Phụ nữ bảo vệ rừng vẫn thiệt thòi trong chi trả dịch vụ môi trường rừng

Trong 2 ngày 5-6/10/2023, tại thành phố Quy Nhơn (Bình Định), Cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định và Ban Quản lý Dự án Lâm nghiệp, phối hợp với Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ thay mặt cho Bộ Phát triển Hợp tác Kinh tế của Đức (BMZ) phối hợp tổ chức Diễn đàn về "Thúc đẩy bình đẳng giới cho phát triển lâm nghiệp bền vững”.

PHỤ NỮ CÓ VAI TRÒ QUAN TRỌNG TRONG BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RỪNG

Diễn đàn không chỉ giúp tăng cường hiểu biết về bình đẳng giới trong ngành lâm nghiệp cho các bên liên quan, mà còn tạo cơ hội kết nối và thúc đẩy sự hợp tác trong thực hiện các mục tiêu chung, đồng nhất trí cho rằng việc trao quyền cho phụ nữ là một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành lâm nghiệp.

Ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, cho biết với vai trò là một lĩnh vực quan trọng của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chiến lược Phát triển lâm nghiệp Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2025, Việt Nam đã đặt mục tiêu xây dựng ngành lâm nghiệp thực sự trở thành một ngành kinh tế - kỹ thuật; thiết lập, quản lý, bảo vệ và sử dụng bền vững rừng và diện tích đất được quy hoạch cho lâm nghiệp.

Trong Chiến lược ngành lâm nghiệp cũng nhấn mạnh việc bảo đảm sự tham gia rộng rãi, bình đẳng của các thành phần kinh tế vào các hoạt động lâm nghiệp. Luật Lâm nghiệp năm 2017 cũng quy định rõ việc bảo đảm không phân biệt đối xử về tôn giáo, tín ngưỡng và giới trong giao rừng, cho thuê rừng.

Theo ông Bảo, cả nước hiện có, diện tích 14,74 triệu ha rừng, trong đó rừng tự nhiên chiếm 10,17 triệu ha, rừng sản xuất 4,57 triệu ha. Với độ che phủ 42,02% tổng diện tích của đất nước, rừng Việt Nam đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thực hiện các chức năng về kinh tế, xã hội, môi trường và an ninh quốc phòng. Rừng còn là bể chứa carbon tự nhiên, góp phần thực hiện mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam vào năm 2050.

Hiện cả nước Việt Nam có khoảng 25 triệu người dân sống phụ thuộc vào rừng, trong đó có đa phần là người dân miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng còn nhiều khó khăn. Đây cũng là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng dân tộc với những đặc điểm văn hoá, xã hội, truyền thống khác nhau.  

Ông Santiago Alonso Rodriguez, Trưởng phòng hợp tác, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam cho rằng: Chúng ta cần sự đóng góp mạnh mẽ của phụ nữ, nhưng đôi khi tiềm năng này chưa được khai thác đầy đủ trong ngành lâm nghiệp Việt Nam. Bình đẳng giới không chỉ đơn thuần là vấn đề công bằng xã hội mà còn là yếu tố quan trọng đảm bảo sự tồn tại lâu dài và thành công của ngành lâm nghiệp.

"Bằng cách tích cực thu hút sự tham gia phụ nữ và nam giới từ các tầng lớp xã hội khác nhau vào công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, chúng ta nhận thấy rằng họ tạo nên sự đa dạng về vai trò, nhu cầu và kinh nghiệm trong ngành này. Nhìn nhận và hài hòa được những khác biệt này có thể dẫn đến những quá trình ra quyết định hiệu quả và bao trùm hơn, đồng thời đảm bảo rằng các thực hành lâm nghiệp được thực hiện một cách bền vững", ông Santiago Alonso Rodriguez nêu quan điểm. 

BÌNH ĐẲNG GIỚI GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP BỀN VỮNG

Một nghiên cứu do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và GIZ phối hợp với Viện Lâm nghiệp Châu Âu phối hợp thực hiện vào năm 2023, cho thấy rằng phụ nữ trong ngành lâm nghiệp thường ít có khả năng tiếp cận đối với các cơ hội đào tạo về chuyên môn và kỹ thuật. 

Báo cáo được chuyên gia trình bày tại Diễn đàn đã chỉ ra rằng thu nhập của phụ nữ thường thấp hơn nam giới và khoảng cách lương theo giới trong ngành lâm nghiệp lớn hơn đáng kể so với các ngành kinh tế và công nghiệp khác tại Việt Nam.

Phụ nữ vẫn bị thiệt thòi do bất bình đẳng giới trong tiếp cận các lợi ích từ các chính sách và dịch vụ, có thể thấy điều này ở sự chênh lệch giữa nam và nữ về tỷ lệ đăng ký tham gia và nhận tiền phân bổ từ nguồn thu Dịch vụ Môi trường Rừng (PFES). Trong lĩnh vực sản xuất đồ gỗ, nhiều doanh nghiệp sử dụng lao động nữ, công việc vất vả không kém nam giới, nhưng trả lương và chế độ bảo hiểm xã hội vẫn chưa hợp lý.

Sự bất bình đẳng không chỉ gây thiệt thòi đối với nữ, mà các thách thức liên quan đến bình đẳng giới cũng tồn tại đối với nam giới trong ngành lâm nghiệp. Một số công việc trong ngành này thường do lao động nam đảm nhiệm, chẳng hạn như các nhiệm vụ đòi hỏi nhiều sức lực.

Tuy nhiên, do những công việc như vậy thường theo vụ việc hoặc mùa vụ, những người đàn ông này thường làm việc không có hợp đồng lao động, do đó không có sự bảo vệ của bất kỳ lưới an sinh xã hội nào. Tình trạng này khiến họ trở nên dễ bị tổn thương hơn phụ nữ vì phụ nữ thường có cơ hội đảm nhiệm các công việc hành chính với hợp đồng lao động ổn định.

Các đại biểu tham gia Diễn đàn cũng thảo luận để đề xuất các khuyến nghị về tăng cường bình đẳng giới nhằm thúc đẩy phát triển lâm nghiệp bền vững.

Chia sẻ kinh nghiệm với Diễn đàn về lồng ghép giới trong công tác tác bảo vệ, phát triển rừng tại cơ sở, bà Hoàng Lạc Tú Minh, Kế toán trưởng, Công ty Lâm nghiệp Quy Nhơn, khuyến nghị: “Lồng ghép giới và công bằng giới cần thực hiện thông qua nâng cao nhận thức về giới, xóa bỏ định kiến giới, không phân biệt đối xử. Đặc biệt là cần tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, đánh giá việc tuân thủ pháp luật về bình đẳng giới trong lãnh đạo và quản lý cán bộ.”

Ngày 6/10, tất cả các đại biểu sẽ tham gia một chuyến đi thực địa nhằm tìm hiểu sâu sắc hơn về các thực tiễn hiệu quả nhất trong thúc đẩy bình đẳng giới bao gồm việc lồng ghép giới vào các kế hoạch và chiến lược phát triển lâm nghiệp nhằm đóng góp vào việc đảm bảo bình đẳng giới và công bằng xã hội  thông qua thực tiễn điển hình của Công ty lâm nghiệp Quy Nhơn. Một điểm đến khác trong chuyến đi là Công ty Dịch vụ cây trồng Nguyễn Hạnh - một doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ.