Shinkansen, biểu tượng nửa thế kỷ Nhật Bản

Cách đây đúng 51 năm, hai chuyến tàu cao tốc Shinkansen đầu tiên nối Tokyo và Osaka, hai trung tâm kinh tế lớn nhất của Nhật, đã được khởi động.

Hàng trăm người đã chờ đợi qua đêm để được chứng kiến thời khắc lịch sử khi hai chuyến Shinkansen cập bến cuối cùng. Thời gian di chuyển giữa hai thành phố được giảm từ 7 xuống 4 tiếng.

Biểu tượng…

Suốt lịch sử hoạt động hơn nửa thế kỷ qua, Shinkansen không có bất kỳ tai nạn vào, thời gian trễ chuyến trung bình chỉ khoảng 36 giây, trong khi đã vận chuyển hơn 10 tỷ lượt hành khách.

Những chiếc tàu cao tốc Shinkansen đã nhanh chóng trở thành biểu tượng cho sự chuyển mình của Nhật thời hậu thế chiến. Shinkansen đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, giao lưu văn hóa, xã hội Nhật và cũng trở thành một biểu tương của công nghệ Nhật Bản.

Sau nửa thế kỷ, Shinkansen với tốc độ trung bình 270 km/giờ đã không còn là con tàu có tốc độ cao nhất thế giới, bởi giờ đây tàu TGV của Pháp và tàu ICE của Đức chạy nhanh hơn, nhưng nó vẫn khiến thế giới phải kính nể. Công nghệ tàu siêu tốc của Nhật đã được xuất khẩu sang Đài Loan, Trung Quốc, Anh và nhiều nước/vùng lãnh thổ khác.

Các nhà khoa học Nhật không ngừng phát triển Shinkansen lên những trình độ công nghệ mới. Ở thời điểm Tokyo chuẩn bị tổ chức Olympic 2020, các nhà khoa học đang gấp rút để đưa vào vận hành loại tàu siêu tốc nhanh nhất thế giới, tốc độ cao nhất có thể lên đến 505 km/giờ.

Không chỉ dừng lại ở đó, giới khoa học Nhật hy vọng đến năm 2045 thời gian di chuyển giữa Osaka và Tokyo chỉ còn lại 1 tiếng, từ con số 2,5 tiếng hiện nay.

…và những tác động

Shinkansen mang lại những lợi ích kinh tế cực lớn cho nước Nhật. Thành phố Saku ở tỉnh Nagano, phía Tây của Tokyo đã “lột xác” sau khi có Shinkansen. Năm 1997, tuyến Shinkansen đến thành phố Saku được hoàn tất.

15 năm sau đó, số liệu của Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật cho thấy dân số của thành phố tăng thêm 7,2%, số lượng người đến thành phố tăng 70% còn doanh thu thuế tăng đến 123 lần.

Hơn 400 doanh nghiệp đã mở thêm trụ sở để kinh doanh tại thành phố này, mang theo đó là hàng trăm ngàn việc làm cũng như khách du lịch những năm sau đó.

Hay như trường hợp tỉnh Kagoshima ở phía Nam nước Nhật. Khi tuyến Shinkansen được nối đến trung tâm tỉnh hoàn thành vào tháng 3/2011 thì chỉ chưa đầy hai năm sau đó, doanh thu thuế của tỉnh đã tăng thêm 460 triệu USD, còn số lượng khách du lịch tăng liên tục hơn 20%/năm cho đến hiện tại.

Thành phố Nagasaki ở phía Nam nước Nhật cũng đã phát triển ngoạn mục nhờ có Shinkansen.

10 năm sau khi tuyến Shinkansen nối Nagasaki với các thành phố lớn khác của Nhật được hoàn thành, ước tính khoảng 10 nghìn người đã chuyển đến sống ở Nagasaki, và giá trị kinh tế mà Shinkansen mang lại cho thành phố ước tính khoảng 1,19 nghìn tỷ Yên.

Tương lai

Shinkansen hiện được coi là phương tiện giao thông đứng đầu thế giới về sự an toàn, đúng giờ và hiệu quả. Đối với các tuyến đường dài trên 400 km đến dưới 800 km, tỷ lệ hành khách sử dụng Shinkansen lên đến mức từ 50% đến gần 80%, cao nhất trên thế giới.

Shinkansen có một hệ thống kiểm soát tự động (ATC) hoạt động hiệu quả. Năm 2003, một nhân viên lái tàu đã ngủ gật trong khi đang vận hành chiếc Shinkansen chạy với vận tốc 275 km/giờ, chở 800 hành khách, tuy nhiên con tàu này đã tự động dừng lại ở ga Okayama.

Shinkansen cũng nổi tiếng thế giới với sự đúng giờ. Thống kê cho thấy với hơn 200 nghìn chuyến Shinkansen trên tuyến Tokaido mỗi năm, tỷ lệ Shinkansen đến bến không sai một giây nào lên đến 96,1%.

Hiện tại, các tuyến Shinkansen đã được mở đến phần lớn các thành phố lớn, trung tâm đô thị của Nhật. Hay nói cách khác, Shinkansen đã phát triển đến mức độ bão hòa.

Hơn nữa, hàng không giá rẻ đang ngày một phát triển bùng nổ. Với các khoảng cách từ trên 800 km, trong hai thập niên vừa qua, hàng không đã lấy đi rất nhiều khách hàng của Shinkansen.

Theo nhiều dự báo, tương lai của Shinkansen, do vậy, sẽ chủ yếu phụ thuộc vào đổi mới công nghệ, giảm thời gian đi lại nhưng vẫn phải đảm bảo ở mức chi phí phù hợp cho người dân.