Có thể coi chiếc xe ngựa của công chúa Lọ Lem trong cổ tích là ý tưởng coach-build đầu tiên được tạo nên nhờ phép thuật. Ở thế kỷ 21, Rolls-Royce theo đuổi con đường độc đạo mê hoặc khách hàng biến mọi giấc mơ của họ thành hiện thực, tạo ra những siêu xe huyền thoại, chỉ có điều, chúng không biến mất sau nửa đêm.

TỪ NGHỆ THUẬT SUÝT THẤT TRUYỀN...

Từ “coach-builder” trong tiếng Anh được hiểu là nghệ nhân chuyên chế tác khung vỏ cho các loại xe, tương truyền bắt nguồn từ nhu cầu của tầng lớp vương quyền khi tham gia vũ hội hóa trang hay dạ tiệc. Bên cạnh vẻ ngoài lộng lẫy, họ muốn xuất hiện trong những cỗ xe ngựa đẹp và độc đáo nhất. Và thế là một nhóm những người thợ thủ công chế tác cỗ xe – “coach-builder” cũng như khái niệm “coach-build” được khai sinh.

Hầu hết các cỗ xe siêu sang của ngành ô tô trước Thế Chiến thứ II đều không bao gồm phần vỏ để các chủ nhân sau đó sẽ thuê các nghệ nhân độc lập như Chapron, Labourdette, Franay, Saoutchik, Figoni et Falaschi hay Pennock thiết kế và thực hiện phần vỏ theo ý mình. Chế tác xe theo triết lý coach-build là nấc thăng hoa đắt giá nhất của Bespoke, bởi hiệu ứng cuối cùng đạt độ độc đáo và hiếm có hơn cả. Quá trình uỷ quyền không chỉ đắt đỏ về mặt chi phí mà còn cả chất xám, thời gian và năng lượng. Việc chủ sở hữu uỷ quyền một tác phẩm coach-build không chỉ có ý nghĩa ở mặt thành công cá nhân, mà còn là nối tiếp tiền nhân sáng tạo ra những kỳ quan độc đáo mà nhiều năm sau thế giới vẫn được ngắm nhìn và truyền cảm hứng.

Coach-build đồng nghĩa với một thời hoàng kim của sự sáng tạo. Ví dụ như chiếc Mors Landau Tour Coach-Build của gia tộc Rothschild năm 1904 đến nay vẫn được ca ngợi, hay chiếc Coach-build Argyll 1913 có mui nhỏ và khoang khách lớn, đi cùng hệ thống phanh 4 bánh, nghe có vẻ quen thuộc bây giờ nhưng là công nghệ tiên phong thời đó. Một vị Vua Ấn Độ giai đoạn này còn uỷ quyền một đôi xe coach-build hình thiên nga.

Việc chế tạo khuôn và máy ép cho phần khung một chiếc xe hơi rất đắt đỏ, ví dụ khuôn đúc một chiếc cánh cửa có thể lên đến 40.000 đô la, khiến các nhà sản xuất phải tìm cách giảm giá bằng cách sản xuất hàng loạt hoặc chọn vật liệu có giá thành khuôn đúc thấp hơn. Sự ra đời của kiến trúc Unibody – tức khung xương sàn xe và vỏ xe được đúc sẵn thành một khối đã làm cho giá thành sản xuất khung xe giảm hơn nữa. Tất nhiên là độ rập khuôn nhân bản thì càng được nâng cao và độ sáng tạo càng bị thu hẹp. Nhiều nghệ nhân coach-builder đã thất nghiệp, xưởng phải đóng hoặc tiến hoá thành một bộ phận trong một nhà máy nào đó.

Khi Phantom ra đời năm 1925, thiết kế này tiếp tục trở thành đất diễn cho các nhà coach-builder lẫy lừng thời đó. Vì Phantom vốn là dòng xe của các yếu nhân, hợp với các chuyến công du, giao tế, nghi thức, việc cá nhân hoá để tạo bản sắc riêng là vô cùng quan trọng. Ví dụ như phiên bản The Star of India - Phantom II uỷ quyền bởi Maharaja của Rajkot ở Ấn Độ năm 1934 chế tác bởi Coachbuilder Anh Quốc Thrupp & Maberly với màu sơn Nghệ Tây/Thổ Hoàng phục vụ cho thói quen đi săn ở vùng hoang dã của vị yếu nhân này đã trở thành một trong những kiệt tác nổi tiếng trong lịch sử.

... ĐẾN DU THUYỀN XA HOA

Lấy cảm hứng từ du thuyền J-Class, chiếc xe Rolls Royce Boat Tail 2021 được sáng tạo để tôn vinh cuộc đời gắn liền với những chuyến phiêu lưu biển cả của chủ nhân kín tiếng. Xe được truyền cảm hứng từ Rolls-Royce Boat Tail 1932. Các nghệ nhân tái hiện sắc xanh của vùng biển ông yêu thích, cùng với hiệu ứng nhũ pha lê, quyến rũ trong nắng vùng duyên hải và có chiều sâu khi chạy dưới bóng râm của các tầng cây.

Những đường vuốt mượt mà là kết quả của nhiều nghệ nhân cùng phối hợp để dồn toàn tâm trí cho một sáng tạo khung thủ công đỉnh cao trước khi các lớp sơn được đưa lên. Phần Caligo Legno hở hiện đại, làm nổi bật lớp sơn màu xanh lam mềm mại, gợi nhớ đến hình thức đúc thân tàu bằng gỗ, nơi mà các vật liệu được hoà hợp một cách khéo léo và đối xứng hoàn hảo.

Nhôm được xử lý qua các máy ép và khuôn đúc thành từng bộ phận, sau đó toàn bộ khung với tầng tầng lớp lớp chống đỡ nhau sẽ được 4 kĩ thuật viên bậc thầy cùng thực hiện hàn một lúc. Bốn người như thế một người, từng thao tác phải khớp với nhau. Nếu có bất kỳ ai nhanh hoặc chậm hơn người còn lại, khung nhôm sẽ bị lệch hoặc biến dạng. Công đoạn chế tác này cực kì khó khăn và đòi hỏi tay nghề cao, sự phối hợp nhạy bén.

Sở dĩ Rolls Royce thiết kế “Architecture of Luxury” cầu kỳ như vậy là để mang lại lợi ích lớn hơn cho khách hàng đó là khung xe sẽ dễ dàng linh hoạt hơn nhiều khi thực hiện tùy biến, cá nhân hoá hoặc coach-build lại từ đầu. Kiến trúc này đã được áp dụng lên Phantom VIII, Cullinan, New Ghost 2020 và mới nhất là trên kiệt tác Coach-build Boat Tail vừa ra mắt. Kết quả là một Rolls-Royce Boat Tail với dáng thân tinh tế, không bị gián đoạn cùng với độ uốn cong đầy ấn tượng, tính liền khối về quy mô, tất cả được tạo thành từ một bề mặt dường như vô tận.  

Khoang nội thất của xe cũng có hai tông màu xanh phù hợp với ngoại thất bọc các phần ghế ngồi và vô lăng. Bảng điều khiển có lớp hoàn thiện bề mặt độc đáo có tên gọi theo thuật ngữ là Guilloche. Đây là họa tiết được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực chế tạo đồ trang sức và đồng hồ Thụy Sỹ cao cấp.

Điểm độc đáo khác lạ nhất nằm ở phần đuôi xe được vát nhọn trông như du thuyền, trên đó, phần nắp cốp cũng chính là chi tiết độc đáo nhất, chính là hai cánh cửa, có thể mở ngược về phía trục ở giữa giúp chứa một số vật dụng như bộ ly, bát đĩa cũng như rượu champagne để có thể phục vụ cho một buổi picnic. Thậm chí, hai phần cốp này còn được trang bị hai chiếc bàn nhỏ cùng một chiếc ô cỡ lớn để có thể tạo nên buổi dã ngoại thú vị với những trang thiết bị cao cấp.

Qua một nút nhấn, phần mui từ từ hé mở với “hiệu ứng cánh bướm”, để lộ buồng tiếp khách – Hosting suite mời gọi với một cây dù lạ mắt, thiết kế chưa từng thấy trong thế giới ô tô. Chuyển động này được lấy cảm hứng từ ý tưởng dầm Console (giá đỡ khung xe) mà kiến trúc sư nổi tiếng Santiago Calatrava đi tiên phong khám phá.

Khi chủ xe mở “Hosting Suite”, hai bên bàn cocktail được thiết kế mở ra theo chuyển động xoay vòng một cách trang nhã, bên dưới là hai chiếc ghế đẩu tối giản và hiện đại, chế tác bởi nhà sản xuất đồ nội thất Ý Promemoria. Chiếc dù che nắng độc đáo có thể dùng trong những ngày thời tiết đẹp, chủ nhân cùng bạn đồng hành dừng chân tận hưởng một ly champagne bên vùng biển thanh bình. Chi tiết tán dù đẹp đẽ và hóm hỉnh này được mở ngược theo chuyển động ống lồng, đảm bảo trải nghiệm dễ dàng và tiện lợi. Phần tủ lạnh đôi chứa champagne Armand de Brignac ưa thích của vị chủ nhân. Các chai rượu có thể được làm lạnh nhanh chóng đến chính xác 6 độ, nhiệt độ phục vụ tối ưu của loại rượu cổ điển yêu thích này.

Hãng xe siêu sang mất 4 năm qua hợp tác cùng 3 vị khách hàng đặc biệt của mình để "cá nhân hoá" phiên bản Rolls-Royce Boat Tail có giá lên tới 28 triệu USD (gần 650 tỉ đồng). Song giá trị mà một tác phẩm Coach-build đem lại không nên chỉ quy ở giá bán, mà đáng quý nhất là những ý tưởng có một không hai khiến mọi người phải trầm trồ. Những tác phẩm Coach-Build đều là hành trình nỗ lực hiện thực hoá trí tưởng tượng của chủ nhân trong những giá trị vượt thời gian, cộng hưởng sức sáng tạo với các nghệ nhân xuất chúng của thời đại đó, trở thành di sản văn minh hơn là một phương tiện di chuyển đơn thuần.