Tidal được coi là dịch vụ truyền dẫn nhạc số chất lượng cao tốt nhất và được ưa chuộng nhất hiện nay Cuối năm 2015, khi album 25 của nữ ca sĩ Anh quốc Adele chính thức phát hành, bên cạnh việc thiết lập một loạt kỷ lục về doanh thu, nó còn được nhiều tờ báo lớn tôn vinh và coi như liều thuốc “tăng lực” kịp thời cho thị trường âm nhạc truyền thống đang ngày càng ảm đạm. Với 15 triệu bản bán ra trên toàn cầu sau đúng một tháng ra mắt, album này đã buộc công chúng chịu đứng dậy ra cửa hàng, mua các định dạng lưu trữ vật lý (CD và LP) thay vì ngồi nhà download hoặc thưởng thức từ các dịch vụ streaming (truyền dẫn) online đang bùng nổ nhanh chóng. Nói rộng ra, nó khiến lớp thính giả trẻ tuổi cảm thấy hào hứng hơn với việc thực sự sở hữu một sản phẩm âm nhạc, thứ mà họ đang dần lãng quên hoặc chưa hề biết tới – kể từ khi định dạng nhạc nén MP3 và kênh youtube.com xuất hiện.  Có một điều lạ lùng đã xảy ra trong năm 2016 này. Tính từ đầu năm 2015 tới nay, doanh số đĩa CD tiêu thụ trên toàn cầu đã sụt giảm đến 31,5% và không có dấu hiệu tăng trở lại, trong khi đó, ngạc nhiên thay, lượng đĩa than (LP hoặc vinyl) bán ra vẫn tiếp tục nhích dần lên và cho tới những tháng cuối năm 2016 đã đạt doanh thu cao hơn so với nhạc số chất lượng cao (HD) bán theo kiểu download từ các cửa hàng online, thậm chí đạt tới mức cao nhất trong vòng 20 năm trở lại đây. Một phần nguyên nhân do xu hướng tặng quà mùa lễ hội, phần khác cũng cho thấy trào lưu nghe đĩa than đang có dấu hiệu hồi sinh. Còn để giải thích cho lý do sụt giảm bất ngờ của trào lưu download nhạc HD, ai cũng thấy ngay, đó là sự bùng nổ của các dịch vụ truyền dẫn nhạc số chất lượng cao, mà khởi điểm của nó đã bắt đầu từ năm 2015.

Ngay cả các thiết bị chơi nhạc cầm tay cũng có thể mang đến âm thanh hi-fi 

Doanh số của đĩa than (vinyl, LP) bất ngờ tăng nhẹ trở lại 

Vậy truyền dẫn (streaming) nhạc số chất lượng cao là gì? Về lý thuyết, nó không khác gì các dịch vụ nghe nhạc trực tuyến mà chúng ta vẫn quen sử dụng, như Apple Music, Google Music, SoundCloud, Deezer, Spotify, JUKE… Tuy nhiên, các thương hiệu này lại chỉ mang đến thứ âm nhạc chất lượng thấp vì đã bị giảm dung lượng còn khoảng một phần ba tới một nửa so với ban đầu. Trong khi đó, các dịch vụ truyền dẫn nhạc số chất lượng cao đảm bảo mang đến cho khách hàng thứ âm thanh đúng chuẩn CD ở độ phân giải 16bit/44,1 kHz. Và “truyền dẫn trực tuyến” đồng nghĩa với việc người sử dụng không thực sự bỏ tiền ra mua bất kỳ một album hay thậm chí một ca khúc nào, chỉ cần bỏ ra một khoản phí sử dụng dịch vụ hàng tháng là có thể nghe nhạc mọi nơi, mọi lúc, miễn là truy cập được internet. Cộng thêm sự phát triển vượt bậc của ngành sản xuất thiết bị audio, kết nối máy tính hoặc smartphone, máy tính bảng với bộ dàn âm thanh để thưởng thức thứ âm thanh có chất lượng tốt nhất chỉ là việc hết sức đơn giản. Khi đó, không chỉ nhu cầu mua đĩa CD, kể cả việc download và lưu trữ các album nhạc trong ổ cứng cũng sẽ dần biến mất.  Nếu như trong năm 2015, Tidal (sở hữu bởi vợ chồng ca sĩ nổi tiếng Jay-Z và Beyoncé) vẫn là bá chủ trong phân khúc truyền dẫn nhạc số chất lượng cao thì đến giờ, hãng này cũng đã phải chia lại thị trường cho nhiều đối thủ hùng mạnh như Qobuz, HDtracks, HighResAudio và sắp tới có thể xuất hiện thêm nhiều cái tên khác như Linn Records, Society Of Sound. Bên cạnh đó, việc Apple đang ráo riết đàm phán để mua lại Tidal cho thấy “ông lớn” của ngành công nghệ đã thực sự quan tâm tới thị trường còn mới mẻ này. Bởi trên thực tế, không chỉ dân audiophile mới quan tâm tới chất lượng âm thanh, cùng với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, giờ đây, những bộ dàn di động cỡ nhỏ, giá mềm cũng có thể chơi nhạc hay như dàn hi-fi, chính vì thế, ngay cả những người bình thường cũng có nhu cầu được nghe thứ âm nhạc hay hơn, chính xác hơn. 

Chắc chắn nhạc số chất lượng cao sẽ thay thế CD trong một tương lai không xa

Nhiều thiết bị âm thanh hiện đại không chỉ chơi nhạc số mà còn hỗ trợ trực tiếp
các dịch vụ truyền dẫn nhạc số chất lượng cao hàng đầu

Hầu hết chuyên gia công nghệ đều đã xác nhận đây chính là xu hướng phát triển tất yếu của thị trường âm nhạc. Dĩ nhiên, rất nhiều nghệ sĩ tên tuổi không thích điều này. Trong năm 2015, Taylor Swift đã gỡ hết album nhạc của mình khỏi Spotify do không đạt được các thỏa thuận về doanh thu. Cô muốn người nghe phải trả tiền cho từng ca khúc họ nghe thay vì đóng phí hoạt động hàng tháng, bởi “âm nhạc là nghệ thuật, và nghệ thuật thường quan trọng và hiếm hoi. Mà những thứ quan trọng và hiếm hoi thường có giá trị cao. Phải trả tiền để sở hữu những thứ có giá trị cao. Âm nhạc không nên là đồ miễn phí…” Cũng như vậy, album 25 của Adele khi mới ra mắt đã không hề hiện diện trên bất kỳ dịch vụ truyền dẫn nhạc số chất lượng cao nào – đó cũng là một lý do quan trọng để bản CD đạt mức tiêu thụ khủng khiếp đến vậy. Và rất nhiều ca sĩ, ban nhóm nổi tiếng khác cũng chỉ phát hành bản CD, LP, cùng lắm là bán file nhạc nén trên iTunes, amazon.com, bán album ở các định dạng HD trên các website uy tín, thay vì sẵn lòng hợp tác với những Spotify, Tidal hay Pandora. Tuy nhiên, rất nhiều nghệ sĩ trẻ, ít danh tiếng, đang theo đuổi những dòng nhạc kén chọn người nghe như blues, jazz, cổ điển, world music… hoặc đến từ các quốc gia ngoài Mỹ, Canada và Anh quốc lại coi các dịch vụ này như một cơ hội lý tưởng để tiếp cận công chúng hay lọt vào mắt xanh của các nhà sản xuất âm nhạc, các hãng ghi âm lớn. Với họ, ra đĩa CD thường không hiệu quả, chưa kể đến chi phí đắt đỏ, nên youtube và các kênh truyền dẫn nhạc số chất lượng cao luôn là lựa chọn hàng đầu. Rapper người Hàn Quốc PSY hay nhóm song tấu The Piano Guys là những ví dụ điển hình nhất về việc đi từ vô danh tới đỉnh cao danh vọng nhờ những bài “hit” được ưa chuộng trên mạng xã hội youtube. 

Công chúa nhạc đồng quê một thuở Taylor Swift là đại diện tiêu biểu nhất cho
các nghệ sĩ chống lại xu hướng trả phí dịch vụ và nghe nhạc “không giới hạn”

Nhưng cũng nhờ các dịch vụ này mà người ta có thể tìm nghe được những bản ghi cũ,
hiếm có với chất lượng thực sự tốt

Nhìn vào mức sụt giảm của doanh số CD cũng như tăng trưởng của âm nhạc trực tuyến theo từng năm, có thể thấy thị trường âm nhạc thế giới đang trong bước chuyển mình sang một giai đoạn mới. Tiện lợi hơn và chi phí thấp hơn cho người mua, đồng thời, nó cũng đặt các nghệ sĩ vào một thử thách cam go hơn: hoặc phải thật xuất sắc để trở nên nổi bật, hoặc mãi mãi vô danh. Bên cạnh đó, các hãng ghi âm và các nhà phát hành CD cũng  phải đối mặt với nguy cơ thua lỗ nếu không liên tục tìm ra những album độc đáo, ăn khách như 1989 hay 25. Các dịch vụ truyền dẫn nhạc số trực tuyến khiến thị trường trở nên khốc liệt và mất cân bằng nhưng đó là sự phát triển tất yếu, không thể ngăn cản nổi… Và cuối cùng, không phải Beyoncé, không phải Adele, Taylor Swift hay bất cứ nghệ sĩ đương đại nào có số lượng CD bán chạy nhất năm nay. Mà là nhạc sĩ cổ điển thiên tài Mozart. Bộ boxset Mozart toàn tập bao gồm 225 CD (cũng là boxset CD lớn nhất thế giới tính đến thời điểm hiện tại) với sự tham gia biểu diễn của khoảng 600 nghệ sĩ solo tên tuổi và hơn 60 dàn nhạc lớn trên toàn cầu là món quà quý giá dành cho người yêu nhạc, được hợp tác sản xuất bởi 2 hãng ghi âm lớn là Decca và Deustche Gramophon. Chỉ trong 5 tuần, đã có 1,25 triệu CD đến tay người mua, hầu hết là những nhà sưu tập CD có tên tuổi.

Thậm chí, các hãng sản xuất thiết bị âm thanh cũng sở hữu dịch vụ cung cấp nhạc số chất lượng cao,
như Linn hay Bowers & Wilkins

Bìa ngoài của bộ album Mozart toàn tập với tổng cộng 225 CD

Trong 6 tháng đầu năm 2016, doanh thu từ các dịch vụ âm nhạc trực tuyến ở Mỹ đã đạt con số 1,01 tỷ USD, chiếm khoảng một phần ba tổng doanh thu của cả ngành công nghiệp này, cho thấy nó đang được ưa chuộng đến mức nào. Trong đó, có một chi tiết đáng quan tâm là hình thức tải nhạc về đã giảm khoảng 4%, cho thấy xu hướng chung bắt đầu hướng đến dịch vụ truyền dẫn nhạc số trực tuyến. Bởi internet băng thông rộng đã trở nên quen thuộc và dễ dàng như mua một chiếc bánh mỳ vậy.

 

Thật đáng tiếc, các dịch vụ streaming hàng đầu hiện nay như Tidal, HighResAudio hay Qobuz, thậm chí là Spotify đều chưa hỗ trợ chính thức cho thị trường Việt Nam. Tuy nhiên, với tinh thần “vượt khó”, rất nhiều người Việt Nam đã tìm cách “lách qua khung cửa hẹp” bằng một vài thủ thuật vi tính đơn giản để có thể tận hưởng những kho tàng âm nhạc digital chất lượng cao lớn nhất thế giới này. Và mức phí trung bình 20 USD/tháng (khoảng 460.000 đồng) cũng nằm trong mức có thể chi trả của rất nhiều người, đặc biệt là những audiophile đã từng bỏ ra cả chục triệu mua CD hàng năm. Dù muốn hay không cũng phải thừa nhận một điều, công nghệ đã khiến cho mọi thứ trở nên dễ dàng, tiện lợi hơn rất nhiều. Những phương thức thưởng thức âm nhạc truyền thống sẽ dần mai một, đây là điều không thể tránh khỏi.

 

Minh Anh