Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) Kazuo Ueda để ngỏ khả năng tiếp tục tăng lãi suất trong năm nay. Đây là một sự tái khẳng định quan điểm tương đối thẳng thắn trong lần xuất hiện trước công chúng đầu tiên của ông Ueda sau đợt biến động thị trường tài chính hồi đầu tháng.  

“Nếu có thể xác nhận với mức độ chắc chắn gia tăng rằng nền kinh tế và giá cả sẽ diễn biến phù hợp với dự báo, chúng tôi sẽ không thay đổi lập trường là tiếp tục điều chỉnh mức độ nới lỏng của chính sách tiền tệ”, ông Ueda nói khi trả lời câu hỏi của các nghị sỹ tại buổi điều trần trước Quốc hội Nhật Bản vào hôm thứ Sáu vừa rồi.

Khi được hỏi về cú sụt chóng mặt của thị trường tài chính vào đầu tháng này, ông Ueda không cho rằng việc BOJ tăng lãi suất vào cuối tháng 7 là một nguyên nhân quan trọng dẫn tới biến động đó. Thay vào đó, ông cho rằng những lo lắng về sức khỏe kinh tế Mỹ mới là nguyên nhân chính khiến nhà đầu tư bán tháo tài sản, đồng thời nhấn mạnh mỗi lo “quá mức đó” đến hiện tại đã được giải tỏa.

Ngoài ra, ông Ueda phát tín hiệu ông không có ý định triển khai vội vã đợt tăng lãi suất tiếp theo. Ông nói BOJ cần theo dõi cẩn trọng ảnh hưởng của tình trạng bất ổn định trên thị trường tài chính với triển vọng lạm phát.

Những tuyên bố trên cho thấy biến động mạnh thị trường vào đầu tháng 8 này không thể ngăn việc BOJ cân nhắc tăng thêm lãi suất trong thời gian tới, tiếp tục rút lại chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo đã áp dụng nhiều năm. Dù vậy, động thái tăng lãi suất tiếp theo của BOJ được cho là sẽ không sớm diễn ra.

Sự cứng rắn của ông Ueda thúc đẩy đồng yên Nhật Bản tăng giá. Sáng nay (26/8), đồng yên có lúc tăng gần 0,6% so với USD, đạt 143,56 yên đổi 1 USD, mức cao nhất kể từ hôm 5/8. Ngoài chủ trương tăng lãi suất của BOJ, đồng USD còn đương đầu áp lực giảm từ việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể giảm lãi suất vào tháng 9, như Chủ tịch Fed Jerome Powell đã phát tín hiệu tại Jackson Hole vào hôm thứ Sáu vừa rồi.

Cuộc điều trần hôm thứ Sáu cho thấy ông Ueda giữ vững quan điểm rằng BOJ sẽ tiếp tục tăng lãi suất nếu nền kinh tế đáp ứng các kỳ vọng, thay vì cần tới các số liệu kinh tế mạnh hơn dự báo mới tăng lãi suất - theo chiến lược gia cấp cao David Forrester của ngân hàng Credit Agricole CIB ở Singapore. “Việc ông Ueda duy trì sự cứng rắn bất chấp biến động gần đây trên thị trường tài chính là yếu tố có lợi cho đồng yên”, ông Forrester nói.

“Ông ấy không hề tỏ ra hối tiếc về việc tăng lãi suất cho tới thời điểm này, và phát tín hiệu sẽ tăng lãi suất lên cao hơn nếu các số liệu kinh tế phù hợp với dự báo. Nói cách khác, biến động gần đây trên thị trường chứng khoán và tỷ giá đồng yên không hề làm trệch kế hoạch bình thường hóa chính sách của BOJ”, nhà kinh tế Taro Kimura của Bloomberg Economics nhận định.

Giới phân tích dự báo BOJ sẽ “án binh bất động” về chính sách tiền tệ trong cuộc họp tháng 9, một phần để tránh gây nên những xáo trộn mới trên thị trường tài chính vào thời điểm Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền Nhật Bản bầu thủ lĩnh mới. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế học được Bloomberg khảo sát tin rằng BOJ sẽ lại tăng lãi suất trước khi kết thúc năm nay.

Phát biểu của ông Ueda về theo dõi thị trường phù hợp với quan điểm được đưa ra hồi đầu tháng này bởi Phó thống đốc BOJ Shinichi Uchida. Trong nỗ lực trấn an giới đầu tư, ông Uchida khi đó đã cam kết BOJ sẽ không tăng lãi suất khi thị trường còn chưa ổn định. Tuy nhiên, vào hôm thứ Sáu vừa rồi, ông Ueda không nhắc lại cam kết đó của ông Uchida. Thay vào đó, ông cam kết sẽ truyền đạt cẩn trọng tới thị trường các chủ trương của BOJ để đảm bảo thị trường không bị bất ngờ.

“Chúng tôi sẽ theo dõi thị trường tài chính với tinh thần cấp bách cao độ”, ông Ueda nói.

“Đối với các nhà đầu tư muốn nghe những phát biểu mềm mỏng như của ông Uchida, những phát biểu này của ông Ueda có phần tiêu cực một chút. Tuy nhiên, ảnh hưởng chỉ ở mức độ hạn chế”, chiến lược gia Jumpei Tanaka của công ty Pictet Asset Management Japan Ltd. nhận định.

Trước cuộc điều trần này của ông Ueda, BOJ đã vấp phải sự chỉ trích từ các nhà quan sát, những người cho rằng đợt tăng lãi suất ngày 31/7 và cam kết của ông Ueda tiếp tục tăng lãi suất nếu điều kiện cho phép là nguyên nhân chính gây ra đợt bán tháo ồ ạt trên thị trường tài chính toàn cầu những ngày sau đó.

Chính mối lo trên đã khiến các nhà lập pháp Nhật Bản triệu tập phiên điều trần bất thường vào ngày thứ Sáu vừa rồi, thời điểm Quốc hội nước này không họp. Tuy nhiên, phiên hỏi đáp thực chất đã trở thành một sự tái khẳng định quan điểm chính sách, trong bối cảnh sự phục hồi thị trường gần đây đã xoa dịu tâm trạng bất an liên quan tới chính sách của BOJ.

Ông Atsushi Takeda, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Itochu, cho biết: “Thật không công bằng khi nói rằng BOJ không liên quan gì đến các diễn biến thị trường gần đây vì các động thái của BOJ chắc chắn đóng một vai trò quan trọng trong những biến động đó. Tuy nhiên, có lẽ để giữ lựa chọn tăng lãi suất trong tương lai, ông Ueda đã phải đổ lỗi cho mối lo suy thoái kinh tế Mỹ là nguyên nhân dẫn tới biến động”.

Tại cuộc họp tháng 7, BOJ nâng lãi suất cơ bản lên mức 0,25%, từ khoảng 0-0,1% trước đó. Đây là lần nâng lãi suất thứ hai của cơ quan này trong năm nay.