21:27 19/09/2012

Phòng chống tham nhũng: Vẫn kiến nghị nhiều, xử lý ít

Nguyên Sa

Công tác phòng chống tham nhũng vẫn được đánh giá chưa đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra

Tình hình tội phạm tham nhũng chưa có dấu hiệu giảm, vẫn diễn ra phức tạp - Ảnh: NH.
Tình hình tội phạm tham nhũng chưa có dấu hiệu giảm, vẫn diễn ra phức tạp - Ảnh: NH.
Phát hiện thì nhiều, xử lý lại ít, rồi kiến nghị cũng nhiều mà thu hồi lại chẳng đáng kể là băn khoăn được nêu ra tại nhiều phát biểu ở phiên thảo luận về công tác phòng chống tham nhũng năm 2012 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 19/9.

Tổng thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh cho biết, năm 2012, công tác phòng, chống tham nhũng được Chính phủ chỉ đạo sát sao, quyết liệt trên mọi phương diện, đã có bước tiến tích cực.

18 cá nhân và tập thể nộp lại quà tặng

Khá nhiều con số được nêu ra tại báo cáo của Chính phủ, như đã có 18 cá nhân và tập thể đã nộp lại quà tặng với số tiền 362 triệu đồng. 44 trường hợp người đứng đầu bị xử lý do thiếu trách nhiệm để xảy ra tham nhũng (giảm 34% so với cùng kỳ năm trước). Qua thanh tra phát hiện sai phạm, kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước 6.482 tỷ đồng, 1.291 ha đất (đã thu hồi được 141 tỷ đồng). Kiến nghị xử lý kỷ luật hành chính đối với 425 tập thể, 697 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 27 vụ, 35 người...

Cũng theo Chính phủ thì số vụ tham nhũng được khởi tố, điều tra, truy tố năm 2012 đều tăng hơn so với cùng kỳ năm trước. Lực lượng cảnh sát điều tra tội phạm đã thụ lý 551 vụ án, 1.277 bị can phạm tội về tham nhũng. Viện kiểm sát nhân dân đã thụ lý kiểm sát điều tra 225 vụ, 450 bị can về tham nhũng, (so với cùng kỳ năm trước tăng 42 vụ). Tòa án các cấp đã xét xử sơ thẩm 167 vụ, 338 bị cáo về các tội danh tham nhũng, trong đó tỷ lệ tội phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng chiếm 44,1% , số bị cáo được cho hưởng án treo, cải tạo không giam giữ chiếm 34,2%...

Chính phủ đánh giá, tuy đạt được kết quả tích cực nhưng nhìn chung công tác phòng chống tham nhũng chưa đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra là ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng. Tham nhũng vẫn còn nghiêm trọng, với những biểu hiện tinh vi, phức tạp, diễn ra ở nhiều lĩnh vực, nhiều cấp, nhiều ngành, gây bức xúc, bất bình trong xã hội; tiếp tục là thách thức lớn đối với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước.

Phát hiện và thu hồi chênh nhau 46 lần

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Phan Xuân Dũng “chất vấn” về con số kiến nghị thu hồi hơn 6000 tỷ đồng song thực tế chỉ được 141 tỷ đồng. Như vậy tỷ lệ phát hiện và thu hồi chênh nhau 46 lần, sao có sự chênh lớn vậy?

Phó tổng Thanh tra Trần Đức Lượng giải thích, việc thu hồi sau thanh tra rất khó khăn. Ví dụ ụ nổi của Vinalines sai phạm gần 500 tỷ đồng nhưng bảo thu thì chắc không nổi.

Ông Lượng cũng than rằng, việc hoàn trả vốn cho chủ sở hữu cũng rất khó khăn, vì doanh nghiệp nhà nước góp vốn đầu tư bất động sản mất luôn phần vốn ấy, rồi dùng tiền mua chứng khoán cũng thế nốt.

Vị quan chức ngành thanh tra phân tích, rất khó để chứng minh yếu tố vụ lợi – dấu hiệu tham nhũng. Ví dụ trong mua sắm tài sản, hỏi tại sao cứ mua cái cũ, không mua đồ mới, họ trả lời cái mới rất đắt nhưng ta hiểu ngầm là mua cái cũ rất khó định giá và rất dễ gửi giá. Nhưng chứng minh cái này rất khó.

Đã nói tham nhũng là nhất định phải rõ yếu tố vụ lợi rồi, vậy báo cáo nêu sai phạm hàng nghìn tỷ đồng thì có phải do tham nhũng không? Phó chủ tịch Uông Chu Lưu đặt câu hỏi.

Nhiều ý kiến khác cũng nói rằng, báo cáo còn chung chung, tham nhũng rất phức tạp, diễn biến ngày càng xấu đi nhưng giải pháp, hiệu quả chống tham nhũng đến đâu thì không rõ.

Hay thực trạng là kiến nghị nhiều, thu hồi ít thì năm 2012 cũng tương tự các năm trước. Cứ nêu lên rồi đặt câu hỏi nhưng không ai trả lời, năm sau lại lặp lại thì tình hình khó xoay chuyển.
 
Yêu cầu của nhiều ý kiến là cần nêu năm 2012 có gì đặc trưng, và giải pháp đột phá là gì để năm 2013 khắc phục được yếu kém.
 
Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng cũng nhấn mạnh rằng, từ yếu kém phát hiện nhiều nhưng xử lý cần đánh giá nguyên nhân chưa kiên quyết chưa làm đến nơi đến chốn, còn cả nể, còn dĩ hòa vi quý. Có nêu thẳng mới đưa được giải pháp đột phá. Nên chọn 1 giải pháp, một điểm để làm, làm kiên quyết, đến nơi đến chốn, không cần làm nhiều, ông Dũng đề nghị.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước quan ngại tham nhũng trong công tác cán bộ, nhất là tuyển đầu vào “mà dư luận không thực sự yên tâm vì rất nhiều phong bì ở đây”. Tôi vẫn cảm nhận đây là khâu yếu mà dư luận trong ngoài Đảng, trong cán bộ cũng cảm nhận có nhiều tiêu cực ở đây nhưng chưa phát hiện được, rất đáng lo, ông nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu kiến nghị chọn một khâu đột phá cho 2013, đó là trách nhiệm người đứng đầu. Ví dụ 22 bộ trưởng, 63 chủ tịch tỉnh nếu để xảy ra tham nhũng ở đơn vị mình phải nhận trách nhiệm.