% đầu tiên. Đối với lời cảnh báo thuế quan mới nhất của ông Trump, Trung Quốc tuyên bố sẽ tiếp tục trả đũa để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai, ngoài các kế hoạch thuế quan nói trên, ông Trump còn áp thuế 25% lên thép và nhôm nhập khẩu và chuẩn bị áp thuế quan có đi có lại lên tất cả các đối tác thương mại của Mỹ. Kim loại đồng, ô tô, dược phẩm, sản phẩm gỗ, và con chip cũng đang là những mặt hàng có khả năng bị ông Trump đánh thuế quan.

Những phát biểu mới nhất về thuế quan của ông Trump được đưa ra trong một buổi lễ công bố kế hoạch đầu tư 100 tỷ USD vào Mỹ của công ty sản xuất chip Đài Loan TSMC. Ông Trump nhấn mạnh rằng bằng cách xây dựng các nhà máy chip mới ở bang Arizona, TSMC sẽ tránh được thuế quan của ông.

Ông chủ Nhà Trắng kêu gọi Canada và Mexico nên hành động tương tự như TSMC để tránh thuế quan. “Điều họ nên làm là xây dựng nhà máy sản xuất ô tô, mà thực ra là sản xuất tất cả mọi thứ, ở Mỹ. Khi đó, họ sẽ không bị áp thuế quan”, ông nói.

Trong khi đó, Mexico những ngày gần đây tuyên bố sẽ cử 10.000 binh sỹ tới biên giới giữa nước này với Mỹ để tăng cường chống buôn lậu chất cấm. Hôm thứ Năm, nước này dẫn độ 29 phần tử thuộc các tổ chức băng đảng ma túy về Mỹ.

Canada nhấn mạnh rằng lượng chất fentanyl vào Mỹ qua biên giới giữa nước này với Canada chỉ bằng một phần nhỏ so với lượng đến từ Mexico.

Theo dữ liệu từ Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ, có khoảng 21.148 pound fentanyl bị bắt giữ ở biên giới Tây Nam của nước này trong năm tài khóa 2024, so với chỉ 43 pound chất này bị bắt ở biên giới với Canada trong cùng kỳ.