Theo Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp, ngày 5/8, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh đã chủ trì buổi làm việc với các đơn vị về việc xây dựng Nghị định về Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế và áp dụng pháp luật, giải quyết tranh chấp tại Trung tâm trọng tài quốc tế.

Dự thảo Nghị định gồm các nội dung hướng dẫn các Điều 6, 9, 30, 31 của Nghị quyết số 222/2025/QH15 ngày 27/6/2025 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Qua rà soát, nghiên cứu, Vụ Pháp luật quốc tế nhận thấy, theo quy định tại Điều 28 Luật Trọng tài thương mại và thực tiễn trọng tài, Trung tâm tài chính quốc tế được ban hành quy tắc tố tụng trọng tài để giải quyết tranh chấp, đảm bảo quá trình giải quyết tranh chấp diễn ra minh bạch, công bằng và hiệu quả. 

Trung tâm tài chính quốc tế được thành lập theo pháp luật trọng tài thương mại Việt Nam nên phán quyết trọng tài của Trung tâm này là chung thẩm và có thể thi hành, không phải thông qua thủ tục công nhận và cho thi hành tại Tòa án Việt Nam theo quy định tại Điều 61 Luật Trọng tài thương mại. Trừ khi một trong các bên tranh chấp yêu cầu tòa án có thẩm quyền xem xét hủy phán quyết theo quy định tại Điều 69 Luật Trọng tài thương mại.

Thêm vào đó, khoản 3 Điều 30 Nghị quyết số 222 của Quốc hội quy định cụ thể việc “các bên tranh chấp có quyền thỏa thuận yêu cầu tòa án hủy quyết định công nhận hòa giải thành hoặc phán quyết trọng tài có hiệu lực pháp luật của Hội đồng trọng tài. Tòa án không giải quyết yêu cầu hủy phán quyết, quyết định của Hội đồng trọng tài khi các bên đã có văn bản thỏa thuận từ bỏ quyền này.”. 

Theo dự thảo, khoản 1.c2 Điều 9 quy định Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế có thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo thỏa thuận của các bên tranh chấp, trừ các tranh chấp có liên quan đến việc thực hiện quyền lực của Nhà nước.

Theo đó, thẩm quyền của Trung tâm trọng tài quốc tế không chỉ liên quan đến tranh chấp thương mại mà còn mở rộng đối với các tranh chấp khác, trừ các tranh chấp gắn với cơ quan nhà nước. Do đó, nội dung này cần được hướng dẫn tại dự thảo Nghị định. 

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh yêu cầu các đơn vị phải làm rõ mục tiêu và định hướng của Trung tâm trọng tài quốc tế, nhất là Trung tâm này không chỉ giải quyết tranh chấp mà còn phải có định hướng cạnh tranh quốc tế, thu hút đầu tư và có những đặc thù riêng so với các trung tâm trọng tài thông thường.

Cần có một chính sách cụ thể cho việc hoạt động của Trung tâm, bao gồm cả việc xây dựng một đề án về việc thành lập và vận hành trung tâm này.

Thứ trưởng lưu ý, khung pháp lý của Trung tâm này được xây dựng không phải để cạnh tranh với các trung tâm trọng tài trong nước mà là để cạnh tranh với các trung tâm lớn trên thế giới như Singapore và Hồng Kông. Mục tiêu là để các nhà đầu tư nước ngoài khi có tranh chấp sẽ sử dụng trung tâm của Việt Nam thay vì phải ra nước ngoài.

Về tiêu chuẩn trọng tài viên, mặc dù việc thành lập đội ngũ trọng tài viên tuân theo Luật Trọng tài thương mại, nhưng có thể đưa ra các khuyến cáo về tiêu chuẩn như kinh nghiệm, trình độ ngoại ngữ, uy tín.

Về áp dụng pháp luật, cần quy định chi tiết hơn về hiệu lực của quy chế hoạt động của Trung tâm, mối quan hệ trong áp dụng quy chế có tính ràng buộc đối với các thành viên và phải tương thích với các quy định pháp luật.

Về giải quyết tranh chấp, theo Thứ trưởng, khi một doanh nghiệp tham gia vào Trung tâm, họ phải tuân thủ quy chế của Trung tâm. Các tranh chấp phát sinh sẽ được giải quyết thông qua trọng tài và phán quyết của trọng tài sẽ được ưu tiên áp dụng…

Cũng theo Thứ trưởng, về thẩm quyền giải quyết tranh chấp, Trung tâm có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp giữa các thành viên, trừ những vấn đề liên quan đến quyền lực nhà nước hoặc các vấn đề có yếu tố công.

Để xác định phạm vi thẩm quyền, Thứ trưởng đề nghị nghiên cứu mô hình của các trung tâm tài chính quốc tế khác như Dubai, London, Singapore và Hồng Kông…