Tân Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad ngày 15/5 tuyên bố ông sẽ cầm quyền 1-2 năm và sau đó sẽ trao quyền lại nhà cải cách Anwar Ibrahim - người sẽ được ra tù vào ngày thứ Tư tuần này.

Theo hãng tin Reuters, ông Mahathir, 92 tuổi, cũng nói Chính phủ Malaysia có thể sẽ sớm có một vụ kiện nhằm vào người tiền nhiệm của ông - cựu Thủ tướng Najib Razak. Trong thời gian cầm quyền, ông Najib vướng vào vụ bê bối "tỷ đô" liên quan đến quỹ đầu tư quốc gia 1MDB của Malaysia.

Liên minh chính trị Pakatan Harapan gồm 4 đảng do ông Mahathir và ông Anwar dẫn đầu đã giành chiến thắng trong cuộc tổng bầu cử ở Malaysia vào tuần trước, đánh bại Barisan Nasional - liên minh đã cầm quyền kể từ khi nước này giành độc lập. Hôm thứ Năm tuần trước, ông Mahathir tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng Malaysia, trở thành nhà lãnh đạo được bầu dân chủ lớn tuổi nhất thế giới.

"Trong giai đoạn đầu, có thể kéo dài 1-2 năm, tôi sẽ là Thủ tướng", ông Mahathir nói tại hội nghị Wall Street Journal CEO ở Tokyo, Nhật Bản. Sau đó, "tôi sẽ giữ một vai trò nền móng cho dù từ chức", ông nói.

Ông Anwar, 70 tuổi, đang thụ án 5 năm tù giam vì tội quan hệ đồng giới - một tội danh mà ông và những người ủng hộ cho là có động cơ chính trị.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Mahathir - người từng là Thủ tướng Malaysia trong 22 năm kể từ năm 1981, khi ông còn là một thành viên của Barisan Nasional - hứa sẽ rời bỏ vị trí Thủ tướng nếu đắc cử và trao lại quyền lực cho ông Anwar một khi ông Anwar được ân xá.

Tuy nhiên, có một số bất đồng giữa ông Mahathir và ông Anwar về việc thành lập nội các, và ông Mahathir ngày 15/5 nói rõ rằng ông sẽ cầm quyền trong một thời gian.

Đến thời điểm này, ông Mahathir mới bổ nhiệm được 3 bộ trưởng trong nội các, bên cạnh bổ nhiệm vợ của ông Anwar là bà Wan Azizah Wan Ismail là Phó thủ tướng.

Mối quan hệ đầy biến động giữa ông Anwar và ông Mahathir, từ bạn bè thành kẻ thù rồi lại thành đồng minh của nhau, đã ngự trị chính trường Malaysia trong hơn 3 thập kỷ và hiện đang giữ vai trò trung tâm trong tương lai của liên minh Pakatan Harapan.

Khi ông Mahathir còn là Thủ tướng vào thập niên 1990, ông Anwar là Phó thủ tướng và được coi là người sẽ kế nhiệm ông Mahathir.

Tuy nhiên, vào năm 1998, ông Mahathir và ông Anwar bất đồng về cách xử lý cuộc khủng hoảng tài chính châu Á và ông Anwar bị sa thải. Sau đó, ông Anwar khởi xướng một phong trào có tên Reformasi (cải cách) nhằm chấm dứt sự cầm quyền của Barisan Nasional.

Sử dụng luật an ninh nội địa, ông Mahathir đã bắt giữ hơn 100 chính trị gia đối lập, học giả và nhà hoạt động xã hội. Ông Anwar nằm trong số đó và bị kết án tù với các tội danh quan hệ đồng giới và tham nhũng.

Ông Anwar được trả tự do vào năm 2004, nhưng lại bị bỏ tù vào năm 2015 với mức án 5 năm vì tội quan hệ đồng giới với một cựu trợ lý - một tội danh mà ông Anwar và người ủng hộ cho là có động cơ chính trị từ phía ông Najib nhằm chấm dứt sự nghiệp chính trị của ông.

Trong một diễn biến bất ngờ vào năm ngoái, ông Anwar bắt tay ông Mahathir và nhất trí hợp lực để đánh bại ông Najib.

Hôm thứ Hai, ông Mahathir tuyên bố sẽ điều tra bất kỳ sai phạm nào của chính phủ Najib và yêu cầu các bộ không được hủy bất kỳ tài liệu nào.

Khi được hỏi liệu ông Najib có phải ngồi tù, ông Mahathir trả lời: "Việc này còn tùy thuộc vào kết quả điều tra và việc ông ấy có bị kiện hay không. Nếu không có vụ kiện nào, chúng tôi sẽ không bắt giữ người mà không có xét xử".

Vào năm 2015, số tiền khoảng 700 triệu USD được cho là đã bị chuyển khỏi 1MDB và đưa vào tài khoản cá nhân của ông Najib. Ông Najib nói số tiền đó là một khoản tài trợ từ một thành viên không rõ danh tính của một gia đình hoàng gia Saudi Arbia và đã được trả lại.

Ông Najib thành lập 1MDB vào năm 2009 và từng là Chủ tịch ủy ban cố vấn của quỹ này. Cả ông Najib và 1MDB phủ nhận có bất kỳ vi phạm nào.

Cuối tuần vừa rồi, ông Mahathir đã ra lệnh cấm ông Najib xuất cảnh khỏi Malaysia.