Sáng 9/10, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 44, 45 và các hội nghị liên quan đã khai mạc trọng thể tại Trung tâm hội nghị quốc gia, thủ đô Vientiane, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, với sự tham dự của lãnh đạo các nước ASEAN, Timor-Leste cùng nhiều đại diện đối tác, tổ chức quốc tế và khu vực. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự lễ khai mạc.

Chào mừng Lãnh đạo các nước ASEAN và các đại biểu đến Thủ đô Vientiane tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 44, 45 và các Hội nghị liên quan, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone bày tỏ niềm tự hào của đất nước Lào lần thứ 3 đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN.

Với chủ đề hợp tác năm 2024 "ASEAN: Thúc đẩy kết nối và tự cường", Lào đã cùng các nước ASEAN triển khai 9 ưu tiên, đạt nhiều kết quả tích cực trên cả 3 trụ cột, đặc biệt là việc xây dựng các Chiến lược triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045. Trước những biến động phức tạp, khó lường, ASEAN cũng như các khu vực khác trên thế giới đối mặt với nhiều thách thức như xung đột, bất ổn kinh tế, rủi ro tài chính, biến đổi khí hậu, thiên tai.

Trong bối cảnh đó, ASEAN cần giữ vững quyết tâm, nâng cao tự chủ, tiếp tục nỗ lực củng cố hợp tác để kịp thời nắm bắt các cơ hội và ứng phó hiệu quả các thách thức. Thủ tướng Sonexay Siphandone tin tưởng rằng với tinh thần hợp tác, tin cậy và tương trợ giữa các nước thành viên, ASEAN sẽ tiếp tục đạt được những thành công mới.

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần này là cơ hội để tất cả các nước cùng đánh giá kết quả xây dựng Cộng đồng và đề ra định hướng phát triển và hợp tác, tiếp tục tăng cường quan hệ với các đối tác, củng cố nền tảng cho Cộng đồng ASEAN phát triển bền vững, đóng góp cho mục tiêu hòa bình, an ninh, ổn định.

ĐẨY MẠNH HỢP TÁC THEO PHONG CÁCH ASEAN

Phát biểu tại lễ khai mạc, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith bày tỏ trân trọng về sự giúp đỡ và hỗ trợ quý báu của các thành viên gia đình ASEAN, các nước bạn bè và đối tác dành cho Lào trong cả ba lần đảm nhiệm trọng trách Chủ tịch ASEAN kể từ khi gia nhập ASEAN năm 1997.

Trong suốt tiến trình phát triển của mình, ASEAN, một tổ chức khu vực với đặc trưng đa dạng vốn có, đã vượt qua nhiều thử thách, ghi dấu ấn phát triển với sự hình thành Cộng đồng vào năm 2015. ASEAN hiện nay là mái nhà chung của hơn 700 triệu dân, là nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á và thứ 5 trên thế giới, dự báo vươn lên vị trí thứ 4 thế giới vào năm 2030.

Thành tựu của ASEAN trong những thập kỷ qua đã mang lại nhiều lợi ích to lớn cho người dân, hiện thực hóa khát vọng và ước muốn chung của khu vực, củng cố đoàn kết, thống nhất trong đa dạng. Những kết quả này cũng là minh chứng cho thành công của Phương cách ASEAN, phát huy bản sắc và đặc thù riêng có của khu vực để thực hiện thành công mục tiêu hòa bình, ổn định và phát triển kinh tế-xã hội bền vững.

Trong bối cảnh môi trường khu vực và quốc tế đang trải qua những biến động nhanh chóng, phức tạp với nhiều thách thức mới, ASEAN phải tiếp tục thực hiện sứ mệnh của mình, phấn đấu cho hòa bình, ổn định và phát triển bền vững, cam kết mạnh mẽ thúc đẩy chủ nghĩa đa phương trên tinh thần bình đẳng và cùng có lợi. ASEAN cần đẩy mạnh hợp tác theo Phương cách ASEAN, thúc đẩy tự cường, củng cố đoàn kết, thống nhất và vai trò trung tâm trong quan hệ với các đối tác.

Chủ tịch nước Lào cũng nhấn mạnh, với việc Timor-Leste trở thành thành viên đầy đủ trong tương lai gần, ASEAN sẽ hội tụ tất cả các quốc gia Đông Nam Á, khẳng định mạnh mẽ sự đa dạng và tiềm năng to lớn của khu vực, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác mới với các đối tác.

Khẳng định ASEAN là một trụ cột quan trọng trong chính sách đối ngoại "hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác" của Lào, Chủ tịch Thongloun Sisoulith nhấn mạnh Lào hoàn thành các cam kết và nghĩa vụ với tinh thần trách nhiệm cao vì lợi ích chung của ASEAN. Với chủ đề "ASEAN: Thúc đẩy kết nối và tự cường", các ưu tiên, sáng kiến trong năm Chủ tịch của Lào góp phần thực hiện mục tiêu chung xây dựng một Cộng đồng ASEAN kết nối hơn và tự cường hơn. Điều này cũng phản ánh mong muốn và nỗ lực đưa Lào từ một nước không giáp biển trở thành một trung tâm kết nối của khu vực và quốc tế.

ASEAN THU HÚT ĐẦU TƯ ĐỨNG THỨ 2 TOÀN CẦU

Ngay sau lễ khai mạc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng với Lãnh đạo các nước ASEAN và Timor-Leste tham dự phiên họp toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN, trao đổi về các nội dung hợp tác trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác.

Theo Báo cáo của Tổng Thư ký ASEAN, hợp tác ASEAN trong năm qua tiếp tục đạt nhiều bước tiến quan trọng, bất chấp khó khăn, thách thức cả ở trong và ngoài khu vực. Các Kế hoạch Tổng thể xây dựng Cộng đồng 2025 bước vào chặng triển khai cuối, ghi nhận tỷ lệ thực hiện cao trên cả 3 trụ cột, đặc biệt là chính trị-an ninh đạt 99,6%.

ASEAN duy trì đà tăng trưởng kinh tế tích cực, tiếp tục là điểm đến đầu tư hấp dẫn với tổng vốn đầu tư nước ngoài trực tiếp năm 2023 là 230 tỷ USD, đứng thứ hai sau Hoa Kỳ. Các khuôn khổ như Hiệp định Khung Kinh tế số ASEAN, Khung kinh tế biển xanh, Khung kinh tế tuần hoàn… là cơ sở để ASEAN nhanh chóng bắt kịp các xu hướng phát triển mới, tạo động lực cho tăng trưởng chất lượng và bền vững trong tương lai.

Các nước chúc mừng Chủ tịch Lào về những kết quả tích cực đã đạt được trong năm 2024 với chủ đề "ASEAN: Thúc đẩy kết nối và tự cường", đánh giá cao các sáng kiến, ưu tiên được triển khai trên cả 3 trụ cột Cộng đồng.

Trong đó, nổi bật là việc xây dựng các Chiến lược triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, hợp tác tăng cường kết nối chuỗi cung ứng, tái cơ cấu chiến lược thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao tự cường y tế, tự cường khí hậu, tăng cường vai trò và sự tham gia của phụ nữ và trẻ em…

Các nước nhất trí cần cụ thể hóa và làm sâu sắc hơn nữa nội hàm của kết nối và tự cường trong các Chiến lược hợp tác cho giai đoạn mới, nâng cao khả năng thích ứng của ASEAN trước những chuyển động sâu rộng, phức tạp hiện nay.

Hoan nghênh những tiến triển mới trong hợp tác giữa ASEAN với các đối tác, các nước nhất trí cần giữ vững cân bằng chiến lược của ASEAN trong triển khai quan hệ đối ngoại, tiếp tục đề nghị các đối tác tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, cùng ASEAN thúc đẩy các giá trị đối thoại, hợp tác và tin cậy, đề cao thượng tôn pháp luật, đóng góp xây dựng và trách nhiệm cho hòa bình, an ninh và ổn định.

LẤY TỰ CƯỜNG LÀM NỀN TẢNG ĐỂ VƯƠN TẦM

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ bày tỏ cảm kích trước những lời chia sẻ và sự ủng hộ của các nước ASEAN trong việc khắc phục hậu quả siêu bão Yagi gây ra ở các nước, trong đó có Việt Nam.

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh tình đoàn kết và tương thân tương ái, "một người vì mọi người, mọi người vì một người" tiếp tục là giá trị cốt lõi và cội nguồn sức mạnh của ASEAN.

Trong bối cảnh thế giới ngày càng biến động, Thủ tướng Chính phủ nhận định về tổng thể thì hòa bình, nhưng cục bộ có chiến tranh; về tổng thể thì hòa hoãn, nhưng cục bộ có căng thẳng; về tổng thể thì ổn định, nhưng cục bộ có xung đột.

Trong cục diện nhiều thử thách đó, ASEAN tiếp tục là điểm sáng kinh tế toàn cầu, là cầu nối của đối thoại, hợp tác, và là tâm điểm của các tiến trình hội nhập, liên kết ở khu vực. Các khuôn khổ về kinh tế số, kinh tế biển xanh, kinh tế tuần hoàn… đang từng bước định hình nội hàm hợp tác mới ở khu vực.

Bày tỏ nhất trí với chủ đề ASEAN 2024 về "Thúc đẩy kết nối và tự cường", Thủ tướng Chính phủ đề nghị hơn lúc nào hết, ASEAN cần lấy tự cường làm nền tảng để vươn tầm, lấy kết nối làm trọng tâm để bứt phá, và lấy đổi mới sáng tạo làm động lực để tiên phong dẫn dắt.

Trên cơ sở đó, Thủ tướng Chính phủ đã chia sẻ các định hướng quan trọng cho ASEAN trong thời gian tới.

Một là, tự cường và tự chủ chiến lược là nền tảng để ASEAN vững vàng trước mọi biến động, vượt qua mọi thách thức. Theo đó, ASEAN cần củng cố đoàn kết, thống nhất trong đa dạng, kiên định các chuẩn mực ứng xử và kiên trì lập trường nguyên tắc của ASEAN trong các vấn đề quốc tế, khu vực.

ASEAN cần nâng cao năng lực tự cường, phát huy nguồn lực nội sinh để giữ vững ổn định chiến lược bên trong và phản ứng chiến lược kịp thời trước các rủi ro bên ngoài. Thủ tướng Chính phủ bày tỏ tin tưởng rằng, việc Timor Leste sớm trở thành thành viên sẽ tiếp thêm sức mạnh tự cường cho ASEAN và khu vực.

Thủ tướng Chính phủ cũng nhấn mạnh ASEAN cần giữ vững vai trò trung tâm, độc lập, cân bằng và ứng xử có nguyên tắc trong triển khai quan hệ đối ngoại, mở rộng và đa dạng hóa quan hệ với các đối tác trên cơ sở bảo đảm hiệu quả, thực chất và cùng có lợi.

Hai là, thúc đẩy kết nối bên trong kết hợp với kết nối bên ngoài, kết nối công-tư, kết nối đa lĩnh vực, trong đó trọng tâm là kết nối hạ tầng, thể chế và con người là đột phá chiến lược cho ASEAN.

Theo đó, ASEAN cần thúc đẩy đầu tư cho các công trình hạ tầng chất lượng cao, nhất là hạ tầng chiến lược "cứng" và "mềm", khuyến khích sự tham gia hợp tác của bên thứ ba, các đối tác bên ngoài. ASEAN cần thúc đẩy hài hòa hóa thể chế, tạo thuận lợi cho thương mại hàng hóa, dịch vụ, đầu tư. ASEAN cần thúc đẩy kết nối con người, giao lưu nhân dân, tạo thuận lợi hơn nữa cho đi lại của người dân, doanh nhân, và người lao động.

Ba là, đổi mới sáng tạo là sức bật và động lực chính cho ASEAN bắt kịp, tiến cùng và vượt lên với khu vực và thế giới. Theo đó, ASEAN cần đẩy mạnh hợp tác phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, phát triển các khung hợp tác số khu vực, song hành với phát triển các tiêu chí quản trị đối với các công nghệ mới nổi, trong đó có trí tuệ nhân tạo.

ASEAN cần phát huy nhân tố con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, nguồn lực và động lực của đổi mới sáng tạo, quan tâm tăng cường hợp tác giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của thời đại mới.

"ASEAN đang chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới với tư duy mới, tầm nhìn mới, động lực mới và tâm thế mới. Với mong muốn đóng góp nhiều hơn nữa cho hợp tác khu vực, Thủ tướng Chính phủ thông báo Việt Nam sẽ tiếp tục tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN năm 2025 và trông đợi các nước sẽ tiếp tục quan tâm và ủng hộ Việt Nam tổ chức thành công sự kiện này", Thủ tướng nhấn mạnh.

Nhân dịp này, Thủ tướng Chính phủ khẳng định Việt Nam ủng hộ và phối hợp chặt chẽ cùng Malaysia trong vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2025 tiếp tục đạt thành quả mới, đánh dấu 10 năm hình thành Cộng đồng ASEAN.