Ngày 20/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp về việc tăng sản lượng các khoáng sản quan trọng - gồm uranium, đồng, kali, vàng, lithium, nickel và có thể thêm cả than... - tại nước này.

Theo một quan chức Nhà Trắng, ông Trump đã chỉ đạo các cơ quan liên quan phối hợp với Hội đồng Ưu thế Năng lượng Quốc gia (NEDC) tập hợp danh sách các dự án khoáng sản đang chờ duyệt và đẩy nhanh quá trình xem xét phê duyệt.

Ông Trump cũng chỉ đạo ông Doug Burgum - Bộ trưởng Nội vụ và cũng là người đứng đầu NEDC - ưu tiên các dự án khai khác khoáng sản quan trọng trên đất đai thuộc sở hữu của chính phủ hơn so với những hoạt động khác.

Vị quan chức cho biết ông Burgum có quyền quyết định các loại khoáng sản khác được ưu tiên, như than, theo sắc lệnh này.

“Ông Trump viện dẫn Đạo luật Sản xuất Quốc phòng (DPA) làm cơ sở pháp lý để tăng sản lượng khoáng sản trong nước”, vị quan chức chia sẻ với hãng tin CNBC.

Vào năm 2022, Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng từng viện dẫn DPA để tăng sản lượng một số khoáng sản quan trọng trong sản xuất pin như lithium, niken, than chì, coban, mangan...

Đạo luật DPA cho phép Lầu Năm Góc mua sắm thiết bị cần thiết cho quốc phòng, đảm bảo an ninh quốc gia. Theo các nhà phân tích, việc ông Trump viện dẫn DPA về cơ bản đồng nghĩa với tuyên bố rằng việc phụ thuộc vào các quốc gia đối thủ về khoáng sản quan trọng là một mối đe dọa với an ninh quốc gia.

Theo sắc lệnh, Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Mỹ (DFC) - cơ quan trực thuộc Chính phủ Mỹ - sẽ cấp vốn cho các dự án khai thác khoáng sản mới và phối hợp với Bộ Quốc phòng Mỹ để phân bổ các loại khoáng sản quan trọng.

Sắc lệnh của ông Trump cũng yêu cầu các cơ quan liên bang thúc đẩy tăng sản lượng đồng và vàng tại Mỹ - dù cả hai đều không được phân loại là “khoáng sản quan trọng” bởi Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS).

“Mỹ từng là nước sản xuất lớn nhất về nhiều loại khoáng sản mang lại giá trị cao, nhưng các quy định quá ngặt nghèo đã làm xói mòn sản lượng khoáng sản của đất nước chúng ta”, ông Trump cho biết trong sắc lệnh.

Cũng trong ngày 20/3, ông Trump cho biết Mỹ sẽ sớm ký một thỏa thuận về khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên với Ukraine. Tháng trước, vị Tổng thống đã yêu cầu các cơ quan liên bang nghiên cứu về khả năng tăng thuế quan với kim loại đồng nhập khẩu vào Mỹ.

Theo số liệu từ USGS, hàng nhập khẩu chiếm 46% lượng kim loại đồng và 91% lượng kali tiêu thụ tại Mỹ. Kali là loại phân bón quan trọng sử dụng trong nông nghiệp. Trong khi đó, các nhà máy hạt nhân tại Mỹ nhập khẩu 99% lượng uranium cô đặc được sử dụng trong sản xuất nhiên liệu lò phản ứng - theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA).

Sắc lệnh tăng sản lượng khoáng sản của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh xung đột thương mại leo thang giữa Mỹ với Trung Quốc, Canada và các nước sản xuất khoáng sản lớn khác trên thế giới.

Lithium, nickel và các khoáng sản quan trọng khác là vật liệu chủ chốt trong sản xuất đồ điện tử, pin xe điện. Nhu cầu đối với các khoáng sản này được dự báo sẽ tăng mạnh trong những năm tới trong bối cảnh nhu cầu xe điện ngày càng tăng. 

Hiện tại, sản lượng lithium và nickel của Mỹ tương đối ít. Mỏ coban duy nhất của nước này đã đóng cửa vào năm ngoái do cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc. Mỹ có nhiều mỏ kim loại đồng nhưng chỉ có 2 cơ sở chế biến đồng thành ống, dây điện và các thành phẩm khác. Nước này hiện cũng chỉ có một mỏ đất hiếm.

Trong khi đó, Trung Quốc hiện là nhà sản xuất lớn nhất thế giới với nhiều loại khoáng sản quan trọng. Cuối năm ngoái, Bắc Kinh ban hành lệnh cấm xuất khẩu gali, germani và antimon sang Mỹ, khiến nhiều nhà sản xuất nước này chật vật tìm nguồn cung thay thế. Đây đều là những vật liệu quan trọng trong sản xuất con chip.