Chiều 8/11/2023 tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chủ trì cuộc họp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về một số nhiệm vụ, trọng tâm, cấp bách chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).

EC VẪN CHƯA GỠ THẺ VÀNG IUU

Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) đã đến Việt Nam thanh tra thực tế lần thứ tư (từ ngày 10/10 đến ngày 18/10/2023) về chống khai thai hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Tuy nhiên, kỳ vọng của toàn ngành thủy sản là được phía EC gỡ “thẻ vàng” vẫn chưa đạt được. Thông báo của phía EC sau chuyến thanh tra cho biết sẽ tiếp tục đến thanh tra lần thứ 5, vào khoảng tháng 5/2024.

Mặc dù phía EC chưa gỡ “thẻ vàng” cho hải sản Việt Nam, nhưng Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết trong đợt thanh tra vừa qua, Đoàn tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực chống khai thác IUU, đặc biệt là quyết tâm chính trị, sự quan tâm, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Đoàn Thanh tra của EC cũng đánh giá sự chuyển biến tích cực, đi đúng hướng và sự chỉ đạo rất sát sao từ Trung ương của Việt Nam. Đoàn cũng đồng tình với Việt Nam rằng việc chuyển từ nghề cá nhân dân sang nghề cá có trách nhiệm đã có sự chuyển biến tích cực.

Về khung pháp lý, Đoàn Thanh tra cơ bản thống nhất với dự thảo 2 nghị định sửa đổi, bổ sung đối với: Nghị định 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản và Nghị định số 42/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Tuy nhiên, vấn đề mẫu chốt kết quả tổ chức thực hiện trên thực tế tại địa phương đến nay vẫn còn hạn chế trong việc theo dõi, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá, xử phạt vi phạm khai thác IUU, chế tài xử lý đối với các doanh nghiệp gian lận chưa nghiêm khắc.

Đối với nguyên liệu nhập khẩu bằng tàu container (đối với loài cá cờ kiếm, cá ngừ vây ngực dài). Đoàn tiếp tục khuyến nghị Việt Nam cần phải có biện pháp xử lý nghiêm trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân tại địa phương không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao; các doanh nghiệp làm ăn phi pháp.

Đoàn cũng khuyến nghị các địa phương tập trung thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật thủy sản, đặc biệt quy định về thiết bị giám sát hành trình (VMS), đăng ký, cấp phép, đánh dấu tàu cá tạo sự chuyền biến trên thực tế; kiên quyết xử phạt triệt để các hành vi vi phạm khai thác IUU.

PHẢI XỬ LÝ DỨT ĐIỂM 100% VỤ VI PHẠM

Tại cuộc họp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất trước mắt tập trung vào các nhóm nhiệm vụ: Ngăn chặn, chấm dứt tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; khắc phục tình trạng tàu cá mất kết nối VMS khi đang hoạt động trên biển.

Theo đó, Lãnh đạo các tỉnh thành ven biển phải tiếp tục chỉ đạo sát sao, thường xuyên liên tục và đồng bộ các giải pháp thì Việt Nam mới có khả năng gỡ “thẻ vàng”. Các tỉnh có hệ thống kết nối với thiết bị VMS thì phải trực 24/24 để phát hiện sớm tàu vượt ranh giới, mất kết nối. Đặc biệt là thực hiện các biện pháp mạnh không để tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng sẽ khẩn trương đưa vào sử dụng Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử. Đồng thời, tiếp tục tổ chức các Đoàn công tác kiểm tra, đôn đốc và đề xuất biện pháp xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân còn thiếu trách nhiệm tại địa phương.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị Chính phủ tổ chức cuộc họp với các tỉnh, thành phố liên quan để thảo luận, quán triệt các giải pháp khắc phục triệt để hai nhóm nhiệm vụ nêu trên, hoàn thành trước ngày 30/4/2024 – thời điểm Đoàn của Ủy ban châu Âu sang Việt Nam thanh tra lần thứ 5.

Bộ cũng báo cáo với Phó Thủ tướng về tiến độ sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị định 26/2019/NĐ-CP, Nghị định 42/2019/NĐ-CP và Thông tư 23/2019/TT-BNN liên quan đến các vấn đề về: Kiểm soát nguyên liệu thủy sản nhập khẩu qua cảng biển Việt Nam bằng tàu container; quy định xử phạt hành vi vượt ranh giới cho phép trên biển được phát hiện qua hệ thống giám sát tàu cá và giải quyết vấn đề tàu cá "3 không" – không đăng ký, không giấy phép khai thác, không đăng kiểm.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai nghiêm túc các chỉ đạo của Thủ tướng tại Công điện ngày 4/11/2023. Phó Thủ tướng nhất trí với đề xuất tổ chức cuộc họp theo hình thức trực tuyến với các tỉnh, thành phố liên quan, để thống nhất những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách cần triển khai trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Văn phòng Chính phủ chuẩn bị kỹ lưỡng, thấu đáo, chi tiết nội dung hội nghị để sau hội nghị, phải có danh mục nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ, ngành, địa phương thực hiện để công tác chống IUU có chuyển biến thực chất, tất cả nhằm mục tiêu gỡ được thẻ vàng, vì thời gian đến đợt thanh tra thứ 5 của EC không còn nhiều.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tính toán kỹ lưỡng, khẩn trương hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản sửa đổi, bổ sung các Nghị định 26/2019/NĐ-CP, Nghị định 42/2019/NĐ-CP và Thông tư 23/2019/TT-BNN.

Phó Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh có tàu cá/ngư dân vi phạm chỉ đạo rà soát hồ sơ, điều tra, xử phạt dứt điểm 100% các trường hợp vi phạm. Các lực lượng chức năng các tỉnh, thành phố ven biển kiên quyết không cho tàu cá xuất bến nếu không tuân thủ quy định về VMS.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu người đứng đầu các địa phương phải phát huy tinh thần trách nhiệm, nỗ lực cao nhất để cùng Trung ương quyết tâm sớm gỡ cảnh báo "thẻ vàng", vì lợi ích của quốc gia, của dân tộc, đảm bảo lợi ích của người dân, phát triển ngành thủy sản bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế.