Khi thế giới phải đóng cửa do Covid-19, nhiều địa điểm du lịch tự nhiên chứng kiến hệ sinh thái phát triển trở lại, khi không có sự tác động từ con người. Giờ đây, các biện pháp để đảm bảo du lịch bền vững trở thành vấn đề được tranh luận khi các quốc gia mở cửa đón du khách.

Có nhiều cách khác nhau để chống lại tình trạng du lịch quá mức, bao gồm thu phí du lịch, tăng phí vào cửa các điểm tham quan hay tạm thời đóng cửa các khu vực dễ bị tổn thương như công viên quốc gia và khu bảo tồn biển để phục hồi... Trong đó, thu phí du khách là giải pháp được nhiều quốc gia lựa chọn nhằm giảm tải cho điểm đến và hạn chế tác động tiêu cực từ du lịch đại trà.

Từ cuối năm 2022, du khách đến Liên minh châu Âu sẽ phải đóng thêm 7 EUR (khoảng 190.000 đồng) như một phần thuế du lịch. Quy định này nằm trong Hệ thống Ủy quyền và Thông tin Du lịch châu Âu (ETIAS), là biện pháp mới nhằm "tăng cường an ninh và giúp ngăn chặn các mối đe dọa liên quan đến sức khỏe đối với Liên minh". Khoản phí này áp dụng với những người không sinh sống lâu dài/không cần thị thực để lưu trú tại một quốc gia thuộc Liên minh châu Âu; bao gồm người Mỹ, người Úc, công dân Vương quốc Anh và khách du lịch đến từ bên ngoài khối Schengen. Người dưới 18 tuổi hoặc từ 70 tuổi trở lên sẽ được miễn thuế.

Mới đây nhất, Thái Lan cũng có kế hoạch thu phí 300 baht, khoảng 9 USD, đối với khách du lịch nước ngoài đến nước này bắt đầu từ tháng 6/2023. Số tiền này sẽ được sử dụng để hỗ trợ du khách gặp tai nạn và phát triển các điểm du lịch. Theo ông Phiphat Ratchakitprakarn, Bộ trưởng Du lịch Thái Lan, người nước ngoài có giấy phép lao động và giấy thông hành biên giới sẽ được miễn loại phí này. Đồng thời, Thái Lan dự kiến đón 25 triệu lượt khách du lịch vào năm nay.

Năm ngoái, đề xuất thu phí du lịch đã được xem xét lần đầu và cần nội các phê duyệt trước khi có hiệu lực. Nỗ lực này nhằm hồi phục ngành du lịch đang bị sụt giảm nghiêm trọng do sự lây lan nhanh chóng toàn cầu của biến thể Omicron của dịch Covid-19 tại thời điểm đó. Hiện tại, đề xuất thu phí đã được chấp thuận. Tuy nhiên, ngày thu phí chính thức cũng như hình thức thu số tiền này chưa được công bố cụ thể. Trước đó, một số công ty du lịch tại Thái Lan cho rằng 300 baht có thể sẽ tính vào giá vé máy bay, hãng hàng không thu hộ hoặc tính vào thuế mua hàng.

Venice (Italy) cũng sẽ áp dụng phí tham quan, chủ yếu nhằm giảm tải khách du lịch trong ngày và không lưu trú tại thành phố. Khoảng 20 triệu du khách loại này đã đến Venice năm 2019, đóng góp rất ít vào nền kinh tế địa phương nhưng lại khiến các điểm du lịch tắc nghẽn và gây áp lực cho cuộc sống người bản địa.

Từ đầu năm 2023, Venice  sẽ tính phí du khách từ 3 - 10 USD, tùy thuộc vào mức độ đông đúc của thành phố vào thời điểm đó. Mức phí này được cho là "nhẹ nhàng" so với phí vào các bảo tàng và phòng trưng bày tại Italy, chủ yếu nhằm giảm tải số lượng chứ không để tăng ngân sách thành phố.

Là nơi chịu tác động tiêu cực của quá tải du lịch, Dubrovnik (Croatia) cũng áp dụng biện pháp thu phí và giới hạn số lượng khách. Vào năm 2016, UNESCO đã cảnh báo rằng áp lực lớn từ hoạt động du lịch đang đe dọa tư cách Di sản Thế giới của Dubrovnik, đồng thời khuyến nghị thành phố hạn chế số lượng du khách dưới 8.000 người mỗi ngày.

Các nhà điều hành tour du thuyền đã đồng ý giới hạn số lượng tàu còn 2 chiếc mỗi ngày, với tổng số hành khách tối đa là 5.000 khách/ngày. Hiện nay, lượng du khách đến Dubrovnik đã được kiểm soát ở mức có thể quản lý, mặc dù ngành du lịch của Croatia vẫn chưa phục hồi trở lại như trước đại dịch.

Trong năm 2022, du khách đến bang Quintana Roo của Mexico, bao gồm các điểm du lịch nổi tiếng như Cancun, Playa del Carmen và Tulum sẽ phải trả khoản thuế du lịch 11 USD (khoảng 250.000 đồng). Du khách từ 15 tuổi trở lên có thể thanh toán trực tuyến bất kì lúc nào tại trang web VISITAX, hoặc tại ki-ốt ở sân bay, miễn là trước khi rời Mexico. Để cải thiện cơ sở hạ tầng và dịch vụ xã hội, bang Baja California Sur của Mexico - nơi sở hữu các điểm đến như Los Cabos, La Paz hoặc Loreto - cũng đã có quy định thu thuế du lịch khoảng 18,5 USD (hơn 400.000 đồng) từ cuối năm 2019.

Cũng trong năm 2022, "thiên đường nghỉ dưỡng" Maldives áp dụng mức thuế mới đối với tất cả những người muốn ra khỏi quốc gia này, bao gồm cả người dân địa phương. Mức phí phụ thuộc vào hạng ghế trên máy bay của vị khách đó, ví dụ hạng phổ thông là 30 USD (680.000 đồng), hạng thương gia là 60 USD (1.300.000 đồng) và hạng nhất là 90 USD (2.000.000 đồng)… Còn Thành phố Bengaluru của Ấn Độ thì ra quy định hành khách bay từ Sân bay Quốc tế Kempegowda sẽ phải trả 350 INR (100.000 đồng) cho các chuyến bay nội địa và 1.200 INR (360.000 đồng) cho các chuyến bay quốc tế...

Điển hình nhất, ngành du lịch Bhutan bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên độc đáo của mình bằng chính sách hạn chế số lượng, ưu tiên chất lượng cao và yêu cầu trả phí du lịch hàng ngày. Cùng với việc mở cửa đất nước sau dịch Covid-19, Bhutan đã tăng Phí Phát triển bền vững đối với du khách nước ngoài từ 65 USD lên 200 USD mỗi ngày. Như vậy mỗi du khách quốc tế sẽ chi tiêu ít nhất từ 335 - 385 USD mỗi ngày tại Bhutan, tùy thời điểm trong năm.

Quá tải du lịch (overtourism) được định nghĩa là tình trạng quá nhiều du khách đổ xô đến một địa điểm trong cùng một khoảng thời gian, gây tác động xấu tới môi trường và cuộc sống người dân địa phương. Điều này dễ xảy ra với những địa điểm dành cho du lịch đại trà (mass tourism). Lời giải cho bài toán này chắc chắn không thể xong trong ngày một ngày hai, cũng không thể được giải quyết chỉ nhờ vào thu phí du lịch. Dù vậy, nếu thật sự để tâm tới giá trị địa phương và có những tính toán dài hơi hơn thay vì chỉ nhìn vào lợi ích trước mắt thì chắc chắn mỗi quốc gia sẽ có đáp án phù hợp cho mình.