Tổng thống Donald Trump ngày 15/4 yêu cầu các cơ quan chính phủ thực hiện một cuộc điều tra nhằm vào khoáng sản quan trọng nhập khẩu vào Mỹ. Cuộc điều tra này sẽ là cơ sở để chính quyền Trump áp đặt mức thuế quan mới với khoáng chất nhập khẩu.

Từ lâu, các nhà sản xuất, nhà tư vấn ngành và giới chuyên môn nhiều lần cảnh báo rằng Mỹ quá phụ thuộc vào Trung Quốc và các quốc gia khác về các loại khoáng sản đã qua chế biến.

Trong sắc lệnh điều ngày ngày 15/4, ông Trump yêu cầu Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick khởi động cuộc điều tra vì an ninh quốc gia theo Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962. Đây cũng là cơ sở pháp lý mà ông Trump sử dụng trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình để áp thuế 25% với nhôm và thép nhập khẩu vào Mỹ. Một cuộc điều tra tương tự với đồng nhập khẩu hồi tháng 2 và điều tra với được phẩm và con chip nhập khẩu sắp tới cũng viện dẫn luật này.

Theo sắc lệnh, các hoạt động thị trường với tất cả khoáng sản quan trọng, bao gồm coban, niken và 17 loại đất hiếm - sẽ được nghiên cứu để cân nhắc áp thuế quan. 

Hiện tại, Mỹ chỉ khai thác và chế biến một lượng nhỏ lithium, chỉ có một mỏ niken nhưng không có cơ sở chế biến niken, cũng không có mỏ hoặc cơ sở chế biến coban. Dù có nhiều mỏ đồng, nước này hiện chỉ có 2 cơ sở chế biến đồng và phụ thuộc vào đồng nhập khẩu.

“Sự phụ thuộc của Mỹ vào hàng nhập khẩu và sự dễ bị tổn thương của chuỗi cung ứng của chúng ta làm tăng nguy cơ với an ninh quốc gia, khả năng sẵn sàng về quân sự, sự ổn định giá cả, sự thịnh vượng và sức chống chịu của nền kinh tế”, ông Trump nêu rõ trong sắc lệnh.

Hồi đầu tháng này, Chính phủ Trung Quốc áp đặt hạn chế xuất khẩu đất hiếm - một động thái phản ứng với quyết định áp thuế đối ứng với hàng nhập khẩu vào Mỹ của ông Trump. Đất hiếm là một nhóm gồm 17 nguyên tố quan trọng được sử dụng trong lĩnh vực quân sự, ô tô điện, năng lượng và công nghiệp điện tử. Mỹ hiện chỉ có 1 mỏ đất hiếm và hầu hết nguồn cung đất hiếm của nước này đến từ Trung Quốc.

Những năm gần đây, các công ty khai khoáng Trung Quốc trên khắp thế giới đã cung ứng ra thị trường nhiều khoáng sản quan trọng với mức giá rẻ. Điều này khiến các bên liên quan trong ngành và nhà đầu tư tại Mỹ kêu gọi chính phủ có hành động để hỗ trợ các dự án trong nước.

Vào cuối tháng 3, ông Trump đã ký sắc lệnh hành pháp về việc tăng sản lượng các khoáng sản quan trọng - gồm uranium, đồng, kali, vàng, lithium, nickel và có thể thêm cả than... - tại nước này. Sắc lệnh này viện dẫn Đạo luật Sản xuất Quốc phòng (DPA).

Theo đó, ông Trump chỉ đạo các cơ quan liên quan phối hợp với Hội đồng Ưu thế Năng lượng Quốc gia (NEDC) tập hợp danh sách các dự án khoáng sản đang chờ duyệt và đẩy nhanh quá trình xem xét phê duyệt. Ông cũng chỉ đạo ông Doug Burgum - Bộ trưởng Nội vụ và cũng là người đứng đầu NEDC - ưu tiên các dự án khai khác khoáng sản quan trọng trên đất đai thuộc sở hữu của chính phủ hơn so với những hoạt động khác.

Trước đó, vào năm 2022, Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng viện dẫn DPA để tăng sản lượng một số khoáng sản quan trọng trong sản xuất pin như lithium, niken, than chì, coban, mangan...

Đạo luật DPA cho phép Lầu Năm Góc mua sắm thiết bị cần thiết cho quốc phòng, đảm bảo an ninh quốc gia. Việc ông Trump viện dẫn DPA về cơ bản đồng nghĩa với tuyên bố rằng việc phụ thuộc vào các quốc gia đối thủ về khoáng sản quan trọng là một mối đe dọa với an ninh quốc gia.