Chuyển đổi số báo chí là tất yếu nhưng phải “liệu cơm gắp mắm”
Chuyển đổi số là quá trình tất yếu để tồn tại và phát triển của báo chí. Những đơn vị nào, báo nào, tạp chí nào ứng dụng được công nghệ, bắt tay sớm vào chuyển đổi số thành công thì tòa soạn đó, báo đó, tạp chí đó sẽ có điều kiện tốt hơn, có cơ hội tồn tại và phát triển...
Hội thảo “Chuyển đổi số, truyền thông đa phương tiện- xu hướng tất yếu của sự phát triển trong báo chí hiện đại” do Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức ngày 14/10 được xem như một cơ hội để các cơ quan báo chí của Liên hiệp Hội thêm quyết tâm thực hiện chuyển đổi số nhanh hơn và hiệu quả hơn.
CHUYỂN ĐỔI SỐ BÁO CHÍ ĐỂ THÍCH ỨNG VÀ PHÁT TRIỂN
Trong công cuộc chuyển đổi số nói chung, báo chí truyền thông có vai trò quan trọng, với sứ mệnh tuyên truyền đúng đắn, đầy đủ, kịp thời về chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tạo sự đồng thuận, niềm tin xã hội, tạo nội lực để thực hiện thành công chuyển đổi số quốc gia. Hơn nữa, trong bối cảnh hiện nay, chuyển đổi số báo chí là một yêu cầu không thể không làm, bởi độc giả đang có xu hướng chuyển sang các nền tảng mới.
Nhìn lại thực trạng báo chí in hiện nay, các chuyên gia cho rằng công nghệ số bùng nổ vừa tạo cơ hội nhưng cũng gây ra không ít thách thức, đặc biệt cho báo in. Điều này đòi hỏi các cơ quan báo chí phải chuyển mình, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số để thích ứng, tồn tại và phát triển.
Ông Lê Công Lương, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường- VUSTA cho rằng xã hội cũng đang thực hiện là xã hội số, mỗi con người đều gắn với y tế số, hộ khẩu số… Như vậy, báo chí cũng không thể đứng ngoài cuộc.
Chuyển đổi số là quá trình tất yếu để tồn tại và phát triển của báo chí. Đó là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách làm việc, phương thức sản xuất đến các công nghệ số. Chuyển đổi số không phải việc của riêng ai, không chỉ là việc của lãnh đạo báo chí mà của từng cán bộ, phóng viên.
Nhu cầu chuyển đổi số để thích ứng với bối cảnh mới là rất bức thiết. Nhiều cơ quan báo chí của VUSTA thực hiện chuyển đổi số, xây dựng tòa soạn hội tụ, truyền thông đa phương tiện… Ví dụ như tờ Tri thức và Cuộc sống; Tạp chí Kinh tế Việt Nam, Tạp chí Việt Nam Hội nhập…
Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã có những chủ trương, văn bản để tạo điều kiện cho báo chí bắt tay vào chuyển đổi số.
Thực tế, nhiều tờ báo đã thực sự đổi mới, xây dựng tòa soạn hội tụ, lồng ghép, thay đổi quy trình làm báo, đưa tin... Ông Lương cho rằng những đơn vị báo chí nào ứng dụng được công nghệ, bắt tay sớm vào chuyển đổi số thành công thì tòa soạn đó và người lao động sẽ có điều kiện tốt hơn, có cơ hội tồn tại và phát triển.
Trong hệ thống của VUSTA từ chỗ có hơn 100 báo, tạp chí, đến nay chỉ còn hơn 60 tờ, trong đó có nhiều tờ rất khó khăn. Chuyển đổi số, truyền thông đa phương tiện là một xu hướng tất yếu để các cơ quan báo chí của Liên hiệp hội tồn tại và phát triển.
Cả nước đang bước vào chuyển đổi số mạnh mẽ ở mọi ngành, lĩnh vực. Trong lĩnh vực báo chí, ông Lê Thanh Tùng, Trưởng ban Truyền thông tin và phổ biến kiến thức, VUSTA cho rằng trước xu thế và những khó khăn báo chí đang đối mặt, nhu cầu chuyển đổi số để thích ứng với bối cảnh mới là rất bức thiết. Đến nay đã có nhiều cơ quan báo chí của VUSTA thực hiện chuyển đổi số, xây dựng tòa soạn hội tụ, truyền thông đa phương tiện… Ví dụ như tờ Tri thức và Cuộc sống; Tạp chí Kinh tế Việt Nam, Tạp chí Việt Nam Hội nhập…
Tuy nhiên, theo ông Tùng, không phải đơn vị nào cũng triển khai được. Nhiều tờ báo trong hệ thống của VUSTA vẫn chưa thực hiện được chuyển đổi số; nhất là nhiều đơn vị chỉ có tạp chí in, không có tạp chí điện tử thì việc thực hiện chuyển đổi số là rất khó khăn.
NHỮNG YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH HÀNH TRÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ BÁO CHÍ
Ông Vũ Xuân Bân, Phó Tổng biên tập Tạp chí điện tử Văn hóa và Phát triển, nhấn mạnh rằng chuyển đổi số là xu hướng tất yếu nhưng không thể có công thức chung cho tất cả các cơ quan báo chí. Có những quy trình có thể rất thành công với cơ quan này, nhưng khi áp dụng lại hoàn toàn không hiệu quả với cơ quan khác.
Chuyển đổi số phụ thuộc rất lớn vào nhân lực am hiểu về công nghệ và tư duy đột phá. Vì vậy, cần chú trọng đào tạo để có một đội ngũ nhân lực có khả năng thành thạo công cụ số và cách tiếp cận mới mẻ, có cách nghĩ khác, làm khác hiệu quả hơn…
Chia sẻ quan điểm này, Nhà báo Đặng Đình Chấn, Phó Tổng biên tập Tạp chí Việt Nam hội nhập, cho hay chuyển đổi số nói chung và chuyển đổi số báo chí nói riêng là hoạt động mới và rất khó do lĩnh vực truyền thông luôn biến động.
Nhấn mạnh chuyển đổi số là xu hướng và báo chí không thể đứng ngoài cuộc nhưng theo ông Chấn, không có nghĩa là tất cả các cơ quan báo chí phải nhất nhất thực hiện chuyển đổi số như nhau mà trước hết vẫn phải xuất phát từ nhu cầu tự thân và phụ thuộc vào điều kiện thực tế của từng đơn vị.
Theo đó, đầu tiên, mỗi cơ quan báo chí cần thay đổi cách nhìn về chính mình trong chuyển đổi số. Báo chí phải hướng tới là một tổ hợp đa phương tiện, đa nền tảng, đa thiết bị. Bên cạnh đó, báo chí thực hiện chuyển đổi số phải đa dạng hóa thị trường; đa dạng hóa nguồn thu và xây dựng tòa soạn hội tụ thực chất.
Ông Chấn cho rằng khi đã có tư duy đúng và thực sự muốn chuyển đổi số thì người lãnh đạo sẽ tìm tòi và biết cách tạo ra một quy trình sản xuất mới, sản phẩm thông tin mới, gắn với đội ngũ làm chuyển đổi số được đào tạo, thậm chí tạo ra văn hoá trong toà soạn phù hợp với môi trường số.
Từ tư duy, nội lực và góc nhìn chuyển đổi số, việc triển khai xây dựng cơ quan báo chí hiện đại, chuyên nghiệp, đa nền tảng, đa phương tiện, phù hợp với xu thế phát triển công nghệ số, truyền thông số là cần thiết để độc giả được tiếp cận thông tin trên môi trường số theo nhu cầu cá thể hóa, mọi lúc, mọi nơi...
Chuyển đổi số trong cơ quan báo chí không phải là một cuộc cách mạng quá lớn về công nghệ và thiết bị, mà trước tiên phải là sự thay đổi trong suy nghĩ và cách làm.
Ở một góc nhìn khác, TS. Phạm Bích San, Khoa Truyền thông đa phương tiện, Đại học Thăng Long, cho rằng trong Liên hiệp Hội đang có nhiều tờ chuyên về công nghê, tin học và số… Do đó, chính các cơ quan báo chí của VUSTA sẽ phải là người đi đầu cho chuyển đổi số báo chí.
Quan trọng hơn, tất cả các tờ báo, tạp chí của VUSTA đều đang sống dựa vào thị trường. Do đó, nếu không đáp ứng được nhu cầu, mang lại giá trị cho thị trường thì các đơn vị này không thể tồn tại được. Chuyển đổi số là tất yếu nhưng “liệu cơm gắp mắm”, tùy điều kiện cụ thể mỗi cơ quan báo chí sẽ quyết định lựa chọn chuyển đổi ở mức nào, phát triển đến đâu và cân bằng lợi ích.
Theo các chuyên gia, cơ hội phát triển của báo chí Liên hiệp Hội là rất lớn khi có chuyển đổi số và truyền thông đa phương tiện, nhưng thách thức cũng vô cùng lớn.
