Sự sụp đổ đột ngột của Ngân hàng Thung lũng Silicon (SVB) ở Mỹ cùng với những lo ngại về khả năng lây lan sang các ngân hàng châu Âu làm một số nhà đầu tư đặt câu hỏi về mức độ ảnh hưởng của sự sụp đổ này đối với Việt Nam - và liệu các ngân hàng ở Việt Nam cũng như thị trường chứng khoán Việt Nam có chịu rủi ro tiềm ẩn nào tương tự với những rủi ro của SVB hay không?

Chia sẻ về vấn đề này, nhiều chuyên gia kinh tế cũng như chứng khoán cho rằng sự sụp đổ của SVB sẽ không tạo ra rủi ro đáng kể đến khả năng sinh lời và/hoặc khả năng thanh toán của các ngân hàng tại Việt Nam, ngược lại còn có tác động tích cực, thu hút dòng tiền vào chứng khoán thông qua việc Ngân hàng Nhà nước hạ lãi suất điều hành và lại suất qua đêm thêm 1%.

KHÔNG ẢNH HƯỞNG NHIỀU ĐẾN KINH TẾ VIỆT NAM

Theo ông Michael Kokalari, chuyên gia kinh tế trưởng của VinaCapital, Chính phủ Việt Nam đảm bảo rằng tiền gửi luôn được bảo vệ trong các cuộc khủng hoảng ngân hàng trước đây, mặc dù hạn mức trả tiền bảo hiểm tiền gửi chỉ là khoảng 5.000 USD. Do đó, người gửi tiền ở Việt Nam được khuyến nghị không rút tiền đột ngột khi một ngân hàng tại Việt Nam gặp khó khăn bởi Chính phủ sẽ đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền trong trường hợp ngân hàng sụp đổ. Do đó, tác động của SVB với Việt Nam là rất thấp.

“Nguy cơ sụp đổ của một ngân hàng như SVB ở Việt Nam là rất thấp. Bởi lẽ những sự việc tác động lên SVB không có khả năng xảy ra (nghĩa là người gửi tiền không được khuyến khích rút tiền đột ngột từ ngân hàng khi có khủng hoảng) và các khoản lỗ tiềm ẩn trong danh mục đầu tư của các ngân hàng Việt Nam không đủ lớn để tác động đáng kể đến khả năng sinh lời và/hoặc khả năng thanh toán," ông Michael Kokalari nhấn mạnh.

Nhóm phân tích của VNDIRECT cũng cho rằng tác động của sự kiện SVB lên khu vực tài chính châu Á sẽ không lớn. Ngoài ra, các chuyên gia khu vực cũng có chung quan điểm, khủng hoảng SVB hiện nay sẽ ít có tác động đến rủi ro hệ thống của các thị trường châu Á, trong đó có Việt Nam. Điều này có được là nhờ vào sự phục hồi ổn định của nền kinh tế Trung Quốc. Hiện nay, thị trường bất động sản-tín dụng Trung Quốc đã qua giai đoạn khó khăn nhất khi doanh số bán nhà bắt đầu tăng trưởng dương từ tháng 2/2023.

Tương tự, chứng khoán Chứng khoán Maybank đồng tình cho rằng câu chuyện SVB khác xa với hệ thống ngân hàng Việt Nam. “Chúng ta đang thấy NHNN điều chỉnh theo mỗi bước thận trọng, lựa chọn lãi suất chính sách có yếu tố mang tính định hướng trước, còn thay đổi lãi suất chính sách mà, có tác động trực tiếp nhiều hơn đến mặt bằng lãi suất tiền gửi, là loại lãi suất trần tiền gửi dưới 6 tháng, thì có lẽ phải có thêm những thông tin khác. NHNN Việt Nam có thể sẽ điều tiết hạ lãi suất đáng kể hơn nữa trong nửa sau của năm 2023 để hỗ trợ kinh tế. Chúng tôi cho rằng định hướng dài hạn như vậy không thay đổi bởi sự kiện SVB lần này”, ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Nghiên cứu Phân tích của Chứng khoán Maybank nói.

Liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu, mặc dù Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, song chuyên gia của VinaCapital cũng đánh giá sự sụp đổ của SVB dường như không có ảnh hưởng đáng kể nào đến nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, chuyên gia VinaCapital cho rằng nhu cầu đối với các sản phẩm "Made in Vietnam" khó có thể phục hồi cho đến nửa cuối năm 2023, bất kể các diễn biến trong lĩnh vực ngân hàng ở Mỹ.

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM SẼ HẤP DẪN HƠN

Theo VinaCapital, phản ứng của chính phủ Mỹ đối với sự sụp đổ của SVB đã khiến lãi suất của Mỹ giảm và hạ kỳ vọng tăng lãi suất, từ đó tạo điều kiện cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giảm 100 điểm cơ bản lãi suất điều hành ở Việt Nam.

"Chương trình tài trợ có kỳ hạn của ngân hàng (BTFP)" được đưa ra để đối phó với sự sụp đổ của SVB sẽ có thể tạo thêm thanh khoản mới cho đồng USD. Điều này sẽ tiếp tục giảm áp lực lãi suất và giá trị của đồng USD trong những tháng tới.

Ngoài ra, việc Credit Suisse cũng đang phải đối mặt với các vấn đề thanh khoản nghiêm trọng. Vấn đề này sẽ được giải quyết bằng việc Ngân hàng Trung ương Thụy Sĩ cung cấp thanh khoản cho ngân hàng này và cũng gây áp lực khiến lãi suất toàn cầu giảm. Điều này sẽ mang lại nhiều thanh khoản hơn cho nền kinh tế toàn cầu cũng như gián tiếp mang lại lợi ích cho nền kinh tế và thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong báo cáo mới nhất của mình, VinaCapital cho rằng, một trong những lý do quan trọng nhất liên quan đến câu chuyện của SVB và Credit Suisse là sự vụ này có lợi cho Việt Nam, vì cả hai đều có khả năng dẫn đến việc VND tăng giá so với USD. Do đó sẽ cho phép Ngân hàng Nhà nước tái tích lũy một lượng đáng kể dự trữ ngoại hối trong năm nay. Điều này sẽ bơm thanh khoản bằng VND vào nền kinh tế, vì Ngân hàng Nhà nước thường tích lũy dự trữ ngoại hối thông qua các biện pháp can thiệp "không trung hòa" trên thị trường ngoại hối, dẫn đến việc tăng cơ sở tiền tệ của quốc gia.

Và việc Ngân hàng Nhà nước giảm suất điều hành thêm 1% và lại suất qua đêm thêm 1% là ví dụ điển hình tác động tích cực, thu hút dòng tiền vào thị trường chứng khoán.

Cũng theo VinaCapital, thị trường chứng khoán toàn cầu có thể sẽ tiếp tục biến động trong những tuần tới do hậu quả của sự sụp đổ của SVB và việc Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ hỗ trợ Credit Suisse.

Tuy nhiên, VinaCapital vẫn kỳ vọng nền kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng 6% trong năm nay (không thay đổi so với dự báo trước đây), một phần do đã tính đến nhu cầu đối với các sản phẩm "Made in Vietnam" của người tiêu dùng tại Mỹ và EU đang chững lại. Những rằng điều này có thể sẽ được bù đắp phần lớn từ lượng khách du lịch nước ngoài quay trở lại Việt Nam.

"Điều quan trọng là trong những tháng gần đây, thị trường chứng khoán toàn cầu đã dự đoán Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ quay đầu sau đợt tăng lãi suất mạnh gần đây và sẽ khiến các tài sản rủi ro hấp dẫn hơn, bao gồm cả giá trị tiền tệ của các thị trường đang phát triển. Điều này sẽ cho phép Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại Việt Nam hạ lãi suất và sẽ làm cho thị trường chứng khoán trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư trong nước và quốc tế," ông Michael Kokalari, chuyên gia kinh tế trưởng của VinaCapital nhận định.

 

Sự kiện SVB không tác động đến định hướng dài hạn của Việt Nam

"Theo tôi, SVB là một ngân hàng đặc biệt, người gửi tiền rất đặc thù là các công ty công nghệ và start up. Trong giai đoạn tiền dễ, lượng tiền bơm vào nhóm này rất nhiều và họ cầm tiền này gửi vào SVB với lãi suất rất thấp. Do nhận tiền gửi dễ dàng, lãi suất thấp, nên ngân hàng lại gửi vào trái phiếu Chính phủ với lãi suất rất thấp; nhưng khi lãi suất tăng thì các tài sản trái phiếu Chính phủ mất giá. Trong trường hợp người gửi tiền không rút tiền thì lỗ của SVB sẽ chỉ ghi nhận trên sổ sách và họ vẫn vận hành bình thường. Nhưng khách hàng của SVB là những người đang gặp khó khăn dòng tiền hàng ngày hàng giờ, do đó họ rút tiền ra. Vì vậy mà lỗ trên ghi nhận của SVB cần tiền để bù đắp, cần tiền để thanh toán cho khách hàng, họ bán cổ phiếu nhưng bất thành, do đó mới sụp đổ.

Tất nhiên, lãi suất tăng quá cao sẽ ảnh hưởng đến các ngân hàng. Nhưng nếu là các ngân hàng thương mại có lượng khách hàng đa dạng gửi - vay, đặc biệt là cho vay và kiếm đủ sinh lời thì họ vẫn có thể bù cho thiệt hại về tài sản, trái phiếu đó, hoặc có cơ sở để các ngân hàng lớn khác tham gia hỗ trợ (như trường hợp mới của First Repulic Bank hay xa hơn phía châu Âu là Credit Suisse). 

Tôi nghĩ hệ thống ngân hàng Việt Nam có sự quản trị đặc biệt hơn. Đó là mức độ về đa dạng người gửi tiền, phân bổ tài sản và khả năng quản trị rủi ro của chúng ta thận trọng hơn nên tốt hơn. Vì vậy, như trao đổi ở trên tôi không nghĩ là câu chuyện SVB  đúng với toàn bộ hệ thống ngân hàng của Mỹ; và lại càng khác xa với hệ thống ngân hàng Việt Nam".

 

Kỳ vọng chứng khoán Việt Nam sẽ hồi phục sau quý 2/2023

"Về cơ bản, SVB là sự sụp đổ của nhóm ngân hàng tại thị trường Mỹ sau chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ, đặc biệt là trong cái bối cảnh Fed đang đẩy mạnh việc tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát. Lần này sự việc được lặp lại tương tự như năm 2008 khi mà Fed và các ngân hàng trung ương thắt chặt các chính sách tiền tệ và tăng lãi suất, gây ảnh hưởng đến các ngân hàng tầm trung. Điều này cũng ảnh hưởng đến những ngân hàng lớn khác như tại châu Âu có Credit Suisse; tại Mỹ có 3 ngân hàng là SVB, Signature Bank và Silvergate Bank.

Xét về mức độ tác động, tôi cho rằng việc sự sụp đổ của SVB và các ngân hàng nói trên cơ bản sẽ ảnh hưởng riêng biệt đối với từng ngân hàng này, nhưng nó không mang tính hệ thống. Khác với bối cảnh năm 2008 là các ngân hàng  trung ương cũng như Chính phủ đã kịp thời can thiệp vào tính thanh khoản để đảm bảo kịch bản không lặp lại như 2008. Rõ ràng mức độ tác động của SVB đối với hệ thống tài chính toàn cầu nói chung và đối với nền kinh tế Việt Nam nói riêng là tương đối thấp. Điều lo ngại nhất là vấn đề liên quan đến phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp lớn tại Việt Nam. 

Đánh giá về tác động của SVB đến thị trường chứng khoán, tôi cho rằng sẽ ảnh hưởng và có tác động trong ngắn hạn. Thống kê từ năm 1870 cho đến nay, những đợt khủng hoảng tài chính thông thường xảy ra trong một thời gian ngắn, khoảng một tháng. Sau đó thị trường sẽ hồi phục lại rất nhanh theo mô hình chữ V. Mức hồi phục trung bình là 80% sau đó 2-3 tháng tính trên chỉ số S&P 500.

Trong nước, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn chịu ảnh hưởng liên quan đến việc phát hành, đáo hạn trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản. Tôi cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam cũng sẽ hồi phục và thường tăng chậm hơn thị trường chứng khoán thế giới. Tôi kỳ vọng là sau quý 2 trở đi, khi chúng ta giải quyết hết các trường hợp đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp, lúc đó là thị trường có hai điểm cộng tích cực từ cả bên ngoài lẫn bên trong. Lúc đó thị trường chứng khoán Việt Nam mới thực sự hồi phục trở lại".