Thị trường muôn loại sản phẩm giảm cân phản khoa học

Ngày 4/3/2025, TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, đã thông tin về ca tổn thương não nghiêm trọng, sau khi uống thuốc giảm cân mua qua mạng xã hội. Bệnh nhân là nữ (21 tuổi ở Hà Nội), được đưa vào viện trong tình trạng bất tỉnh.

Người nhà bệnh nhân cho biết, trước đó cô khỏe mạnh, không có tiền sử bệnh tật. Khoảng một tháng gần đây, cô có sử dụng một loại sản phẩm viên uống mua trên mạng xã hội để giảm cân. Đó là hai lọ nhựa có nhãn màu xanh và hồng, bao bì ghi hoàn toàn bằng tiếng nước ngoài có nội dung "7 ngày giảm 7kg".

TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên cho biết Trung tâm đã gửi mẫu thuốc bệnh nhân uống đến Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm Quốc gia để kiểm tra. Kết quả xét nghiệm cho thấy trong thuốc giảm cân có thành phần sibutramine. "Sibutramine là chất có nguy cơ độc tính rất cao, cấu trúc phân tử của sibutramine giống với ma túy amphetamine, rất nguy hiểm. Nhiều quốc gia trên thế giới đã có các báo cáo về những trường hợp ngộ độc khi sử dụng thuốc này để giảm cân, bao gồm các trường hợp nặng và tử vong”, TS. Nguyên cảnh báo.

TỪ BÚT GIẢM CÂN ĐẾN KẸO TIÊU MỠ

Tương tự, T. (37 tuổi) đã chi hơn 30 triệu đồng đặt mua 8 bút tiêm giảm cân từ một tài khoản bán hàng trên mạng xã hội. Người bán tư vấn rất kỹ, chỉ cần mỗi tuần tiêm 1 lần, không ăn kiêng, không nhịn ăn, không cần tập thể dục. Một bút tiêm có thể được dùng trong một tháng hoặc một tuần. "Sử dụng hết 8 bút trong 5 tháng sẽ giảm 15 kg”, chị T. được người bán khẳng định.

Đúng như lời của người bán hàng, chị giảm gần 2kg sau khi dùng bút tiêm thứ nhất. Nhưng đến bút tiêm thứ 3, sức khỏe chị bắt đầu gặp vấn đề buồn nôn, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, cơ thể lúc nào cũng trong trạng thái mệt mỏi, nôn nao. Lo sợ tác dụng phụ, chị ngừng tiêm, cân nặng tăng vụt trở lại, nhưng sức khỏe kém, da xanh, luôn vã mồ hôi, mệt mỏi, tiểu ít và đầu óc lúc nào cũng trong trạng thái như tiền đình, muốn ngất và phải nhập Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM thăm khám.

Tại đây, các bác sĩ ghi nhận nhịp tim của chị nhanh và không đều, có thể do thuốc và chế độ ăn không hợp lý khiến hạ đường huyết, mạch nhanh. Chất lượng và bản chất của thuốc chứa trong ống tiêm mà chị sử dụng không được kiểm chứng đầy đủ, có thể gây ra các nguy hại cho sức khỏe như hạ đường huyết, loạn nhịp tim…

Trước đó, mong muốn có thân hình thon gọn đón Tết, chị T.H (35 tuổi) đã lên mạng tìm cách giảm cân. Lướt trên mạng, chị thấy hàng loạt sản phẩm quảng cáo giảm cân, trong đó chị ấn tượng với thông tin “mỡ bay màu dễ như ăn kẹo chỉ với vài viên sôcôla mỗi ngày”. Cùng với đó, các công dụng của loại kẹo này được liệt kê rất nhiều, như ngăn ngừa quá trình hình thành mỡ thừa; giảm cảm giác thèm ăn; thúc đẩy quá trình đốt cháy mỡ; giảm căng thẳng, stress; hỗ trợ làm trắng da, cho da mịn màng…

10 ngày đầu tiên, mỗi ngày chị dùng 2 viên, sau đó giảm xuống mỗi ngày 1 viên, dùng vào buổi sáng để thay bữa ăn thông thường. Tuy nhiên, chỉ sau khoảng 1 tuần dùng loại giảm cân này, chị mất cảm giác đói nhưng luôn cảm thấy mệt mỏi, nhiều lúc khó thở, tim đập nhanh. Cũng giống chị H., một người bạn của chị dùng một loại kẹo dứa giảm cân thì luôn cảm thấy khát nước, dù uống nước nhiều vẫn không đã khát. Cùng với đó là cảm giác mệt mỏi, lờ đờ, mất sức do không muốn ăn cơm...

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết đã phát đi thông tin cảnh báo sau khi nhận được thông tin của Cơ quan Khoa học Y tế Singapore về việc phát hiện các loại kẹo như Hamer Candies, Coco Curv, Choco Fit, Kimiso Dark Chocolate và một số loại bột giảm cân như Nutriline Thinsline, Nutriline Cleansline, Wholly Fitz… chứa tân dược cấm sử dụng như N-desmethyl tadalafil, sibutramine và sennoside. Một loại kẹo dứa cũng được Cục cấm vì chứa hai loại độc tố là sibutramine và phenolphthalein…

3 NHÓM CHẤT CẤM TRONG SẢN PHẨM GIẢM CÂN

TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên cảnh báo, các thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, được quảng cáo để giảm cân chứa rất nhiều chất và thường chia thành 3 nhóm. Đầu tiên là các chất kích thích như: các chất cấm sibutramine, cafein, thậm chí bột từ tuyến giáp động vật…

Các chất này có cơ chế bắt các cơ quan nội tạng của cơ thể, đặc biệt là tim mạch, đốt cháy mỡ, tiêu thụ năng lượng mà không phải tăng vận động về thể lực. Điều này là phản khoa học và rất nguy hiểm, gây biến cố với tim mạch, não…

Tiếp theo là các chất gây chán ăn, ví dụ phenylpropanolamine cũng có nhiều chất có rủi ro và độc tính cao. Cuối cùng là các chất độn để khi uống vào nở ra trong đường tiêu hóa tạo cảm giác no. Hầu hết các sản phẩm này đều không công bố hay ghi rõ thành phần các chất này trên nhãn mác, thường quảng cáo với lời lẽ quá mức, không có kiểm soát.

Trong khi đó, TS.BS. Lâm Văn Hoàng, Giám đốc Trung tâm giảm cân Tâm Anh, cho biết cơ chế hoạt động của các loại bút tiêm giảm cân là thuốc tác động lên não bộ gây mất cảm giác thèm ăn, tăng cảm giác no, chậm làm rỗng dạ dày khiến cho người sử dụng ăn ít đi và có tác dụng giảm cân.

Tuy nhiên, thuốc đồng vận GLP-1 khi sử dụng lâu dài và không đúng cách, hoặc không được theo dõi, điều chỉnh liều phù hợp với tình trạng sức khỏe bởi các bác sĩ chuyên khoa sẽ có thể gây ra các vấn đề như viêm tụy cấp, sỏi mật, các bệnh liên quan đến tuyến giáp hoặc biến chứng tim mạch, tiêu hóa.

Điều này khiến việc tự ý sử dụng thuốc không chỉ gây mất an toàn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe trong thời gian dài. Bên cạnh đó, tự ý sử dụng thuốc giảm cân có thể xảy ra nguy hiểm khác, thí dụ như trong thành phần thuốc có dùng để chữa bệnh tiểu đường, nhưng người không mắc tiểu đường tự ý dùng có thể dẫn đến hạ đường huyết kéo dài, trường hợp nặng có thể gây biến chứng suy gan, suy thận cấp, thậm chí suy đa cơ quan, nguy hiểm tính mạng.

Các bác sỹ khuyến cáo, để giảm cân, người dân nên đi khám hoặc có lời khuyên trực tiếp từ bác sỹ hướng dẫn, đánh giá tình trạng và biện pháp cụ thể với từng người. Cách thức phổ biến và an toàn nhất vẫn là điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường vận động thể lực.

Bên cạnh đó, các loại thực phẩm chức năng hiện nay ở Việt Nam đang được quảng cáo và hiểu sai rất nhiều. Khi cần mua bất cứ sản phẩm gì, đặc biệt dùng trên cơ thể người cần chọn các sản phẩm được sản xuất bởi các công ty được cấp phép và đáp ứng tiêu chuẩn của nhà nước, việc mua bán cũng cần trực tiếp qua nhà phân phối chính thức, có hóa đơn, đóng thuế rõ ràng.

Để bảo đảm an toàn và có tác dụng mong muốn, với tất cả các sản phẩm thực phẩm chức năng và thuốc thì người dân vẫn không nên mua trên mạng xã hội, qua internet hay điện thoại.