VNDirect vừa có báo cáo phân tích về triển vọng nhóm đầu tư công khi Quốc hội mới đây đã thông qua gói kích thích kinh tế mới giá trị gần 350.000 tỷ đồng trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội. Trong đó, nguồn vốn thực hiện nhóm giải pháp phát triển kết cấu hạ tầng lên tới 113.850 tỷ đồng, tập trung vào phát triển 13 dự án giao thông quan trọng, dự kiến chi 103.164 tỷ đồng.

Tương tự trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, phân bổ vốn cho phát triển hạ tầng giao thông tiếp tục được chú trọng với 570.412 tỷ đồng, chiếm 52% tổng vốn đầu tư từ ngân sách trung ương. Các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc-Nam phía Đông, sân bay Long Thành sẽ được Chính phủ tập trung đẩy mạnh triển khai trong thời gian tới.

4 YẾU TỐ THÁCH THỨC TIẾN ĐỘ DỰ ÁN GIAO THÔNG

Bộ Giao thông Vận tải đặt mục tiêu sẽ bổ sung thêm gần 2.000 km cao tốc trong 4 năm từ 2022-2025, lớn hơn quãng đường cao tốc mà Việt Nam đã phát triển trong tất cả các năm trước đó. Trọng tâm là việc đẩy nhanh tiến độ của 23 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam đã được Quốc hội phê duyệt. Đặc biệt 12 dự án thành phần của giai đoạn 2 sẽ chỉ được thực hiện trong 4 năm sắp tới bao gồm tất cả các bước từ lập hồ sơ khả thi – giải phóng mặt bằng – chọn nhà thầu – thi công – quyết toán – vận hành trong khi giai đoạn 1 đã được bắt đầu từ tháng 11/2017, khởi công gói thầu đầu tiên từ tháng 9/2019 và dự kiến cuối năm 2023 mới hoàn thành.

Do đó VnDirect cho rằng mục tiêu tham vọng của Bộ Giao thông Vận tải đang đứng trước nhiều thách thức.

Thứ nhất, suất đầu tư của dự án gây ảnh hưởng đến khả năng nhận thầu của các công ty xây lắp. Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của Bộ Giao thông Vận tải, suất đầu tư bình quân của các 12 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2 sẽ là 175,4 tỷ đồng/km không bao gồm giải phóng mặt bằng, cao hơn đáng kể so với mức trung bình của giai đoạn 1 (120 tỷ đồng/km).

Tuy nhiên, nhóm dự án mới này đều được đánh giá là “khó” hơn giai đoạn 1 khi đi qua nhiều vùng địa hình phức tạp (vùng núi, sông và nền đất yếu). Bộ này dự kiến sẽ thuê đơn vị tư vấn lập dự toán chi tiết cho từng dự án nhằm đảm bảo tiết kiệm chi phí nhất. Do đó, suất đầu tư của các dự án giai đoạn 2 có thể sẽ không đủ hấp dẫn các công ty xây lắp tham gia và cơ hội sẽ chỉ giành cho số ít các nhà thầu lớn, có sẵn trang thiết bị và kinh nghiệm quản lý chi phí tốt.

Thứ hai, giải phóng mặt bằng, đây luôn là điểm nghẽn lớn nhất của các dự án hạ tầng giao thông tại Việt Nam. Sau hơn 2 năm, giải phóng mặt bằng tại giai đoạn 1 cao tốc Bắc – Nam mới cơ bản hoàn thành, hiện đạt 652,4 km/652,9 km (đạt 99,93%). Do đó để đưa 729km mặt bằng sạch của các dự án thuộc giai đoạn 2 vào bắt đầu thi công trong năm 2023 sẽ cần sự quyết liệt lớn của Chính phủ.

Thứ ba, nguồn cung nguyên vật liệu. Tình trạng thiếu nguyên vật liệu đất đắp và cát đã xảy ra thường xuyên tại các dự án giai đoạn 1. Trong khi đó, các dự án thuộc Đồng bằng sông Cửu Long (giai đoạn 2) đang rất khan hiếm các nguồn nguyên vật liệu này.

Cuối cùng, áp lực giải ngân lớn. Trong năm 2022, Bộ Giao thông Vận tải sẽ được giao giải ngân 50.000 tỷ đồng, tăng 16% so với cùng kỳ và là mức cao nhất từ trước đến nay. Trong khi tại Kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-25, Bộ cũng được Quốc hội giao giải ngân 304.104 tỷ đồng, do đó kế hoạch của các năm 2023-25 sẽ còn lớn hơn nữa.

NÊN CHÚ Ý CỔ PHIẾU NÀO?

Trên thị trường chứng khoán, hầu hết cổ phiếu nhóm đầu tư công đều đã điều chỉnh trong những phiên gần đây. Tuy vậy, theo VnDirect vẫn sẽ có nhiều cổ phiếu được hưởng lợi nhờ đầu tư công trong năm 2022. 

Về cơ bản, VnDirect tin rằng giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 sẽ tăng 20-30% so với giải ngân thực tế năm 2021 nhờ: (1) nguồn vốn bổ sung phát triển kết cấu hạ tầng từ gói kích thích kinh tế mới được thông qua; (2) nút thắt thiếu đá xây dựng và đất đắp đã được giải quyết khi Chính phủ cấp phép khai thác cho các mỏ mới.

Bên cạnh đó, giá vật liệu xây dựng như sắt thép, xi măng, đá xây dựng được dự báo sẽ giảm trong năm tới; thực tế giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 ở mức thấp, chỉ đạt 85% kế hoạch cả năm; và nhiều dự án hạ tầng giao thông trọng điểm đã hoàn thành công tác chuẩn bị, giải phóng mặt bằng và sẽ bắt đầu thi công các hạng mục chính vào năm sau. Chính phủ cũng cho biết sẽ tập trung đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng lớn trong năm 2022 như Sân bay Long Thành, cao tốc Bắc-Nam,…

Nhóm ngành Xây dựng hạ tầng – Vật liệu xây dựng – Hạ tầng viễn thông sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ chủ đề đầu tư công. Việc hàng loạt các dự án cao tốc sẽ được đẩy mạnh triển khai trong giai đoạn 2022-25 sẽ mở ra cơ hội bứt phá lợi nhuận cho nhóm các doanh nghiệp xây dựng hạ tầng giao thông.

Các nhà thầu đã chứng minh được năng lực thi công và đang thực hiện hàng loạt dự án giao thông trọng điểm như VCG, HHV, C4G… sẽ đươc hưởng lợi chính từ chủ đề này. Bên cạnh đó, việc nhóm doanh nghiệp này đã vượt qua được những điều kiện đấu thầu khắt khe trước đây sẽ có tạo thêm ưu thế cho họ có thể tiếp tục tham gia các dự án hạ tầng lớn tiếp theo trong giai đoạn 2021-25.

Ngành Thép xây dựng: Trong năm 2022, kỳ vọng sản lượng tiêu thụ thép xây dựng của Việt Nam sẽ tăng trưởng 10-15%, được hỗ trợ bởi tăng tốc phát triển hạ tầng nhờ vào việc đẩy mạnh đầu tư công và thị trường bất động sản nhà ở sẽ nóng trở lại trong năm 2022 do lãi suất giảm và nguồn cung mới mở bán cao hơn. Đáng chú ý, các doanh nghiệp sở hữu thị phần hàng đầu và hệ thống phân phối rộng khắp sẽ được hưởng lợi chính từ tăng trưởng nhu cầu nguyên vật liệu trong năm nay như HPG. 

Với ngành đá xây dựng, do đặc thù của ngành, chi phí vận chuyển thường chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành đá xây dựng thành phẩm. Những doanh nghiệp niêm yết sở hữu những mỏ đá nằm gần các dự án cao tốc sẽ được ưu tiên huy động nhờ sở hữu vị trí thuận lợi và chất lượng sản phẩm tốt.

Các công ty niêm yết đang sở hữu cụm mỏ Tân Cang và Thiện Tân (do CTCP Khoáng sản và Xây dựng Bình Dương (KSB), CTCP Hóa An (DHA) và CTCP Xây dựng và Sản xuất Vật liệu Xây dựng Biên Hòa  (VLB) sở hữu sẽ được ưu tiên huy động. 

Với ngành nhựa đường, kỳ vọng các công ty sản xuất nhựa đường sẽ được hưởng lợi nhiều hơn trong năm 2022-23 khi hàng loạt các dự án cao tốc bước vào giai đoạn thi công rải nhựa đường. Đáng chú ý TCT Hóa dầu Petrolimex (PLC VN, HNX) đang có vị thế tốt để giành được các hợp đồng nhờ vào (1) hệ thống nhà kho lớn, phân bổ rộng khắp và sở hữu thị phần dẫn đầu (hình 19), và (2) PLC có mối quan hệ lâu năm với các doanh nghiệp nhà nước và thường xuyên hoàn thành tốt các hợp đồng.